Tŷ Mawr y Castell
 | |
| Math | tŷ mewn tref  |
|---|---|
| Sefydlwyd |
|
| Daearyddiaeth | |
| Lleoliad | Trefynwy |
| Sir | Sir Fynwy |
| Gwlad |  Cymru |
| Uwch y môr | 30.7 metr |
| Cyfesurynnau | 51.8127°N 2.7164°W |
| Cod post | NP25 3BS |
 | |
| Statws treftadaeth | adeilad rhestredig Gradd I |
| Manylion | |
| Deunydd | Hen Dywodfaen Coch |
Tŷ trefol sy'n deillio'n ôl i 1673 ydy Tŷ Mawr y Castell (Saesneg: Great Castle House) sydd wedi'i leoli yng nghanol tref Trefynwy yn Sir Fynwy, De Cymru. Saif ger Sgwâr Agincourt. Mae rhan o'r tŷ ar dir Castell Trefynwy ac mae wedi'i gofrestru fel adeilad hynafol Gradd I[1].
Mae'n un o ddau-ddeg-pedwar adeilad yn Nhrefynwy sydd ar y Llwybr Treftadaeth (plac glas). Mae rhai'n honi mai dyma adeilad pwysicaf y dre, oherwydd ei bensaerniaeth unigryw.
Fe'i ddisgrifiwyd un tro fel tŷ "hynod o rodresgar a ffansi"[2] a chafodd ei godi yn 1673 ar gyfer bonheddwr o'r enw Henry Somerset, Dûg Iaf Beaufort, a'r 3ydd Marcwis Caerwrangon. Roedd hefyd yn Arglwydd-Lywydd Cyngor Cymru a'r Gororau.
Yn ddiweddarach yn ei hanes, daeth yn llys barn, hyd nes y symudwyd y llys i'r Neuadd y Sir newydd yn 1725. Yn y gorffennol mae wedi bod yn bencadlys Peiriannwyr Brenhinol Sir Fynwy (milwrol) - ers canol y 19g. Ceir amgueddfa'r gatrawd o fewn ei furiau.[3]
Oriel[golygu | golygu cod]
Tŷ Mawr y Castell
Tŷ Mawr y Castell yn 1959
Gwn y gaer o Rwsia, y tu allan i'r amgueddfa.
Y golwg ar hyd baril y gwn o Rwsia.
Tarw dur milwrol
Gweler hefyd[golygu | golygu cod]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ http://britishlistedbuildings.co.uk/wa-2217-great-castle-house-monmouth
- ↑ John Newman, The Buildings of Wales: Gwent/Monmouthshire, Penguin Books, 2000, ISBN 0-14-071053-1, pp.400-401
- ↑ Monmouth Castle and Regimental Museum Archifwyd 2012-02-04 yn y Peiriant Wayback.. Adalwyd 23 Rhagfyr 2011