Brythoneg

Oddi ar Wicipedia
Brythoneg
Siaredir yn Prydain yn ystod yr Oes Haearn, de o Foryd Forth
Difodiant iaith Datblygodd i Hen Gymraeg, Cymbrieg, Cernyweg a Llydaweg erbyn 600 Cyfnod Cyffredin
Teulu ieithyddol Indo-Ewropeaidd
Codau ieithoedd
ISO 639-1 Dim
ISO 639-2 cel
ISO 639-3 Dim
Wylfa Ieithoedd –
Am y teulu ieithyddol, gweler Ieithoedd Brythonaidd.

Hen iaith Gelteg P a siaradwyd ym Mhrydain oedd Brythoneg (a elwir hefyd yn Frythoneg gynnar neu Frythoneg gyffredin). Roedd hi'n iaith a siaradwyd gan y bobl o'r enw'r Brythoniaid.

Math o Gelteg Ynysig ydyw Brythoneg, a darddodd gyda Chelteg cynnar, proto-iaith (h.y. tarddiad) damcaniaethol a ddechreuodd ddargyfeirio i mewn i dafodieithoedd neu ieithoedd gwahanol yn ystod hanner cyntaf y mileniwm cyntaf.[1][2][3][4] Erbyn y 6g o'r Cyfnod Cyffredin, rhannodd Brythoneg i mewn i bedair iaith wahanol: Cymraeg, Llydaweg, Cernyweg, a Chymbrieg. Gelwir yr ieithoedd hyn yn ieithoedd Brythonaidd gyda'i gilydd. Mae tipyn o dystiolaeth i ddweud efallai roedd gan Bicteg gysylltiadau gyda Brythoneg a gallai efallai hefyd fod yn bumed gangen.[5][6][7]

Mae tystiolaeth o'r Gymraeg yn dangos dylanwad o'r Lladin ar Frythoneg yn ystod cyfnod y Rhufeiniaid, yn enwedig mewn termau sy'n gysylltiedig â'r eglwys Gristnogol a Christnogaeth, sydd bron i gyd yn ddeilliadau Lladin.[8] Disodlwyd y Frythoneg yn yr Alban a'r de o Foryd Forth gan Aeleg yr Alban a'r Saesneg (a ddatblygodd fan hyn i mewn i Sgoteg), ond goroesodd hi hyd at y Canol Oesoedd yn Ne'r Alban a Cumbria — gweler Cymbrieg. Disodlodd y Frythoneg ar raddfa weddol gyson gan y Saesneg ledled Lloegr; yn y gogledd, diflannodd y Gymbrieg erbyn y 13eg canrif ac, yn y de, yr oedd Cernyweg yn iaith farw erbyn y 19eg canrif, ond bu ceisiadau i'w hadfywio.[9] Model hanesyddol O'Rahilly yn awgrymu efallai'r oedd iaith Frythonaidd yn Iwerddon cyn i'r ieithoedd Goidelig ymddangos, ond nid ydyw'r farn hon yn boblogaidd ymhlith ymchwilwyr eraill.

Gweler hefyd[golygu | golygu cod]

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. ↑ Henderson, Jon C. (2007). The Atlantic Iron Age: Settlement and Identity in the First Millennium BC (yn en). Routledge, tud. 292–95
  2. ↑ Sims-Williams, Patrick (2007). Studies on Celtic Languages before the Year 1000 (yn en). CMCS, tud. 1
  3. ↑ Koch, John (2006). Celtic Culture: A Historical Encyclopedia (yn en). ABC-CLIO, tud. 1455
  4. ↑ Eska, Joseph (2008). "Continental Celtic", gol. Roger Woodard: The Ancient Languages of Europe (yn en). Caergrawnt
  5. ↑ Forsyth, Katherine (2006). gol. John Koch: Celtic Culture: A Historical Encyclopedia (yn en). ABC-CLIO, tud. 1444, 1447
  6. ↑ Forsyth, Katherine, Language in Pictland : the case against "non-Indo-European Pictish" (Utrecht: de Keltische Draak, 1997), 27.
  7. ↑ Jackson, Kenneth (1955). "The Pictish Language", gol. F. T. Wainwright: The Problem of the Picts (yn en). Caeredin: Nelson, tud. 129–66
  8. ↑ Lewis, H. (1943). Yr Elfen Ladin yn yr Iaith Gymraeg (yn cy). Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru
  9. ↑ Cyngor Cernyw, 6 Rhagfyr 2010. UNESCO classes Cornish as a language in the ‘process of revitalization’ Archifwyd 2011-05-14 yn y Peiriant Wayback.. Adalwyd 28 Ebrill 2011.

Llyfryddiaeth[golygu | golygu cod]

  • Forsyth K; Language in Pictland (1997).
  • Jackson K; The Pictish Language in F T Wainright "The Problem of the Picts" (1955).
  • Koch J; New Thought on Albion, Ieni and the "Pretanic Isles" in Proceedings of the Harvard Celtic Colloquium 6, 1-28 (1986).
  • Lambert, Pierre-Yves (2003). La langue gauloise. 2ail argraffiad. Paris, Editions Errance. tud. 176
  • Price, G. (2000). Languages of Britain and Ireland, Blackwell. ISBN 0-631-21581-6
  • Rivet A a Smith C; The Place-Names of Roman Britain (1979).
  • Sims-Williams, Patrick (2003) The Celtic Inscriptions of Britain: phonology and chronology, c.400-1200. Rhydychen, Blackwell. ISBN 1-4051-0903-3
  • Trudgill, P. (ed.) (1984). Language in the British Isles, Gwasg Prifysgol Caergrawnt.
  • W.B.Lockwood. Languages of the British Isles past and present, ISBN 0-521-28409-0
  • Nicholas Ostler, Empires of the Word
  • Atkinson a Gray, Are Accurate Dates an Intractable Problem for Historical Linguistics. Yn Mapping Our Ancestry, Eds Obrien, Shennan a Collard.
  • Filppula, M., Klemola, J. a Pitkänen, H. (2001). The Celtic roots of English, Studies in languages, Rhif 37, Prifysgol Joensuu, Cyfadran Ddyniaethau, ISBN 9-5245-8164-7.
  • K Jackson (1953), Language and History in Early Britain.
v · t · e Ieithoedd Celtaidd/Celteg
Brythoneg - (Celteg P)Goedeleg - (Celteg Q)
Cernyweg ·Cymraeg ·Llydaweg |Gaeleg ·Gwyddeleg ·Manaweg
Gwelwch hefyd: Ieithyddiaeth · Y Celtiaid · Gwledydd Celtaidd
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Brythoneg&oldid=12473044"