Theatr Antur

Theatr Antur

Enghraifft o:	cwmni theatr Gymraeg
Dyddiad cynharaf	1975
Iaith	Cymraeg
Cysylltir gyda	Cwmni Theatr Cymru
Dynodwyr

Cwmni theatr a grëwyd o dan adain Cwmni Theatr Cymru oedd Theatr Antur neu Adran Antur a sefydlwyd tua 1975. Bwriad y cwmni oedd i lwyfannu sioeau gwahanol i'r theatr Glasurol a saff, roedd y prif gwmni yn eu llwyfannu ar y pryd. Ymysg yr actorion cyntaf a fu'n creu a pherfformio'r sioeau oedd Dyfan Roberts, Valmai Jones, Sharon Morgan, Gwyn Parry, Grey Evans, Dyfed Thomas a Iestyn Garlick. Tyfodd y sioeau yma a'r cynllun newydd gan yr actorion ifanc yn fodd i sefydlu cwmnïau drama megis Theatr Bara Caws, Theatr Ddiethr a Theatr yr Ymylon.

Cefndir

Poster Cymerwch, Bwytewch

Roedd Dyfan Roberts, Valmai Jones a Sharon Morgan ymysg yr actorion oedd wedi'u cyflogi gan Gwmni Theatr Cymru, tua chanol y 1970au. Mae Sharon yn cofio, mai yn dilyn gwylio rhaglen deledu am gwmni theatr heriol John McGrath yn Yr Alban sef 7:84 y daeth y syniad i greu cwmni theatr newydd a heriol yn y Gymraeg. Crëwyd cnewyllyn oddi mewn i Gwmni Theatr Cymru, oedd yn cynnwys yr actorion Gwyn Parry, Grey Evans ynghyd â Sharon, Dyfan a Valmai. Galwyd y prosiect yn Theatr Antur a daeth Iestyn Garlick atynt i fod yn rhan o'r antur newydd.

Byw yn y Wlad oedd enw cynhyrchiad cyntaf Theatr Antur. Mae peth anghytuno ynghylch pwy yn union oedd yn gyfrifol am y syniad craidd, gyda rhai yn honni mai syniad Wilbert Lloyd Roberts ei hun oedd o, tra bod eraill yn taeru mai'r actorion ifanc eu hunain oedd wedi gofyn i Wilbert greu'r is-gwmni. Mae'r "newid" a ddaeth yn sgil Theatr Antur yn cael ei grybwyll mewn erthygl gan Emily Davies yn Barn [Medi 1976] wrth adolygu arlwy'r ddrama yn Eisteddfod Genedlaethol Aberteifi 1976:

"Am y tro cyntaf erioed 'roeddwn yn ymwybodol fod yna actorion a chynhyrchwyr wedi trwytho'u hunain yn eu gwaith; eu bod wedi ceisio ymarfer, disgyblu a pherffeithio'u rheolaeth dros eu dawn yn gorff, dychymyg ac enaid. 'Roeddynt wedi llwyddo i fynnu digonedd o amser i alluogi grŵp o unigolion i droi'n uned ymroddgar [...] Pwy yw'r bobl ifanc yma sydd wedi gweld yr angen am newid? Yn sicr pobl ydynt sydd wedi cael yr amser i fyfyrio dros ddatblygiadau byd-eang ym myd y ddrama, ac wedi derbyn y cyfle i ymarfer, darganfod ac arbrofi. Pobl sydd yn gwybod beth o'r gloch yw hi ym myd y theatr Gymraeg; a'i bod yn hen bryd i edrych i'r dyfodol yn hytrach na'r gorffennol. Pobl ydynt sydd wedi sylweddoli nad yw'r symud newydd yma yn mynd i ddatblygu o du yr actorion proffesiynol. Ag eithrio ychydig o'r rhai ifainc tebyg i aelodau cwmni Byw yn y Wlad, mae'r stad broffesiynol yn prysur lygru y theatr a'r cyfryngau"

Mae'r "pobl ifanc yma sydd wedi gweld yr angen am newid" y sonia Emily Davies amdanynt, yn adlais sicr o'r newid a fu yn hanes Cwmni Theatr Cymru ar gychwyn y 1980au.

Sioe olaf Theatr Antur oedd Croeso I'r Roial ym 1977, ond yn dilyn mwy o anghytuno a ffraeo, fe drodd y sioe neu "rifiw" yn gynhyrchiad cyntaf i Theatr Bara Caws yn Eisteddfod Genedlaethol Cymru Wrecsam 1977 gyda Stewart Jones, Valmai Jones, Sharon Morgan, Mari Gwilym, Iola Gregory a Dyfed Thomas.

Cynyrchiadau

• 

  Rhaglen Fflora a Portread

  Byw yn y Wlad (1975-1976)
• Fflora a Portread (1976) wedi'i greu a'i brynu gan Goleg Brenhinol Cerdd a Drama Cymru ar ôl Eisteddfod Genedlaethol Cymru Abergwaun 1976
• Cymerwch, Bwytewch (1977)
• Croeso i'r Roial (1977) a drodd yn gynhyrchiad cyntaf Theatr Bara Caws
• Hanner Munud (1978) cyfarwyddwr Gruffudd Jones

Oriel

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
•