Rheilffordd Bluebell
Mae'r Rheilffordd Bluebell yn rheilffordd dreftadaeth yn Sussex, De-ddwyrain Lloegr ac oedd yr rheilffordd dreftadaeth stêm lled safonol yn y byd.
Rheilffordd Lewes ac East Grinstead[golygu | golygu cod]
Pasiwyd deddf ym 1878 i ganiatáu adeiladu'r rheilffordd gan gwmni Rheilffordd Llundain, Brighton ac Arfordir De. Rhowyd dyletswydd ar y rheilffordd gan y deddf i gael 4 trên pob dydd yn y ddau gyfeiriad. Agorwyd y lein ym 1882.
Caewyd y lein, erbyn hyn efo'r llysenw 'Bluebell line' ar 28 Mai 1955, ond sylwodd Madge Bessemer, un o'r trigolion North Chailey, ac wyres i Henry Bessemer[1], ar ddyletswydd y cwmni i redeg 4 trên pob dydd yn y ddau gyfeiriad, a gorfodwyd Rheilffyrdd Prydeinig i ailagor y lein ar 7 Awst 1956. Ar ôl ymholiad cyhoeddus, diddymwyd y cymal perthnasol o'r deddf gwreiddiol, a chaewyd y lein eto ar 17 Mawrth 1958.[2]
Ailagoriad[golygu | golygu cod]
Roedd y bwriad gwreiddiol, ym 1959, i ailagor y cangen i gyd, o East Grinstead i Lewes ac yn gweithredu'n fasnachol efo cerbydau diesel. Doedd hi ddim posibl prynu'r lein i gyd, a doedd dim fawr o ddiddordeb yn lleol, felly penderfynwyd ailagor yn rheilffordd dreftadol stêm rhwng Sheffield Park a Horsted Keynes. Prynwyd locomotif 'Terrier' a dau gerbyd oddi wrth Rheilffyrdd Prydeinig am £750, a chyrhaeddon nhw ar 17 Mai 1960.[3] Ar 29 Hydref 1961, caniatawyd y rheilffordd i ddefnyddio Gorsaf reilffordd Horsted Keynes, er defnyddiwyd yr orsaf gan Reilffyrdd Prydeinig adeg hynny[4]. Ym 1964, prynwyd y lein oddi wrth Rheilffyrdd Prydeinig.[5]. Ailagorwyd y lein hyd at East Grinstead ar 23 Mawrth 2013[6].
Locomotifau stêm[golygu | golygu cod]
| Rhif | Enw | Delwedd | Dosbarth | Adeiladwyd | Adeiladwr | Nodiadau |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 30541 | Maunsell Dosbarth Q 0-6-0 | 1939 | Rheilffordd Ddeheuol | Perchennog; Cymdeithas locomotif Maunsell. Gweithredol | ||
| 847 | Maunsell Dosbarth nwyddau Arthur 4-6-0 | 1936 | Rheilffordd Ddeheuol | Perchennog; Cymdeithas locomotif Maunsell. Gweithredol. | ||
| 263 | Dosbarth H 0-4-4T | 1905 | Perchennog: Ymddiriodolaeth Rheilffordd Bluebell. Gweithredol. | |||
| 323 | Bluebell | Wainwright Dosbarth P 0-6-0T | 1910 | Perchennog; Rheilffordd Bluebell. Gweithredol. | ||
| 3 | Captain Baxter | 0-4-0T | 1877 | Cwmni Fletcher Jennings | Perchennog; Rheilffordd Bluebell. Gweithredol. | |
| 178 | Wainwright Dosbarth P 0-6-0T | 1910 | Perchennog; Rheilffordd Bluebell. Gweithredol. | |||
| B473 | Tanc radial Billinton dosbarth E4 0-6-2T | 1898 | Perchennog; Rheilffordd Bluebell. Gweithredol. | |||
| 592 | Dosbarth C nwyddau Wainwright 0-6-0 | 1902 | Perchennog; Ymddiriodolaeth rheilffordd Bluebell. Gweithredol | |||
| 928 | Stowe | Maunsell dosbarth V 'Schools' | 1934 | Rheilffordd Ddeheuol | Perchennog; Cymdeithas locomotif Maunsell. Atgyweirir. | |
| 34059 | Sir Archibald Sinclair | Bulleid dosbarth 'Battle of Britain' 4-6-2 | 1947. Ailadeiladwyd ym 1960 | Rheilffordd Ddeheuol | Perchennog; Rheilffordd Bluebell. Atgyweirir y boeler yng Nghriw. | |
| 27 | Wainwright dosbarth P 0-6-0-T | 1910 | Perchennog; Rheilffordd Bluebell. Atgyweirir. | |||
| 73082 | Camelot | Riddles Dosbarth 5MT 4-6-0 Rheilffyrdd Prydeinig | 1955 | Perchennog; Cymdeithas locomotif 73082 Camelot. Atgyweirir. | ||
| 424 | Beachy Head | LBSCR Dosbarth H2 4-4-2 | adeiladwyd y locomotif gwreiddiol ym 1911 | Adeiladir locomotif newydd i'r cynllun gwreiddiol. | ||
| 84030 | Dosbarth 2 Rheilffyrdd Prydeinig 2-6-2T | Adeiladwyd locomotif 2-6-0 78059 ym 1956. | Perchennog; Rheilffordd Bluebell. Newidir locomotif 2-6-0 i fod yn 2-6-2T. | |||
| 1638 | 
|
Dosbarth U 2-6-0 | 1931 | Rheilffordd Ddeheuol | Perchennog; Rheilffordd Bluebell. Ar fenthyg hir-dymor i Gymdeithas Maunsell. | |
| 55 | Stepney | LBSCR Dosbarth AIX 'Stroudley Terrier' 0-6-0T | 1875 | Perchennog; Rheilffordd Bluebell; arddangosir, yn disgwyl am atgyweiriad | ||
| 80151 | Dosbarth 4MT 2-6-4T Riddles, Rheilffyrdd Prydeinig | 1957 | Brighton | Perchennog; Grŵp perchnogion 80151. Arddangosir, yn disgwyl am atgyweiriad. | ||
| 9017 | Earl of Berkeley | GWR dosbarth 'Dukedog' 4-4-0 | 1938 | Swindon | Perchennog; Rheilffordd Bluebell. Arddangosir. | |
| 672 | Fenchurch | 
|
LBSCR dosbarth A1 Stroudley Terrier 0-6-0T | 1872 | Perchennog; Rheilffordd Bluebell. Arddangosir. | |
| 65 | 
|
SER dosbarth Stirling O1 0-6-0 | 1896, ailadeiladwyd 1908 | Ashford | Arddangosir ym Mharc Sheffield | |
| 21C123 | Blackmoor Vale | Bulleid dosbarth 'West Country' 4-6-2 | 1946 | Rheilffordd Ddeheuol | arddangosir, disgwyl am atgyweiriad. | |
| 75027 | 
|
Rheilffyrdd Prydeinig Riddles dosbarth 4MT 4-6-0 | 1954 | Perchennog Rheilffordd Bluebell. Arddangosir yn Horsted Keynes, yn disgwyl am atgyweiriad | ||
| 96 | Normandy | 
|
LSWR Dosbarth tanc dociau Adams B4 0-4-0T | 1893 | Perchennog grŵp B4, rhan o Gymdeithas Bulleid. Arddangosir, disgwyl am at gyweiriad. | |
| 76 | Tanc nwyddau Rheilffordd Gogledd Llundain, dosbarth 75 0-6-0T | 1880 | Perchennog; Rheilffordd Bluebell. Arddangosir yng ngorsaf reilffordd Horsted Keynes, disgwyl am at gyweiriad. | |||
| 92240 | 
|
Rheilffyrdd Prydeinig dosbarth Riddles 9F 2-10-0 | 1958 | Perchennog; Rheilffordd Bluebell. Arddangosir yng, disgwyl am at gyweiriad. | ||
| 488 | 
|
LSWR Dosbarth 415 Adams 4-4-2T | 1885 | Perchennog; Rheilffordd Bluebell. Arddangosir yng, disgwyl am at gyweiriad. | ||
| 1618 | Maunsell dosbarth U 2-6-0 | 1928 | Brighton | Perchennog; Cymdeithas locomotif Maunsell. Arddangosir yng, disgwyl am at gyweiriad. | ||
| 1959 | Rheilffordd Ddeheuol tanc dociau dosbarth USA 0-6-0T | 1943 | Ffowndri Fwlcan | Perchennog; Rheilffordd Bluebell. Arddangosir. | ||
| 80064 | Rheilffyrdd Prydeinig dosbarth 4MT Riddles 2-6-4T | 1953 | Brighton | Cronfa locomotif 80064 | ||
| 80100 | Rheilffyrdd Prydeinig dosbarth 4MT Riddles 2-6-4T | 1955 | Brighton | Perchennog; Rheilffordd Bluebell.Yn storfa, Horsted Keynes. | ||
| Sharpthorn | 0-6-0ST | 1877 | Cwmni Manning Wardle | Perchennog; Rheilffordd Bluebell. Arddangosi ryng ngorsaf reilffordd Horsted Keynes. | ||
| 24 | Stamford | 0-6-0ST | 1927 | Cwmni Stewarts a Lloyds | Perchennog; Rheilffordd Bluebell. Ar fenthyg i 'Rocks by Rail', Cottesmore. |
Locomotifau diesel[golygu | golygu cod]
| Rhif | Enw | Delwedd | Trefn yr Olwynau | Adeiladwyd | Adeiladwr | Nodiadau |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Locomotif petrol pedwar olwyn | 1924 | James a Frederick Howard Cyf, Bedford | Gweithredol | |||
| 09018 | Dosbarth 09 0-6-0 Rheilffyrdd Prydeinig | 1961 | Gweithdy Horwich | Gweithredol | ||
| 10241 | 4 olwyn diesel-hydrolig | Sentinel/Rolls Royce. Ailadeiladwyd gan gwmni Thomas Hill ym 1973 | Perchennog Rheilffordd Bluebell; gweithredol |
| Rheilffordd Bluebell | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
