Sant Piran

Nawddsant Cernyw (Kernow) ar y cyd â Petroc yw Sant Piran. Mae'n nawddsant y mwyngoddwyr alcam. Dethlir ei ŵyl ar 5 Mawrth.

Mae baner Piran yn groes wen ar gefndir du. Y wen yn cynrychioli'r alcam/tun.

Abad o'r chweched ganrif o dras Gwyddeleg (fel Ciarán - y P Cymraeg yn troi yn C Gaeleg).

Mae llawysgrif o'r trydedd ganrif ar ddeg yn rhoi i ni 'bywyd Piran' a ysgrifenwyd yng ngadeirlan Caerwysg. Ond mae hanes am ei fedd yn Saighir (Sir Offally, Iwerddon)

Mae G. H. Doble yn credu ei fod e'n Gymro oherwydd y capel (ar goll) iddo yng Nghaerdydd.

Yn ol yr hanes mae e wedi cael ei daflu i'r mor gan paganiaid yn Iwerddon ond daeth i'r lan ym Mh/Perranzabuloe, Cernyw. A hyn er gwaethaf y maen felin o gympas ei wddf!

Y fo sy'n gyfrifol am adfer y sgil o smeltio tun yng Nghernyw am fod cerrig du ar ei aelwyd wedi ymboethi cymaint i ryddhau'r tun gwyn - fel yn ei faner.

Dosbarthwyd ei olion rhwng Caerwysg a Pherranzabuloe ond dim ond y blwch creiriau sy wedi oroesi ffyrnigrwydd y protenstanwyr.

Dethlir Gwyl Piran drwy Cernyw a'r diaspora Cernywiadd. Mae miloedd yn tyrio at groes Piran ymhysg y tywynni ac adferwyd y perfformaid o'i ddrama miragl yn ddiweddar (yn y Gernyweg). Benthycwyd y cennin Pedr fel arwydd yn ddiwedar hefyd.

Cyfeiriadau

• Carter, Eileen. (2001). In the Shadow of St Piran
• Doble, G. H. (1965). The Saints of Cornwall. Dean & Chapter of Truro.
• Ford, David Nash. (2001). Early British Kingoms: St. Piran, Abbot of Lanpiran. Nash Ford Publishing.
• Loth, J. (1930). 'Quelques victimes de l'hagio-onomastique en Cornwal: saint Peran, saint Keverne, saint Achebran' in Memoires de la Societe d'Histoire et d'Archaeologie de Bretegne.
• Plummer, Charles. (1922). Betha Naem nErenn
• Tomlin, E.W.F. (1982). In Search of St Piran