Gweld cod am Cyfunrywioldeb

{{Cyfeiriadedd rhywiol}}
[[Delwedd:Double Mars symbol.svg|bawd|Logo cyfunrywioldeb, sy'n dangos dau symbol gwryw wedi'u cysylltu ac yn mynd i'r un cyfeiriad.]]
Gall '''cyfunrywioldeb''' gyfeirio at [[ymddygiad rhywiol|ymddygiad]] neu [[atyniad rhywiol]] rhwng pobl o'r un [[rhyw|ryw]], neu at [[cyfeiriadedd rhywiol|gyfeiriadedd rhywiol]]. Yn achos cyfeiriadedd, mae'n disgrifio atyniad rhywiol a rhamantus parhaus tuag at rai o'r un ryw, ond nid yn angenrheidiol ymddygiad rhywiol.<ref name="apahelp">{{dyf gwe | url = http://www.apahelpcenter.org/articles/article.php?id=31 | iaith = en | teitl = Sexual Orientation and Homosexuality | cylchgrawn =[[American Psychological Association|APA]]HelpCenter.org | dyddiadcyrchiad = 28 Tachwedd | blwyddyncyrchiad = 2007 }}</ref> Cyferbynnir gyfunrywioldeb â [[heterorywioldeb]], [[deurywioldeb]] ac [[anrhywioldeb]].

Mae [[Cyfunrywioldeb mewn anifeiliaid|ymddygiad cyfunrywiol]] i'w gael ymhlith nifer o [[anifeiliaid]] ar wahân i [[bod dynol|fodau dynol]], yn enwedig ymhysg anifeiliaid cymdeithasol.<ref name="The Gay Animal Kingdom">{{dyf gwe | iaith = en | dyddiadcyrchiad = 28 Tachwedd | blwyddyncyrchiad = 2007 | cyhoeddwr = seedmagazine.com | teitl = The Gay Animal Kingdom | dyddiad = [[7 Mehefin]], [[2006]] | cyfenw = Lehrer | enwcyntaf = Jonah| url = http://www.seedmagazine.com/news/2006/06/the_gay_animal_kingdom.php?page=all&p=y}}</ref>

[[Delwedd:Gay Couple Savv and Pueppi 02.jpg|bawd|dim|Dau ddyn mewn partneriaeth cyfunrywiol]]

== Terminoleg a geirdarddiad ==
Bathiad diweddar wedi'i seilio ar y gair [[Saesneg]] ''homosexuality'' (o'r [[Groeg (iaith)|Roeg]] ''hom'' (yr un peth) a'r [[Lladin]] ''sex'' (rhyw) yw "cyfunrywioldeb". Yn yr un modd ceir "anghyfunrywioldeb" i ddisgrifio pen arall y [[Graddfa Kinsey|sbectrwm cyfeiriadedd rhywiol]], er bod y term "heterorywioldeb" yn fwy cyffredin. Term Cymraeg llawer hŷn yw '''gwrywgydiaeth''' a chafodd ei ddefnyddio gan yr [[William Morgan (esgob)|Esgob William Morgan]] ym [[Y Beibl|Meibl]] Cymraeg 1588.<ref name="Fel Arall">''Fel Arall'', rhaglen ddogfen gan Nia Dryhurst a ddarlledwyd ar [[S4C]] ar [[20 Tachwedd]], [[2007]].</ref> Er y rhan "[[gwryw]]" o'r gair, mewn nifer o gyd-destunau mae'n cyfeirio at weithredoedd a serchiadau rhywiol rhwng menywod yn ogystal â dynion. Mae nifer yn ffafrio cyfunrywioldeb fel term Cymraeg mwy modern, tra bo eraill yn cysylltu'r fath air ag hen agweddau meddygol tuag at gyfunrywioldeb fel [[afiechyd meddwl]].<ref>{{dyf gwe | url = http://www.stonewallcymru.org.uk/cymru/welsh/gwyliwch_allan/adnoddau_ar_gyfer_newyddiadurydd/geiriadur_defnydd_derbyniol/default.asp | teitl = Termau Gwell ar gyfer eu Defnyddio mewn Adroddiadau Cyfryngau | cyhoeddwr = [[Stonewall (DU)|Stonewall Cymru]] | dyddiadcyrchiad = 8 Medi | blwyddyncyrchiad = 2007 }}</ref> "[[Hoyw]]" yw'r term poblogaidd, anffurfiol i gyfeirio at gyfunrywioldeb, yn enwedig cyfunrywioldeb rhwng dynion, er ei fod yn gamgyfieithad o'r gair [[Saesneg]] ''gay'': tan yn ddiweddar bu'r gair yn gyfystyr â "sionc" neu "bywiog".<ref>{{dyf GPC |gair=hoyw |dyddiadcyrchiad=21 Ionawr 2021}}</ref> Mae'r term "[[lesbiaeth|lesbiaidd]]" pob amser yn dynodi cyfunrywioldeb rhwng menywod. [[Term mantell|Termau mantell]] yw LHD (lesbiaidd, hoyw a deurywiol) a [[LHDT]] (lesbiaidd, hoyw, deurywiol a [[trawsrywedd|thrawsryweddol]]). Mae'r gair ''[[queer]]'', oedd yn arfer cael ei ystyried yn sarhaus, wedi cael ei adfer gan bobl LHDT yn negawdau diweddar fel term positif.

== Gweler hefyd ==
* [[Rhestr pobl hoyw, lesbiaidd neu ddeurywiol]]
* [[Balchder hoyw]]

== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau}}

== Dolenni allanol ==
* {{eicon en}} [http://www.apa.org/topics/sbehaviorsub1.html ''Answers to Your Questions About Sexual Orientation and Homosexuality''], Yr Asiantaeth Seicoleg Americanaidd

{{LHDT}}

[[Categori:Cyfunrywioldeb| ]]
[[Categori:Cyfeiriadedd rhywiol]]
[[Categori:LHDT]]