Gair benthyg: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Pori'r hanes yn rhyngweithiol

← Cymharer â'r fersiwn gynt Cymharer â'r fersiwn dilynol →

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu

GweledolCystrawen wici

Mewn-lein

Fersiwn yn ôl 00:26, 20 Awst 2013

Rhybudd!

Mae angen cywiro iaith yr erthygl hon.
Beth am fynd ati i'w chywiro?

Dyma restr o erthyglau i'w cywiro: Tudalennau â phroblemau ieithyddol.

Mae gair benthyg yn air o iaith rodd sy'n cael ei ddefnyddio yn iaith dderbyn.

Broses o gair mynedu iaith arall

Fel arfer, mae'r gair yn dod o ieithoedd eraill fel term technoleg i ddod â'r un ystyr o'r iaith rodd i'r iaith dderbyn.

Cysylltiad allanol

Cyn daethpwyd gair o'r iaith arall, mae'r gair yn dechrau ei ddefnydd fel gair allanol, fel ffenestr (gair Lladin), a dydyn nhw ddim yn dod yn eiriau mewnol tan gael eu glynu yn yr iaith leol.

Gair o brif faes

Mae llawer o geiriau yn dod o un prif faes yr iaith.

Busnes - Mae llawer o eiriau busnes yn dod o Saesneg trwy's pwysigrwydd y byd o'r busnes o'r DU, yr UDA ac ati. Mae'n posib yn y dyfodol bydd mwy a mwy yn dod o'r ieithoedd Aisiaidd.
Celf - Mae'r ffurflen unigryw o'r celf Gymraeg yn achos llawer o eiriau unigryw Cymraeg yn sefydlu'r celf Gymraeg, ond trwy'r byd mae'r Ffrangeg ac Eidaleg yn fwyaf dylanwadol.
Crefydd - Mae'r geiriau arbennig yn bob cref, ac maen nhw'n dod â'u geiriau arbennig i bob llwyddiant. Y fwy yw geiriau Arabeg (Islam), geiriau Groeg (Cristnogaeth), geiriau Hebraeg (Iddewiaeth), geiriau Lladin (Catholigiaeth) a geiriau Sansgrit (Hindŵaeth).
Dyfeisiadau - Mae llawer o ddyfeisiadau sy'n cael eu creu gan bobl o un wlad neu iaith, ac maen nhw'n rhoi enw i'r dyfais. Weithiau mae'r un gair yn cael eu defnyddio mewn ieithoedd eraill e.e. ambiwlans, weithiau mae'r ystyr yn cael eu defnyddio e.e. cyfrifiadur
Gwyddoniaeth - Mae gwyddoniaeth yn defnyddio'r geiriau Lladin ledled y byd, ac mae e'n rhoi cymorth i brosiectau rhyngwladol sy'n cynnwys gwyddonwyr gorau.

Gair yn dod i ddefnydd gyffredinol

Pan bydd y gair yn colli ei gysylltiad tramor, wedyn bydd e'n dod yn air mewnol yn yr iaith gyffredinol.

Gwrthwynebiad y benthyg

Fel arfer, dyw'r geiriau sydd â swyddogaeth ddim yn cael eu benthyg o ieithoedd eraill. Mae geiriau fel mae ac yn yn rhan canolog i'r gramadeg Cymraeg a nad geiriau fel fi a ti sy'n debyg i gael i newid.

Mathau o eiriau benthyg

Mewnforio	Gair tramor	Mae gair yn gael eu defnyddio o'r iaith arall yn yr un lle yn union, fel ffenestr o Lladin neu café yn Saesneg o Ffrangeg.
Mewnforio	Gair benthyg	Mae gair yn cael ei ddefnyddio ar ôl bod yn newid i weithio yn yr iaith sy'n derbyn. Mae'r Gymraeg yn un o'r fwyaf cyson i ail-sillafu geiriau allanol i'r Gymraeg e.e. ambiwlans neu coffi.
Amnewid llawn	Cyfieithu benthyg	Mae cyfieithu o bob rhan o'r gair rhannol e.e. internet > inter + net > rhyng + rhwyd > rhyngrwyd.
	Gwneud benthyg	Mae cyfieithu o ran o'r gair rhannol e.e. teledu o tele-vision neu cyfrifriadur o peiriant cyfrif.
	Creadwyd benthyg	Mae gair newydd gael ei greu i adnewid gair tramor e.e. oergell neu rhewgell.
	Ystyr benthyg	Mae gair lleol yn adnewid ystyr e.e. heddlu ac heddwas i bobl sy'n cadw'r hedd (nid plismon sy'n gorfodi polisi).
Amnewid rhannol	-	Mae gair rhannau lle rhan ohono yn cael ei fewnforio a rhan yn gael eu amnewid. e.e. live-sendung (Almaeneg) o live broadcast (Saesneg).

Geiriau sy'n benthyg yn lle geiriau safonol

Mae sawl proses yn achos amnewid geiriau safonol gan eiriau benthyg.

Os mae'n haws dweud y gair allanol na'r gair safonol mae'n bosib bydd e'n cael ei adnewid. Weithiau basai e'n fyrach dweud y gair e.e. lot yn lle llawer, neu mor syml i'w ynganu e.e. wncl yn lle ewyrth.

Mae'r prif broses arall yn dod llawer o fod y Cymry yn fwy rhugl yn Saesneg na Chymraeg. Mae llawer o bobl ifanc yn tyfu gyda'r Gymraeg a Saesneg, a llawer heddiw yn dysgu Cymraeg fel ail iaith, felly mae'n hawdd meddwl am y gair Saesneg, yn aml mewn maes technoleg lle nid yw'r gair Cymraeg yn cael ei ddefnyddio yn aml (yn arwain i ddefnydd Wenglish). Mae enghreifftiau yn cynnwys geiriau fel ffrind / cyfaill a helpu / cymorth.

Mae llawer o bobl yn gweld hyn fel gwanhau'r iaith, tra mae pobl eraill yn gweld hyn fel esblygiad naturiol yr iaith.

Gweler hefyd

@@ Llinell 1: / Llinell 1: @@
+{{iaith}}
-Mae '''gair benthyg''' yn gair o [[iaith]] rhodd sy'n gael eu defnyddio yn iaith derbyn.
+Mae '''gair benthyg''' yn air o [[iaith]] rodd sy'n cael ei ddefnyddio yn iaith dderbyn.
 == Broses o gair mynedu iaith arall ==
-Fel arfer, mae'r gair yn dod o iaithoedd eraill fel term technoleg i dod â'r un ystyr o'r iaith rhodd i'r iaith derbyn.
+Fel arfer, mae'r gair yn dod o ieithoedd eraill fel term technoleg i ddod â'r un ystyr o'r iaith rodd i'r iaith dderbyn.
 === Cysylltiad allanol ===
-Cyn daethpwyd gair o'r iaith arall, mae'r gair yn dechrau eu defnydd fel gair allanol, fel ''ffenstr'' (gair Lladin), a dyn nhw ddim yn dod gair mewnol tan gael eu glynu yn yr iaith lleol.
+Cyn daethpwyd gair o'r iaith arall, mae'r gair yn dechrau ei ddefnydd fel gair allanol, fel ''ffenestr'' (gair Lladin), a dydyn nhw ddim yn dod yn eiriau mewnol tan gael eu glynu yn yr iaith leol.
-=== Gair o brif maes ===
+=== Gair o brif faes ===
-Mae llawer o geiriau yn dod o un prif maes yr iaith.
+Mae llawer o geiriau yn dod o un prif faes yr iaith.
-* '''Busnes''' - Mae llawer o geiriau busnes yn dod o Saesneg trwy's pwysigrwydd y byd o'r busnes o'r DU, yr UDA ac ati. Mae'n posib yn y dyfodol bydd mwy a mwy yn dod o'r ieithoedd Aisiaidd.
+* '''Busnes''' - Mae llawer o eiriau busnes yn dod o Saesneg trwy's pwysigrwydd y byd o'r busnes o'r DU, yr UDA ac ati. Mae'n posib yn y dyfodol bydd mwy a mwy yn dod o'r ieithoedd Aisiaidd.
-* '''Celf''' - Mae'r ffurflen unigrwy o'r celf Gymraeg yn achos llawer o geiriau unigryw Gymraeg yn sefydlu'r celf Gymraeg, ond trwy'r byd mae'r Ffrangeg ac Eideleg yn fwyaf dylanwadol.
+* '''Celf''' - Mae'r ffurflen unigryw o'r celf Gymraeg yn achos llawer o eiriau unigryw Cymraeg yn sefydlu'r celf Gymraeg, ond trwy'r byd mae'r Ffrangeg ac Eidaleg yn fwyaf dylanwadol.
 * '''Crefydd''' - Mae'r geiriau arbennig yn bob cref, ac maen nhw'n dod â'u geiriau arbennig i bob llwyddiant. Y fwy yw geiriau Arabeg (Islam), geiriau Groeg (Cristnogaeth), geiriau Hebraeg (Iddewiaeth), geiriau Lladin (Catholigiaeth) a geiriau Sansgrit (Hindŵaeth).
-* '''Dyfeisiadau''' - Mae llawer o dyfeisiadau sy'n gael eu creu gan bobl o un wlad neu iaith, ac maen nhw'n rhoi enw i'r dyfeis. Weithiau mae'r un gair yn gael eu defnyddio mewn ieithoedd eraill e.e. ''ambiwlans'', weithiau mae'r ystyr yn gael eu defnyddio e.e. ''cyfrifriadur''
+* '''Dyfeisiadau''' - Mae llawer o ddyfeisiadau sy'n cael eu creu gan bobl o un wlad neu iaith, ac maen nhw'n rhoi enw i'r dyfais. Weithiau mae'r un gair yn cael eu defnyddio mewn ieithoedd eraill e.e. ''ambiwlans'', weithiau mae'r ystyr yn cael eu defnyddio e.e. ''cyfrifiadur''
-* '''Gwyddoniaeth''' - Mae gwyddoniaeth yn defnyddio'r geiriau Lladin ledled y byd, ac mae e'n rhoi cymorth i prosiectau rhyngwladol sy'n cynnwys gwyddonwyr gorau.
+* '''Gwyddoniaeth''' - Mae gwyddoniaeth yn defnyddio'r geiriau Lladin ledled y byd, ac mae e'n rhoi cymorth i brosiectau rhyngwladol sy'n cynnwys gwyddonwyr gorau.
-=== Gair yn dod i defnydd gyffredinol ===
+=== Gair yn dod i ddefnydd gyffredinol ===
-Pan oedd y gair yn colli eu cysylltiad tramor, wedyn bydd e'n symud eu defnyddio i'r iaith cyffredinol.
+Pan bydd y gair yn colli ei gysylltiad tramor, wedyn bydd e'n dod yn air mewnol yn yr iaith gyffredinol.
 === Gwrthwynebiad y benthyg ===
-Fel arfer, dwy'r geiriau sydd â swyddogaeth ddim yn gael eu benthyg o ieithoedd eraill. Mae geiriau fel ''mae'' ac ''yn'' yn rhan canolog i'r gramadeg Gymraeg a nad geiriau fel ''fi'' a ''ti'' yn debyg i gael i newid.
+Fel arfer, dyw'r geiriau sydd â swyddogaeth ddim yn cael eu benthyg o ieithoedd eraill. Mae geiriau fel ''mae'' ac ''yn'' yn rhan canolog i'r gramadeg Cymraeg a nad geiriau fel ''fi'' a ''ti'' sy'n debyg i gael i newid.
 == Mathau o eiriau benthyg ==
@@ Llinell 26: / Llinell 27: @@
 | Gair tramor || Mae gair yn gael eu defnyddio o'r iaith arall yn yr un lle yn union, fel ''ffenestr'' o Lladin neu ''café'' yn Saesneg o Ffrangeg.
 |-
-| Gair benthyg || Mae gair yn gael eu defnyddion ar ôl bod yn newid i weithio yn yr iaith sy'n derbyn. Mae'r Gymraeg yn un o'r fwyaf cyson i ail-sillafu geiriau allanol i'r Gymaraeg e.e. ''ambiwlans'' neu ''coffi''.
+| Gair benthyg || Mae gair yn cael ei ddefnyddio ar ôl bod yn newid i weithio yn yr iaith sy'n derbyn. Mae'r Gymraeg yn un o'r fwyaf cyson i ail-sillafu geiriau allanol i'r Gymraeg e.e. ''ambiwlans'' neu ''coffi''.
 |-
 | rowspan="4" | '''Amnewid llawn'''
 | Cyfieithu benthyg || Mae cyfieithu o bob rhan o'r gair rhannol e.e. internet > inter + net > rhyng + rhwyd > ''rhyngrwyd''.
 |-
-| Gwneud benthyg || Mae cyfieithu o rhan o'r gair rhannol e.e. ''teledu'' o tele-vision neu ''cyfrifriadur'' o peiriant cyfrif.
+| Gwneud benthyg || Mae cyfieithu o ran o'r gair rhannol e.e. ''teledu'' o tele-vision neu ''cyfrifriadur'' o peiriant cyfrif.
 |-
-| Creadwyd benthyg || Mae gair newydd gael eu creu i adnewid gair tramor e.e. ''oergell '' neu ''rhewgell''.
+| Creadwyd benthyg || Mae gair newydd gael ei greu i adnewid gair tramor e.e. ''oergell '' neu ''rhewgell''.
 |-
-| Ystyr benthyg || Mae gair lleol yn adnewid ystyr e.e. ''heddlu'' ac ''heddwas'' i bobl pwy sy'n cadw'r ''hedd'' (nid ''plismon'' pwy oedd yn gorfodi ''polisi'').
+| Ystyr benthyg || Mae gair lleol yn adnewid ystyr e.e. ''heddlu'' ac ''heddwas'' i bobl sy'n cadw'r ''hedd'' (nid ''plismon'' sy'n gorfodi ''polisi'').
 |-
-| '''Amnewid rhannol''' || align="center" | - || Mae gair rhannau lle rhan o fe yn gael eu mewnforio ac rhan yn gael eu amnewid. e.e. ''live-sendung'' (Almaeneg) o ''live broadcast'' (Saesneg).
+| '''Amnewid rhannol''' || align="center" | - || Mae gair rhannau lle rhan ohono yn cael ei fewnforio a rhan yn gael eu amnewid. e.e. ''live-sendung'' (Almaeneg) o ''live broadcast'' (Saesneg).
 |}
-== Geiriau s'yn benthyg yn lle o geiriau safonol ==
+== Geiriau sy'n benthyg yn lle geiriau safonol ==
-Mae sawl o broses yn achos amnewid geiriau safonol gan geiriau benthyg.
+Mae sawl proses yn achos amnewid geiriau safonol gan eiriau benthyg.
-Os mae'n posib i dweud y gair allanol mwy hawdd na'r gair safonol wedyn mae'n posib bydd e'n gael eu adnewid. Weithiau baswn e fyra i dweud y gair e.e. ''lot'' yn lle ''llawer'', neu mor syml i'w ynganu e.e. ''wncl'' yn lle ''ewythr''.
+Os mae'n haws dweud y gair allanol na'r gair safonol mae'n bosib bydd e'n cael ei adnewid. Weithiau basai e'n fyrach dweud y gair e.e. ''lot'' yn lle ''llawer'', neu mor syml i'w ynganu e.e. ''wncl'' yn lle ''ewyrth''.
-Mae'r brif proses arall yn dod llawer o'r Cymry yn bod mwy rhugl yn Saesneg na'r Cymraeg. Mae llawer o bobl ifanc yn tyfu gyda'r Gymraeg a Saesneg, a llawer heddiw yn dysgu fel ail iaith, felly mae'n hawdd i meddwl o'r gair Saesneg, yn aml mewn maes technoleg ble mae'r gair Gymraeg nid yn gael eu defnyddio yn aml (yn arwain i'r defnyddio'r [[Wenglish]]). Engrheifftiau yn cynnwys geiriau fel ''ffrind'' / ''cyfaill'' a ''helpu'' / ''cymorth''.
+Mae'r prif broses arall yn dod llawer o fod y Cymry yn fwy rhugl yn Saesneg na Chymraeg. Mae llawer o bobl ifanc yn tyfu gyda'r Gymraeg a Saesneg, a llawer heddiw yn dysgu Cymraeg fel ail iaith, felly mae'n hawdd meddwl am y gair Saesneg, yn aml mewn maes technoleg lle nid yw'r gair Cymraeg yn cael ei ddefnyddio yn aml (yn arwain i ddefnydd [[Wenglish]]). Mae enghreifftiau yn cynnwys geiriau fel ''ffrind'' / ''cyfaill'' a ''helpu'' / ''cymorth''.
-Mae llawer o bobl yn weld hyn fel gwanhau'r iaith, bobl eraill yn weld hyn fel esblygiad naturiol yr iaith.
+Mae llawer o bobl yn gweld hyn fel gwanhau'r iaith, tra mae pobl eraill yn gweld hyn fel esblygiad naturiol yr iaith.
 == Gweler hefyd ==