Rwbela
Mae rwbela (neu'r Frech Almaenig) yn haint ysgafn ac mae’n cael ei hachosi gan feirws heintus. Mae'n parhau ar gyfartaledd o ddiwrnod i dridiau. Ystyr y gair Lladin Rwbela ydy "y peth bach coch" smotiau cochion a elwir yn exanthem gan y meddyg.
Fe'i cynhwysir yn y brechlyn trifflyg MMR (sef: brech goch, clwy pennau (y dwymyn doben) a rwbela). Cynghorir merched beichiog i beidio a chael brechiad rhag rwbela tra’u bod yn feichiog. Yn aml, mae'r claf yn ei ddal heb sylwi ar hynny. Ond os yw baban yn y groth yn ei ddal, gall fod yn ddifrifol. Gall rwbela achosi niwed difrifol i olwg, clyw, calon ac ymennydd y babi.
Drwy ddiferion pitw, bach o ddŵr y mae'n ymledu, fel arfer wrth i glaf besychu a thisian ond gall y feirws hefyd fyw ar y croen neu mewn iwrein.
Plant sy'n ei ddal fel arfer. Mae'n cysgu (neu'n "inciwbeiddio") yn y corff am gyfnod o bythefnos i dair wythnos cyn i'r symptomau cael eu gweld. Mae’n achosi brech a gall chwyddo'r chwarennau ac achosi llwnc tost (dolur gwddf) a chur pen.