Plas Ty'n Dŵr
 | |
| Math | plasty  |
|---|---|
| Sefydlwyd |
|
| Daearyddiaeth | |
| Lleoliad | Llangollen |
| Sir | Sir Ddinbych |
| Gwlad |  Cymru |
| Uwch y môr | 104.6 metr |
| Cyfesurynnau | 52.9637°N 3.14551°W |
 | |
| Statws treftadaeth | adeilad rhestredig Gradd II* |
| Manylion | |
Adeilad rhestredig Gradd II* ger Llangollen yn Sir Ddinbych yw Plas Tŷ'n Dŵr neu Neuadd Ty'n Dŵr.[1] Ar droad a dechrau'r 20g, dyma gartref y biliwynydd Americanaidd, Hywel Hughes (Bogotá). Yn ystod y cyfnod hwn, yn 1929, y cynhaliwyd Gwersyll cyntaf yr Urdd, ar dir y plas. Gadawodd Hughes Gymru ac ymsefydlu yn Bogotá, prifddinas Colombia. Gwnaeth ei arian drwy allforio coffi, olew a nwyddau eraill, a magu gwartheg ar ddwy ransh enfawr.
Adeiladwyd yr adeilad presennol rhwng 1866-70 ar gyfer John Dicken ar safle hen dŷ cynharach. Ariannwyd y plasty newydd, o bosibl trwy werthu rhannau o'r ystâd gan berthynas iddo, sef Mr G. Ll. Dicken. Gwerthwyd rhannau pellach o'r ystâd mewn arwerthiant ar ddechrau'r 20g.[1] Cafodd llawer gan gynnwys Plas Ty'n Dŵr ei hun eu tynnu'n ôl ddwywaith ym Mehefin 1902 ac eilwaith yng Ngorffennaf 1903.[2][3][4]
Yn 2007 prynwyd Plas Ty'n Dŵr gan Brifysgol Central Lancaster.[5] Defnyddiwyd y safle i ddarparu cyrsiau sy'n ymwneud â chwaraeon, twristiaeth a'r awyr agored, tan fis Mehefin 2014.[6] Derbyniodd statws Gradd II* oherwydd y gwaith mewnol, cain.
Pensaernïaeth[golygu | golygu cod]
Mae gan y plasty arddull du a gwyn Tuduraidd; cynllun hollol anghymesur ac afreolaidd. Mae iddo ddau lawr ac atig; ceir brics coch gyda dresin a thalynau cerrig rhydd. Mae'r llawr cyntaf y prif ddrychiadau o bren, gan fwyaf, gydag addurniadau panelog, to llechi a phatrwm serol i'r simnai brics coch.
Derbyniodd statws Gradd II* oherwydd y gwaith mewnol, cain.
Yr enw[golygu | golygu cod]
Mae'r enw'n ymddangos ar fapiau ac mewn papurau newydd hyd at ddechrau'r 20g ac yng nghynllun llawr 1903 fel Ty'n Dwfr.[7] Fel adeilad rhestredig, rhaid gwarchod holl nodweddion pensaernïol Plas Ty'n Dŵr, yn ôl y gyfraith, ond nid oes unrhyw fodd y gellir gwarchod yr enw, ac fe'i troswyd i'r Saesneg gyda'r sillafiad 'Ty'n Dwr Hall'. Mae'r enw Cymraeg wedi newid hefyd.
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ 1.0 1.1 "Tyn Dwr". British Listed Buildings. Cyrchwyd 30 Rhagfyr 2015.
- ↑ "Llangollen Improvements". Wrexham and Denbighshire Advertiser and Cheshire Shropshire and North Wales Register (yn Saesneg). George Bayley. 1864-01-16. hdl:10107/4578985. Cyrchwyd 2015-12-30.
- ↑ "WelshPropertyMarket - The Welsh Coast Pioneer and Review for North Cambria". W. H. Evans. 1902-06-06. hdl:10107/3879540. Cyrchwyd 2015-12-30.
- ↑ "Advertising - The Chester Courant and Advertiser for North Wales". James Albert Birchall. 1903-07-29. hdl:10107/3662940. Cyrchwyd 2015-12-30.
- ↑ "UCLAN expands into Wales". lep.co.uk (yn Saesneg). Lancaster Evening Post. 24 Ebrill 2007. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-03-04. Cyrchwyd 30 Rhagfyr 2015.
- ↑ "University to move out of Ty'n Dwr Hall". 3 Mawrth 2014. Cyrchwyd 30 Rhagfyr 2015.
- ↑ Ty'n Dŵr Hall (12 Rhagfyr 2015). "Trydariad gan @TynDwrHall". Event occurs at Twitter. Cyrchwyd 30 Rhagfyr 2015.