Tŷ parod
| Math | tŷ, adeilad parod  |
|---|---|
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Mae tai parod[1] yn anheddau a adeiladwyd o adrannau safonol, sy'n cael eu cynhyrchu ymlaen llaw y tu allan i'w lleoliad, ac yna'n cael eu cludo i'w lleoliad terfynol ar gyfer y cynulliad terfynol. Defnyddir y term 'prefabricated' yn Saesneg. Nodir bod rhain yn wahanol i cartefi symudol.
Diffiniad[golygu | golygu cod]
Ni ddylid cymysgu'r cartrefi hyn â'r hyn a elwir yn "gartrefi symudol"; cartrefi sydd eisoes wedi'u hymgynnull ac yn gyffredinol o ansawdd isel iawn, sy'n cael eu cludo mewn tryc i'r man lle byddant yn cael eu gosod yn barhaol.
Gall y diffiniad o dai parod orgyffwrdd â'r tai adeiladu modiwlaidd fel y'u gelwir, sef y rhai y mae eu strwythur yn cael ei ffurfio gan fframiau metel o ddimensiynau safonol, sy'n cael eu cau gan baneli sy'n ffitio i'r bylchau. Gellir rhoi'r diffiniad cyffredinol o "adeiladu sych" hefyd i bob un o'r strategaethau adeiladu hyn, nad oes angen morter na choncrit arnynt.
Yn y Deyrnas Unedig cysylltir y gair “pre-fab” yn aml â math penodol o dŷ parod a adeiladwyd mewn niferoedd mawr ar ôl yr Ail Ryfel Byd,[2] megis tai Airey, yn lle tai dros dro a ddinistriwyd gan fomiau, yn enwedig yn Llundain. Yn y Deyrnas Unedig, adeiladwyd mwy na 156,000 o gartrefi parod rhwng 1945 a 1948.[3]
Y farchnad gyfredol[golygu | golygu cod]
Er nad yw’n farchnad mor eang â thai traddodiadol, mae ei chyfran o’r farchnad yn amrywio’n sylweddol o wlad i wlad ac o ranbarth i ranbarth. Mae tai parod yn boblogaidd mewn rhai gwledydd Ewropeaidd , ac yn enwedig yng Nghanada a'r Unol Daleithiau , oherwydd eu pris yn gyffredinol yn fwy cystadleuol .
Mae dyluniadau pensaernïol cyfredol, lle mae lloriau agored a llinellau glân yn bennaf, heb addurniadau soffistigedig, yn addas iawn ar gyfer adeiladu parod. Mae'r bensaernïaeth gyfredol yn arbrofi gyda chynlluniau parod i ddylunio cartrefi y gellir eu masgynhyrchu i leihau costau.
Defnyddiau[golygu | golygu cod]
Mae yna amrywiaeth eang o dai parod, yn amrywio eu deunyddiau yn ôl dimensiynau (wyneb, nifer y lloriau), hinsawdd (tymheredd a lleithder) a chyllideb ar gyfer eu hadeiladu. Y deunyddiau a ddefnyddir amlaf yw pren a choncrit cyfnerth, er bod llawer o gyfuniadau ac amrywiadau o ymddangosiad cymharol ddiweddar.
Nodweddion[golygu | golygu cod]
Rhaid i dai parod fod yn seiliedig ar sylfeini, ac yn gysylltiedig â glanweithdra trefol, rhwydweithiau dŵr a thrydan , yn union fel tai confensiynol .
Yn draddodiadol, un o'r prif broblemau gyda'r strwythurau hyn oedd diffyg insiwleiddio thermol, sefyllfa sydd wedi newid gydag esblygiad deunyddiau inswleiddio thermol ac acwstig.
Cartrefi parod cyfoes[golygu | golygu cod]
Ar hyn o bryd, mae'r diwydiant tai parod wedi'i rannu gan fethodoleg adeiladu. Dyluniadau cartrefi panelog, modiwlaidd a gweithgynhyrchu yw'r rhan fwyaf o gwmnïau cyfoes, gyda gorgyffwrdd sylweddol rhwng y dulliau adeiladu.[4]
Cartrefi panelog[golygu | golygu cod]
Mae cartrefi panelog (a elwir hefyd yn gartrefi a adeiladwyd gan system), yn adeiladu cydrannau adeileddol, neu "baneli", cartref (waliau, systemau to a lloriau) mewn ffatri oddi ar y safle[5] lle mae'r paneli'n cael eu torri trwy lifiau awtomataidd a torwyr laser o gynfasau pren mawr, gan ganiatáu ar gyfer swm sylweddol is o wastraff o'i gymharu ag adeiladu a adeiladwyd ar y safle. Ar ôl eu torri a'u siapio, mae paneli'n cael eu pentyrru a'u danfon i'r safle gwaith lle mae'r cartref yn cael ei ymgynnull fesul tipyn mewn dull tebyg i gartref traddodiadol a adeiladwyd ar y safle.
Yn gyffredinol, ystyrir cartrefi panelog hanner ffordd rhwng cartrefi mwy traddodiadol a adeiladwyd ar y safle a thai parod mwy gweithgynhyrchu, gyda hyblygrwydd adeiladu safle ac effeithlonrwydd tai parod.[6]
Mae'r dull yma'n debyg i rhandai Plattenbau oedd yn nodweddiadol o Ddwyrain yr Almaen Gomiwnyddol.
Cartrefi modiwlaidd[golygu | golygu cod]
Mae cartrefi modiwlaidd yn adeiladu'r cydrannau strwythurol gyda chyfres o adrannau ailadroddus a elwir yn fodiwlau. Yn debyg iawn i gartrefi panelog, mae modiwlaidd yn golygu adeiladu rhannau i ffwrdd o'r safle adeiladu, yna eu danfon i'r safle arfaethedig. Mae gosod yr adrannau parod wedi'i gwblhau ar y safle. Weithiau gosodir darnau parod gan ddefnyddio craen. Gellir gosod y modiwlau ochr yn ochr, o'r dechrau i'r diwedd, neu eu pentyrru, gan ganiatáu ar gyfer amrywiaeth o ffurfweddiadau ac arddulliau. Ar ôl lleoli, mae'r modiwlau'n cael eu huno gan ddefnyddio cysylltiadau rhyng-fodiwl, a elwir hefyd yn rhyng-gysylltiadau. Mae'r rhyng-gysylltiadau yn clymu'r modiwlau unigol at ei gilydd i ffurfio strwythur cyffredinol yr adeilad.
Y nodwedd wahaniaethol fwyaf rhwng cartrefi panelog a chartrefi modiwlaidd yw lefel y cwblhau cyn lleoli ar y safle. Gan fod modiwlau wedi'u cydosod yn llawn cyn eu cyflwyno, mae'r amser sydd ei angen i ymgynnull gartref ar y safle yn llai. Fodd bynnag, mae addasrwydd cartref modiwlaidd yn sylweddol is nag y mae cartrefi panelog yn ei ddarparu.
Cartrefi wedi'u gweithgynhyrchu[golygu | golygu cod]
Mae adeiladu cartrefi gweithgynhyrchu fel arfer yn golygu cysylltu llinellau plymio a thrydanol ar draws yr adrannau, a selio'r adrannau gyda'i gilydd. Gall cartrefi wedi'u gweithgynhyrchu fod yn sengl, dwbl neu driphlyg o led, gan ddisgrifio sawl darn o led ydyw. Mae llawer o gwmnïau cartref gweithgynhyrchu yn cynhyrchu amrywiaeth o wahanol ddyluniadau, ac mae llawer o'r cynlluniau llawr ar gael ar-lein. Gellir adeiladu cartrefi wedi'u gweithgynhyrchu ar sylfaen barhaol, ac os cânt eu dylunio'n gywir, gallant fod yn anodd eu gwahaniaethu o gartref wedi'i adeiladu'n ffon i'r llygad heb ei hyfforddi.
Mae cartrefi wedi'u gweithgynhyrchu fel arfer yn cael eu prynu gan gwmni gwerthu manwerthu, wedi'i ymgynnull i ddechrau gan gwmni contractio lleol, ac atgyweiriadau dilynol yn cael eu cyflawni gan y cwmni cartref gweithgynhyrchu dan warant.
Cymru[golygu | golygu cod]
Ceir enghraifft o'r tŷ parod o gyfnod wedi'r Ail Ryfel Byd yn Amgueddfa Werin Cymru yn Sain Ffagan. Daeth y cartref o Llandinam Crescent yn ardal Gabalfa, Caerdydd. Mae'n enghraifft o gynllun MB2 a dyluniad a ddefnyddiwyd ar draws y Deyrnas Unedig er mwyn delio gyda'r prinder tai yn sgil bomio yn ystod y Rhyfel. Mae'r cartref, fel y rhai eraill, yn cynnwys dwy ystafell wely ym mhob tŷ, gyda wardrobs cynwysedig, ystafell fyw, cyntedd, cegin osod ac ystafell ymolchi. Roedd ynddo dapiau dŵr poeth a dŵr oer, stof (nwy neu drydan), 'copor' golchi dillad, ac oergell wedi'i gosod. Gwnaed cyfanswm o dros 153,000 o dai parod, yn ogystal â thai parod dau lawr. Adeiladwyd yr enghraifft yn Sain Ffagan o 1947 a'i ddodrefnu yn 1950. Tua deng mlynedd roedd disgwyl iddynt bara ac felly ychydig iawn sydd ar ôl heddiw. Mae'n bosib mai dyma'r unig dŷ parod alwminiwm sydd ar ôl ym Mhrydain.[7][8]
Gweler hefyd[golygu | golygu cod]
Dolenni allanol[golygu | golygu cod]
- Out & about: architecture: Prefab sproutings" gan Jonathan Glancey, Guardian Unlimited, 31 Awst 2005
- How World War II Provoked Prefabricated Housing Ffilmig ddogfen
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ "Prefabricated house". Termau Cymru. Cyrchwyd 2022-05-14.
- ↑ White, R.B.; Colin Chant (1999). David C. Goodman (gol.). The European cities and technology reader: industrial to post-industrial city Cities and technology series. Routledge. tt. 221–228. ISBN 0-415-20082-2.
- ↑ "The century makers: 1945". The Telegraph. Telegraph Media Group. 2003-10-11. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2012-03-08. Cyrchwyd 2011-06-27.
- ↑ "Stillwater Dwellings | What Is Prefab". Stillwater Dwellings (yn Saesneg). Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2022-03-03. Cyrchwyd 2022-03-03.
- ↑ "Panelized Building Systems - NAHB". www.nahb.org (yn Saesneg). Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2022-03-03. Cyrchwyd 2022-03-03.
- ↑ "Stillwater Dwellings | What Is Prefab". Stillwater Dwellings (yn Saesneg). Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2022-03-03. Cyrchwyd 2022-03-03.
- ↑ "Adeiladau Hanesyddol yn Sain Ffagan - Prefab". Gwefan Amgueddfa Genedlaethol Cymru. Cyrchwyd 2022-05-14.
- ↑ "Prefab in St Fagans, National History Museum, Cardiff". Fideo cartref ar Youtube. 11 Awst 2011.
