Polywrethan
Mae'r term polywrethan (PU) yn cyfeirio at deulu mawr o polymerau lle mae'r gadwyn polymerau yn cynnwys bondiau urethane NH-(CO)-O-.
Defnyddir polymerau Urethane yn eang wrth gynhyrchu amrywiaeth fawr o ddeunyddiau.[1] Defnyddir polywrethennau wrth gynhyrchu seddau ffôm uwch-wydn, paneli inswleiddio ewyn anhyblyg, olwynion a theiars elastomerig gwydn (megis ar gyfer olwynion rholer, esgynyddion ac olwynion sglefrfyrddio), gludyddion ansawdd uchel, cotiau a seliau arwyneb, ffibrau synthetig (e.e. Spandex), tan-haen (underlay) carped, rhannau plastig caled (ee, ar gyfer offerynnau electronig), condomau, a phibellau.[2]
Hanes[golygu | golygu cod]
Darganfuwyd yr adwaith cemegol ar gyfer synthesis polyurethanau yn yr Almaen rhwng y Rhyfel Byd Cyntaf a'r Ail Ryfel Byd. Cafodd y gwawriad gyntaf o fodolaeth a gallu polywrathen ei ddarganfod gan Wurtz yn 1849. Darganfu ef ffurfiad isocyanate aliffatig pan nododd ymateb sulfate organig gyda cyanate.
Ym 1937 datblygodd yr Athro Otto Bayer (1902-1982)[3] dechneg polymerization newydd trwy greu ymateb i'r di-isocyanates i greu ffibr a allai gystadlu â'r ffibrau neilon.[4]
Ym 1942 William Hanford a Donald Holmes o Du Pont DE NEMOURS & Company, breinlen ar y broses ddiwydiannol gyntaf ar gyfer cynhyrchu polywrethan (rhif patent 2,284,896).
Rhwng 1940 a 1950, datblygodd Du Pont ac ICI gyfres gyfan o polywrethanau.
Yn 1956, dechreuodd Du Pont yn marchnata'r polywrethan cyntaf.
Cynhyrchu[golygu | golygu cod]
Mae'r polyurethanes yn cael eu creu drwy adwaith rhwng deu-eisoseianad (aromatig neu aliffatig) a polyol (yn nodweddiadol o glycol poly-propylen neu polyester-diol), ym mhresenoldeb gatalyddion i gynyddu cyflymder y adwaith ac ychwanegion eraill i drosglwyddo rhai nodweddion i'r deunydd; yn gwlychwyr penodol (surfactants yn Saesneg) i ostwng y tyndra arwyneb a thrwy hynny hyrwyddo ffurfio ewyn (yn achos ewynnau polywrethan), arafu tân, ar gyfer meysydd o gais lle mae angen hwn a/neu chwythu asiantau (yn yr achos dan yr ydych am gynhyrchu ewynion polywrethan). Caiff ffôm polywrethan ei gynhyrchu drwy gymysgu diiosocyanates a polyol, daw'r ddau hylyf yma o olew crai (crude oil), er, gellir cael polyol o olewau naturiol adnewyddol hefyd.[5]
Ewyn polywrethan hyblyg[golygu | golygu cod]
Maent yn ewynau hyblyg a ddefnyddir yn bennaf oll i gynhyrchu matresi a gosod padiau ar gyfer dodrefn ac ar gyfer ceir.
Fe'u cyflwynir mewn caniau chwistrellu arbennig mewn ffurf hylif, ar ôl 2-3 awr wedi chwystrellu, mae'r hylyf yn cymryd ffurf gadarn ac yn triplicio eu cyfaint yn cwmpasu craciau yn y pen draw.
Mae yna ewynion arbennig a thân sy'n caniatáu gosod pibellau simnai a drysau tân.
Gellir eu cynhyrchu gyda dau dechnoleg wahanol: ar gyfer castio neu ar gyfer mowldio. Yn y cyntaf y gwahanol gydrannau adwaith yn cael eu bwrw, yn barhaus, ar cludydd (tâp eang o tua dwy fetr) gael "bloc parhaus" gydag uchder o tua metr sydd, ar ddiwedd adwaith, (tua 180 eiliad) yn gallu bod yn wedi'i dorri'n ddarnau o hyd a ddymunir. Ar ôl aeddfedu (tua 24-48 awr) gellir eu torri i mewn i daflenni a thaflenni o'r trwch gofynnol, yn ôl gorchmynion gwerthu.
Gyda thechnoleg mowldio: arllwys (pwysedd isel) neu chwistrelliad (pwysedd uchel) i mewn i fowld, gellir sicrhau bod padiau wedi'u preformio yn barod i'w defnyddio heb eu torri neu eu siapio. Mae hyn yn wir yn achos padiau sedd a chefn sydd wedi'u bwriadu yn bennaf ar gyfer y sector modurol ac i raddau llai ar gyfer dodrefn sy'n cyflogi ewynion yn bennaf o'r bloc parhaus.
Polyurethanes ehangder sydyn[golygu | golygu cod]
Inswleiddio mewn ewyn polywrethan anhyblyg rhwng dau bibell polietylen[golygu | golygu cod]
Mae'r ewynnau anhyblyg yn darllen yn cael eu defnyddio yn eang i gynhyrchu taflenni o ddeunydd gwres inswleiddio, maent yn aml yn chwistrellu'n uniongyrchol i mewn i'r corff o cyfnewidwyr gwres, boeler, yn y strwythurau o oergelloedd a phecynnu paneli insiwleiddio ar gyfer yr adeilad. Defnyddir ewynau polywrethan dwysedd uchel yn aml i gynhyrchu rhannau strwythurol mawr.
Paneli polywrethan gyda gorchuddion hyblyg[golygu | golygu cod]
Mae'r paneli ewyn polywrethan anhyblyg gyda haenau hyblyg yn cael eu cynhyrchu gyda gwahanol drwch a gyda gwahanol fathau o cotio, organig (gan gynnwys papurau a cardboards ac bituminised) ac anorganig (alwminiwm millesimal, ffibrau mwynol) neu multilayers, sy'n cael eu fabwysiadwyd yn dibynnu ar y penodol anghenion y cais.
Y prif ddefnyddiau o baneli polywrethan gyda gorchudd hyblyg yw:
- insiwleiddio thermol waliau;
- inswleiddio thermol lloriau a thoeau;
- gwireddu dwythellau ar gyfer trafnidiaeth awyr.
- Bwrdd wneud o sbwng polywrethan anhyblyg gyda haenau caled
Defnydd o Polywrethan[golygu | golygu cod]
Yn ôl astudiaeth Ademe[6] dosrannir defnydd o polywrthen, fel a ganlyn:
Dolenni[golygu | golygu cod]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ http://polyurethanes.org/en/what-is-it
- ↑ https://www.youtube.com/watch?v=LnndW8rzuPY
- ↑ https://polyurethane.americanchemistry.com/History/
- ↑ http://www.madehow.com/Volume-6/Polyurethane.html
- ↑ https://www.youtube.com/watch?v=HQw9s4Yfvdo
- ↑ "Étude de l'Ademe concernant le Polyuréthanne et ses utilisations" (PDF). Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 2006-11-22. Cyrchwyd 2018-10-31.