Sarah Jacob

Sarah Jacob
Stori bapur newydd am Sara
Ganwyd	12 Mai 1857  Llanfihangel-ar-Arth
Bu farw	17 Rhagfyr 1869
Dinasyddiaeth	Cymru
Galwedigaeth	awen
Cysylltir gyda	Sarah Arall

Merch ifanc o Sir Gaerfyrddin oedd Sarah Jacob (12 Mai 1857 – 17 Rhagfyr 1869), a ddaeth yn adnabyddus yng ngwledydd Prydain fel The Welsh Fasting Girl. Honnai ei rhieni, Evan a Hannah Jacob, iddi fyw am fwy na dwy flynedd heb orfod bwyta nac yfed gan ennyn sylw chwilfrydig y wasg boblogaidd a meddygon. Credir iddi ddioddef o anorexia nervosa ac i'w chyflwr gael ei waethygu oherwydd twyll ei rhieni a bu farw o ganlyniad i hynny.

Hanes

Ganed Sarah ar fferm Letherneuadd Uchaf ger Pencader, Sir Gaerfyrddin yn 1857 ac yno y treuliodd ei hoes fer. Yn ei blynyddoedd olaf fe'i cyfyngid i'r gwely oherwydd ei chyflwr, wedi ei gwisgo fel priodasferch. Rhoddwyd cyhoeddusrwydd eang iddi yn y wasg a galwai nifer o feddygon i'w harchwilio. Annogai eu rhieni i ymwelwyr roi rhoddion arian iddi. Yn y diwedd cafodd ofal meddygon ond bu farw yn 1869. Roedd hi'n 12 oed. Archwilwyd ei chorff mewn post mortem a chael fymryn o fwyd yn ei stumog.

Bu achos llys yn dilyn marwolaeth Sarah a thraddodwyd ei rhieni i garchar a llafur caled am fod yn euog o ddynladdiad trwy esgeuluster bwriadol er mwyn elwa'n ariannol o gyflwr eu merch.

Ffuglen

Ysgrifennodd Gwenlyn Parry a Christine Furnival ddrama am Sarah. Mae'r achos yn gefndir i'r nofel Sarah Arall (1982) gan Aled Islwyn hefyd.

Llyfryddiaeth

• T. Llew Jones, "Yr Eneth Gadd ei Gwrthod", yn Gwaed ar eu Dwylo (Gwasg Gomer, 1966), tt. 86–128
• John Cule, Wreath on the Crown (1967)

Ffynhonnell

• Meic Stephens (gol.), Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru (Caerdydd, adargraffiad 1992)