Rhamant Bywyd Lloyd George

Rhamant Bywyd Lloyd George

Enghraifft o'r canlynol	gwaith llenyddol
Awdur	Beriah Gwynfe Evans
Dyddiad cyhoeddi	1916
Genre	cofiant
Lleoliad cyhoeddi	Utica, Efrog Newydd

Mae Rhamant Bywyd Lloyd George gan Beriah Gwynfe Evans yn gofiant gwleidyddol o'r gwleidydd David Lloyd George a gyhoeddwyd gyntaf ym 1916. Cyhoeddwyd y llyfr gan wasg Swyddfa'r Drych, Utica, Efrog Newydd.

Awdur

Roedd Beriah Gwynfe Evans (12 Chwefror 1848 - 4 Tachwedd 1927) yn newyddiadurwr, awdur a dramodydd. Cyfansoddodd llyfrau a golygodd newyddiaduron yn y Gymraeg a'r Saesneg. Roedd Gwynfe hefyd yn amlwg yn y byd gwleidyddol Cymreig, yn aelod brwd o'r Blaid Ryddfrydol, gwasanaethodd fel ysgrifennydd Cymru Fydd a, Chymdeithas yr Iaith Gymraeg (1885). O 1922 hyd ei farwolaeth gwasanaethodd fel Cofiadur Gorsedd y Beirdd.

Ymysg ei gyhoeddiadau eraill mae:

• Ystori’r Streic (Caernarfon, 1904). [Drama]
• Esther: Drama Ysgythrol (Caernarfon, 1914). [Drama]
• Caradog (Caernarfon, 1904). [Drama]
• The Bardic Gorsedd, its history and symbolism (Pont-y-pŵl, 1923).
• Chwarae-gân (Llanberis, 1879).
• ‘Cymro, Cymru a Chymraeg’ yn eu cysylltiad ag addysg (Lerpwl, 1889).
• Y Cyngor Plwyf (Caernarfon, 1894).
• Dafydd Dafis (Wrecsam, 1898).
• Y Ddwy Fil (Aberafan, 1912).
• Diwygwyr Cymru (Caernarfon, 1900).
• Glyndŵr: Tywysog Cymru (Caernarfon, 1911). (Drama)
• Llawlyfr y Cymro ac arweinydd yr ymneillduwr i Ddeddf Addysg 1902 (Dinbych, 1903).
• Llewelyn ein Llyw Olaf, cerddoriaeth gan Alaw Ddu (h.y. William Thomas Rees) (Llanelli, 1983).
• ‘The peasantry of South Wales’, Longman’s Magazine (Gorffennaf 1885).
• Ymneillduaeth Cymru (mewn atebiad i Dr James, Manchester) (Treffynnon, 1901).
• Gwrthryfel Owain Glyndŵr (Llanberis, 1880).
• ‘Welsh National Drama: Lord Howard de Walden’s mistake, and how it might be rectified, I. – The Mistake’, Wales: the National Magazine for the Welsh People, VI, 35 (1914), t. 44.

Trosolwg

Ym 1915 cyhoeddodd Gwynfe Evans llyfr Saesneg The Life Romance of Lloyd George. Cafodd cais gan berchennog Y Drych (papur newyddion Cymraeg Efrog Newydd) i gyfieithu'r gwaith i'r Gymraeg a'i addasu i gynulleidfa Americanaidd. Gan fod y llyfr wedi ei ysgrifennu ym 1916 fe'i cyhoeddwyd cyn bod Lloyd George wedi ei ddyrchafu yn brif weinidog y Deyrnas Unedig a chyn i'r Unol Daleithiau ymuno a'r Rhyfel Byd Cyntaf.

Heddiw mae'r gair rhamant (a romance yn y Saesneg) yn dueddol i olygu stori am berthynas cariadus cwpl, yn nheitl y llyfr hwn mae iddi'r ystyr mwy hen ffasiwn o stori cyffroes, rhyfeddod, ffantasi, annisgwyl. "Rhamant" bywyd Lloyd George yw stori, anhygoel bron, am fachgen a magwyd mewn tlodi mewn pentref bach Cymraeg, heb lawer o fanteision golud nac addysg yn cael ei ddyrchafu i fod yn un o arweinwyr pwysicaf ymerodraeth fwyaf y byd.

Mae penodau cyntaf y llyfr yn darllen fel hagiograffeg am genedlaetholwr sy'n caru ei wlad gydag angerdd, anghydffurfiwr sy'n amddiffyn crefydd y Cymro cyffredin rhag gormes y landlordiaid Anglicanaidd, ac ymladdwr selog dros gyfiawnder i'r difreintiedig. Mae penodau diweddarach yn fwy beirniadol ac yn brwydro yn erbyn y posibilrwydd bod Lloyd George wedi colli peth o'i frwdfrydedd dros achos Cymru. Mae'n adlewyrchiad o berthynas Gwynfe a Lloyd George a fu dan straen braidd wedi methiant yr ymgyrch dros ymreolaeth i Gymru, Cynghrair Cymru Fydd (yr oedd Gwynfe yn ysgrifennydd iddi) ym 1896. Prif fyrdwn y llyfr yw'r bennod olaf Dyfodol Lloyd George lle mae Gwynfe yn awgrymu byddai modd, ar ôl y Rhyfel, i Lloyd George defnyddio ei bwysigrwydd fel arweinydd ymerodrol er lles i Gymru trwy ddod yn llywydd ar lywodraeth ymerodraeth o genhedloedd lled annibynnol gan gynnwys Cymru ac Iwerddon rydd.

Penodau

Mae'r llyfr yn cynnwys cyflwyniad ar gyfer Cymry'r America a 12 pennod

• I Y Dyn a'i Nodweddion
• II Dylanwadau Boreu Oes
• III Y Cenedlaetholwr
• IV Dyddiau'r Ymdrech
• V Yr Aelod Seneddol Annibynol
• VI Apostol Heddwch
• VII Rhyddid Cydwybod
• VIII Gweinidog y Goron
• IX Diwygiwr Cymdeithasol
• X Gweinidog Cyfarpar
• XI Lloyd George ag America
• XII Dyfodol Lloyd George

Darluniau

Mae'r llyfr yn cynnwys 16 o luniau:

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Argaeledd

Gan fu farw yr awdur cyn 1954, mae'r llyfr felly yn y parth cyhoeddus mewn gwledydd sydd â thymor hawlfraint bywyd yr awdur ynghyd â 70 o flynyddoedd neu lai.

Mae'r llyfr bellach allan o brint ond mae modd ei ddarllen ar Wicidestun a Wikibookreader