Balkh
 | |
| Math | tref  |
|---|---|
| Poblogaeth | 77,000 |
| Gefeilldref/i | Samarcand |
| Iaith/Ieithoedd swyddogol | Dari |
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Balkh |
| Gwlad | .svg){kind=small} Affganistan |
| Uwch y môr | 365 metr |
| Cyfesurynnau | 36.7581°N 66.8989°E |
 | |
| Statws treftadaeth | Tentative World Heritage Site |
| Manylion | |
Tref yn y dalaith o'r un enw yw Balkh (Perseg: بلخ) heddiw, yng ngogledd Affganistan. Enw arall arni yw Bactra. Mae'n sefyll tuag 20 km i'r gogledd-orllewin o'r brifddinas ranbarthol Mazar-i-Sharif, a thua 74 km (46 milltir) i'r de o afon Amu Darya, Afon Oxus yr Henfyd, ac roedd un o'r ffrydiau sy'n ymuno ynddi yn llifo heibio yn y gorffennol.
Mae'r hanesydd Armenaidd Moses o Khorene, yn y 5g, yn cyfeirio at yr Hunni yn byw yn agos at y Sarmatiaid ac yn dweud iddynt gipio Balkh rhwng 194 a 214.
Yn ddiweddarach, Balkh oedd un o ddinasoedd pwysicaf Khorasan, yn nwyrain Persia Fawr, a Pherseg oedd ei hiaith a'i diwylliant. Ganed y bardd a chyfrinydd enwog Jalal al-Din Muhammad Rumi yno yn 1207.
Balkh oedd un o ddinasoedd hynaf ac enwocaf Persia a Chanolbarth Asia yn yr Oesoedd Canol, ond mae ei gwreiddiau'n ymestyn yn ôl i gyfnod ymerodraeth Bactria. Mae'r enw'n dwyn perthynas â'r enw Sansgrit Bhakri, a roddodd i'r Groegiaid y ffurf Bactra, prifddinas teyrnas Bactria. Yn anffodus mae'r rhan fwyaf o'r hen ddinas yn adfeilion heddiw, erwau eang o ohonyn nhw lleoledig tua 12 km o lan ffrwd dymhorol Afon Balkh, tua 365 metr (1,200 tr) uwchlaw lefel y môr.