Bioderfysgaeth
 | |
| Math | terfysgaeth  |
|---|---|
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Ffurf ar derfysgaeth yw bioderfysgaeth sydd yn defnyddio cyfryngau biolegol megis bacteria, firysau, ffyngau, neu docsinau i achosi niwed a chodi braw ar bobl. Yn wahanol i ddulliau cyffredin o derfysgaeth, sy'n defnyddio mân-arfau, cerbydau neu ffrwydron, mae bioderfysgaeth yn troi cyfryngau biolegol yn arfau anweladwy i frawychu ac felly ennill sylw i'r terfysgwr, yn aml gyda'r nod o orfodi rhyw newid gwleidyddol. Gall y cyfryngau hyn fod yn naturiol neu wedi eu haddasu'n genetig i gynyddu eu gwenwyndra, eu gallu i oroesi, neu eu natur drosglwyddadwy.[1]
Prif amcanion bioderfysgaeth yw achosi afiechyd a llofruddiaeth ar raddfa eang, aflonyddu bywyd bob dydd, codi arswyd ar y cyhoedd, ac ansefydlogi'r gymdeithas. Gall canlyniadau ymosodiad bioderfysgol gynnwys marwolaethau, straen ar wasanaethau gofal iechyd, effeithiau economaidd, a thrawma seicolegol ar gymunedau. Yn ogystal â'r effeithiau uniongyrchol, gall achosi niwed hir-dymor i iechyd cyhoeddus, cydlyniad cymdeithasol, ac ymddiriedaeth mewn sefydliadau.
Ymhlith y cyfryngau a adnabyddir fel bygythiadau posib o fioderfysgaeth mae anthracs, y frech wen, tocsin botwlinwm (sy'n achosi botwliaeth), tularemia, twymynau gwaedlifol firaol (er enghraifft Ebola a Marburg), y pla, risin, a rhai straeniau o'r ffliw.
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Cruickshank, Paul; Hummel, Kristina, eds. (27 Ebrill 2022). "A New Age of Bioterror: Anticipating Exploitation of Tunable Viral Agents" (yn en). CTC Sentinel (Efrog Newydd: Combating Terrorism Center) 15 (4, Special Issue: The Biological Threat – Part One): 1–6. https://ctc.westpoint.edu/wp-content/uploads/2022/04/CTC-SENTINEL-042022.pdf. Adalwyd 12 Mai 2022.
Darllen pellach[golygu | golygu cod]
- Burt Anderson, Herman Friedman a Mauro Bendinelli (goln), Microorganisms and Bioterrorism (Efrog Newydd: Springer, 2006).
- William R. Clark, Bracing for Armageddon?: The Science and Politics of Bioterrorism in America (Rhydychen: Oxford University Press, 2008).
- I. W. Fong a Kenneth Alibek (goln), Bioterrorism and Infectious Agents: A New Dilemma for the 21st Century (Efrog Newydd: Springer, 2009).