Rygbi'r undeb: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
B robot yn tynnu: sk:Ragby (strongly connected to cy:Rygbi) yn newid: cs:Ragby→cs:Rugby union |
Addbot (sgwrs | cyfraniadau) B Bot: Migrating 32 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q5849 (translate me) |
||
Llinell 67: | Llinell 67: | ||
[[Category:Chwaraeon]] |
[[Category:Chwaraeon]] |
||
[[ang:Hrōcburhȝesamnunȝe pleȝa]] |
|||
[[ar:اتحاد الرغبي]] |
|||
[[ca:Rugbi a 15]] |
|||
[[cs:Rugby union]] |
|||
[[de:Rugby Union]] |
|||
[[en:Rugby union]] |
|||
[[eo:Rugbeo 15]] |
|||
[[fa:راگبی ۱۵ نفره]] |
|||
[[fi:Rugby union]] |
|||
[[fr:Rugby à XV]] |
|||
[[gd:Rugbaidh]] |
|||
[[hi:रग्बी यूनियन]] |
|||
[[hr:Rugby union]] |
|||
[[hy:Ռեգբի 15]] |
|||
[[ia:Rugby a 15]] |
|||
[[id:Uni rugbi]] |
|||
[[it:Rugby a 15]] |
|||
[[ja:ラグビーユニオン]] |
|||
[[ko:럭비 유니온]] |
|||
[[la:Harpastum XV]] |
|||
[[lb:Rugby Union]] |
|||
[[mr:रग्बी युनियन]] |
|||
[[nl:Rugby union]] |
|||
[[no:Rugby union]] |
|||
[[oc:Rugbi de XV]] |
|||
[[pl:Rugby union]] |
|||
[[ru:Регби-15]] |
[[ru:Регби-15]] |
||
[[sco:Rugby union]] |
|||
[[sh:Rugby union]] |
|||
[[simple:Rugby union]] |
|||
[[su:Rugbi union]] |
|||
[[tr:Ragbi birliği]] |
|||
[[zh:橄欖球]] |
Fersiwn yn ôl 18:07, 8 Mawrth 2013
Un or chwaraeon cyswllt llawn ydy rygbi'r undeb. Math o bêl-droed neu gnapan ydyw a ddechreuodd yn Lloegr ar ddechrau'r 19eg ganrif [1] Un o reolau rygbi yw bod hawl rhedeg gyda'r bêl yn eich dwylo. Chwaraeir y gêm gan ddefnyddio pêl hirgrwn, ar ddarn laswellt gan amlaf sydd yn 100m o hyd a 70m o led. Ar bob pen, ceir dwy gôl siap y lythyren H.
Dywedir yn aml mai William Webb Ellis a grëodd y gêm o redeg tra'n dal y bêl ym 1823 yn Ysgol Rugby pan dywedir iddo ddal y bêl tra'n chwarae pêl-droed gan redeg at gôl y gwrthwynebwyr. Er mai prin yw'r dystiolaeth i gefnogi'r hanes hwn, anfarwolwyd stori Ellis yn yr ysgol pan ddatguddiwyd cofed iddo ym 1895. Ym 1848, ysgrifennwyd y rheolau cyntaf gan ddisgyblion - dyma oedd un o'r digwyddiadau cydnabyddedig yn natblygiad cynnar rygbi; mae datblygiadau eraill yn cynnwys penderfyniad Clwb Blackheath i adael Cymdeithas Pêl-droed Lloegr ym 1863, a'r rhanniad rhwng rygbi'r undeb a rygbi'r gynghrair ym 1895. Y corff sy'n rheoli rygbi'r undeb yng Nghymru yw Undeb Rygbi Cymru.
Rheolir rygbi'r undeb gan y Bwrdd Rygbi Rhyngwladol ers iddo gael ei greu ym 1886 ac ar hyn o bryd mae ganddo 115 o undebau cenedlaethol. Ym 1995, cafodd y BRRh wared ar gyfyngiadau ar daliadau i chwaraewyr, gan wneud y gêm yn broffesiynol yn gyhoeddus ar y lefel uchaf am y tro cyntaf.
Cynhelir Cwpan Rygbi'r Byd bob pedair blynedd, gydag enillydd y twrnament yn ennill Cwpan Web Ellis. Cynhaliwyd y twrnament cyntaf ym 1987. Mae Pencampwriaeth y Chwe Gwlad (Yr Alban, Cymru, Yr Eidal, Ffrainc, Iwerddon a Lloegr) a'r Pencampwriaeth Rygbi (Yr Ariannin, Awstralia, De Affrica a Seland Newydd) yn gystadlaethau rhynglwadol a gynhelir yn flynyddol. Mae cystadlaethau gwladol eraill yn cynnwys yr Aviva Premiership yn Lloegr, y Top 14 yn Ffrainc, y Currie Cup yn Ne Affrica, a'r ITM Cup yn Seland Newydd. Mae cystadlaethau trawsgenedl eraill yn cynnwys y RaboDirect Pro 12, y cystadleuaeth rhwng tîmoedd yn Yr Alban, Cymru, Yr Eidal ac Iwerddon; y Super Rugby, sy'n cynnwys tîmoedd De Affrica, Awstralia a Seland Newydd; a'r Cwpan Heineken, sy'n cynnwys y tîmoedd Ewropeaidd mwyaf.
Fel rheol, chwaraeir gêm o rygbi gyda dau dîm o 15, ond gellir hefyd cael dau dîm o 7.
Safleoedd ar y maes
Blaenwyr
Prif gyfrifoldeb y blaenwyr yw ennill a chadw y meddiant. Mae'r blaenwyr fel arfer yn fwy ac yn gryfach, ac yn cymryd rhan yn y sgrym a'r llinell.
Rheng flaen
- 1 Prop pen rhydd
- 2 Bachwr
- 3 Prop pen tyn
Ail reng
Trydydd reng
- 6 Blaenasgellwr
- 7 Blaenasgellwr
- 8 Wythwr
Cefnwyr
Gweler hefyd
- Cwpan Rygbi'r Byd
- Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Cymru
- Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Iwerddon
- Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol yr Alban
- Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Ffrainc
- Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Seland Newydd
- Y Gamp Lawn - Rygbi
- Pencampwriaeth y Chwe Gwlad
- Pencampwriaeth y Pum Gwlad
- Carwyn James
- Rhestr o chwaraewyr rygbi yn ôl gwlad
- Rhestr o dimau clwb rygbi'r undeb yng Nghymru
- Cynghrair Celtaidd
- Cwpan Heineken
- Cwpan Eingl-Gymreig
Cyfeiriadau
- ↑ Origins of Rugby - Codification -"The innovation of running with the ball was introduced some time between 1820 and 1830."