Gweld cod am Rhydychen

{{Gwybodlen lle | ynganiad  = {{wikidata|property|P443}}| suppressfields = cylchfa | ardal = {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P131|FETCH_WIKIDATA}} | gwlad = {{banergwlad|Lloegr}} | sir = [[Swydd Rydychen]]<br />([[Swyddi seremonïol Lloegr|Sir seremonïol]]) }}

[[Delwedd:St Mary's Church, Radcliffe Sq, Oxford, UK - Diliff.jpg|250px|bawd|de|Eglwys y brifysgol]]

Dinas yn [[Swydd Rydychen]], [[De-ddwyrain Lloegr]], yw '''Rhydychen''' ({{iaith-en|Oxford}}, hen enw ''Oxenaford'').<ref>[https://britishplacenames.uk/oxford-oxfordshire-sp513061#.XsPwua2ZM9s British Place Names]; adalwyd 19 Mai 2020</ref> Fe'i lleolir yn ardal an-fetropolitan [[Dinas Rhydychen]]. Hi yw tref sirol [[Swydd Rydychen]].

Yng [[Cyfrifiad y Deyrnas Unedig 2001|nghyfrifiad 2001]] roedd y boblogaeth yn 134,248.

Llifa [[Afon Cherwell]] ac [[Afon Tafwys]] drwy ganol Rhydychen gan gyfarfod i'r de o ganol y ddinas. Fodd bynnag, yn Rhydychen ac am tua 10 milltir (16&nbsp;km) a'r ardal gyfagos, gelwir Afon Tafwys yn "Isis".

Saif sy tua 60 milltir i'r gogledd-orllewin o [[Llundain|Lundain]].

Mae gan y ddinas ddwy brifysgol. [[Prifysgol Rhydychen]] yw'r brifysgol hynaf yn [[Lloegr]]; ymhlith y [[Cymry]] fu yno oedd [[Owain Glyndŵr]] ac [[Owen Morgan Edwards|O. M. Edwards]]. Mae [[Prifysgol Brookes]] (Oxford Polytechnic yn gynt) yna hefyd. Mae'r diwydiant ceir yn bwysig i'r economi lleol — cynhyrchir y [[BMW Mini]] yn Cowley yn ne-ddwyrain y ddinas — ond lleihawyd y cynnyrch ers y 1970au.

Mae hanes Rhydychen yn estyn yn ôl i gyfnod y [[Sacsoniaid]]. Ganwyd [[John, brenin Lloegr]], yn Rhydychen. Defnyddiodd Brenin [[Siarl I, brenin Lloegr a'r Alban|Siarl I]] Rydychen fel ei lys yn ystod [[Rhyfel Cartref Lloegr]].

Mae'r adeiladau yn Rhydychen yn adlewyrchu pob cyfnod pensaernïol yn hanes Lloegr ers dyfodiad y Sacsoniaid, gan gynnwys y [[Radcliffe Camera]] o ganol y 18g. Mae adeilad hynaf y ddinas, sef eglwys Mihangel Sant, yn dyddio o 1040. Adnabyddir Rhydychen fel y "city of dreaming spires", term a fathwyd gan y bardd [[Matthew Arnold]] i ddisgrifio pensaernïaeth adeiladau prifysgol Rhydychen.

== Adeiladau a chofadeiladau ==
*[[Amgueddfa'r Ashmolean]]
*[[Castell Rhydychen]]
*Coffa'r Merthyron
*Eglwys y Forwyn Fair
*[[Llyfrgell Bodleian]]
*[[Theatr Sheldonian]]
*Tŵr Carfax

==Enwogion==
*[[P. D. James]] (1920-2014), nofelydd
*[[E. P. Thompson]] (1924-1993), hanesydd
*[[Elizabeth Spriggs]] (1929-2008), actores
*[[Stephen Hawking]] (1942-2018), ffisegydd
*[[Jacqueline du Pré]] (1945-1987), cerddores
*[[Miriam Margolyes]] (g. 1949), actores
*[[David Oyelowo]] (g. 1976), actor

==Gweler hefyd==
*[[Rhestr enwau Cymraeg ar drefi a llefydd eraill yn Lloegr]]

==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}

== Dolenni allanol ==
*{{Eicon en}} [http://www.oxford.gov.uk/ Gwefan y Cyngor]

{{Dinasoedd Y DU}}
{{Trefi Swydd Rydychen}}

{{eginyn Rhydychen}}

[[Categori:Dinas Rhydychen]]
[[Categori:Dinasoedd Lloegr]]
[[Categori:Rhydychen| ]]
[[Categori:Trefi Swydd Rydychen]]