Spigyn pengoch
| Spigyn pengoch Gomphidius roseus
| |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Boletales |
| Teulu: | Gomphidiaceae |
| Genws: | Gomphidius[*] |
| Rhywogaeth: | Gomphidius roseus |
| Enw deuenwol | |
| Gomphidius roseus | |
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Gomphidiaceae yw'r Spigyn pengoch (Lladin: Gomphidius roseus; Saesneg: Rosy Spike).[1] Y Spigynnau yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Hoelen trwchys hyd at 30 cm a ddefnyddid i ddal distiau mawr o bren at ei gilydd oedd 'spigynnau' (Saesneg: spikes). Mae'r teulu Gomphidiaceae yn gorwedd o fewn urdd y Boletales.
Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop.
Lliw sborau'r fadarchen hon yw blackish-brown. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un fflat. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: tegyll. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel arfilyn.
Ffyngau[golygu | golygu cod]
Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Gomphidiaceae[golygu | golygu cod]
Mae gan Spigyn pengoch ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Chroogomphus helveticus | Chroogomphus helveticus |  |
| Chroogomphus pseudovinicolor | Chroogomphus pseudovinicolor |  |
| Chroogomphus tomentosus | Chroogomphus tomentosus | _O.K._Mill_187387.jpg) |
| Chroogomphus vinicolor | Chroogomphus vinicolor |  |
| Gomphidius oregonensis | Gomphidius oregonensis |  |
| Gomphidius subroseus | Gomphidius subroseus |  |
| Spigyn coprog | Chroogomphus rutilus |  |
| Spigyn gludiog | Gomphidius glutinosus |  |
| Spigyn llarwydd | Gomphidius maculatus | _Fr_29283.jpg) |
| Spigyn pengoch | Gomphidius roseus |  |
Gweler hefyd[golygu | golygu cod]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Spigyn pengoch gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.