Pwtyn dwyresog
| Gymnoscelis rufifasciata | |
|---|---|
| |
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Animalia |
| Ffylwm: | Arthropoda |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Lepidoptera |
| Teulu: | Geometridae |
| Genws: | Gymnoscelis |
| Rhywogaeth: | G. rufifasciata |
| Enw deuenwol | |
| Gymnoscelis rufifasciata Haworth, 1809 | |
Gwyfyn sy'n perthyn i urdd y Lepidoptera yw pwtyn dwyresog, sy'n enw gwrywaidd; yr enw lluosog ydy pytiau dwyresog; yr enw Saesneg yw Double-striped Pug, a'r enw gwyddonol yw Gymnoscelis rufifasciata.[1][2] Mae i'w ganfod drwy'r Palearctig, y Dwyrain Agos a Gogledd Affrica.
15–19 mm ydy lled ei adenydd.
Cyffredinol
[golygu | golygu cod]Gellir dosbarthu'r pryfaid (neu'r Insecta) sy'n perthyn i'r Urdd a elwir yn Lepidoptera yn ddwy ran: y gloynnod byw a'r gwyfynod. Mae'r dosbarthiad hwn yn cynnyws mwy na 180,000 o rywogaethau mewn tua 128 o deuluoedd.
Wedi deor o'i ŵy mae'r pwtyn dwyresog yn lindysyn sy'n bwyta llawer o ddail, ac wedyn mae'n troi i fod yn chwiler. Daw allan o'r chwiler ar ôl rhai wythnosau. Mae pedwar cyfnod yng nghylchred bywyd glöynnod byw a gwyfynod: ŵy, lindysyn, chwiler ac oedolyn.
Disgrifiad
[golygu | golygu cod]Mae hon yn rhywogaeth amrywiol ond mae bob amser yn hawdd ei hadnabod oherwydd y ddau fasgia tywyll amlwg ar draws pob adain flaen sy'n rhoi ei henw cyffredin i'r rhywogaeth. Mae lliw gwaelod yr adain flaen yn amrywio o frown golau i frown coch tywyll. Mae'r llinellau croes yn amlwg. Mae ymyl fewnol y llinell is-ymylol wen welw yn dwyn marciau du. Mae'r adenydd cefn yn llwyd welw gyda chyrion tywyllach, llinellau tywyllach a smotyn disgal du bach. Mae band tywyll ar draws segmentau gwaelodol yr abdomen. Mae rhychwant yr adenydd yn 15–19 mm.
Mae'r lindys yn cyrraedd hyd o hyd at 17 milimetr ac mae ganddynt liw sylfaenol amrywiol iawn. Mae'n amrywio o wyn i wyrdd melynaidd, brown, coch i borffor. Ar y cefn mae band golau wedi'i farcio â chyfres o ddiamwntau neu drionglau tywyll. Mae'r llun yn debyg i dridant sy'n wynebu'r cefn, weithiau mae'n debyg i droed frân ac weithiau gall fod wedi'i ffurfio'n wan yn unig. Mae'r pen yn frown melynaidd.[3]
Cenhedlu
[golygu | golygu cod]Cynhyrchir dau, weithiau tri, nythaid bob blwyddyn ac mae'r oedolion ar yr awyren ym mis Ebrill a Mai (weithiau'n gynharach), Gorffennaf ac Awst, ac weithiau'n hwyrach yn yr hydref. Mae nythaid hwyrach wedi'u marcio'n drymach. Mae'n hedfan yn y nos ac yn cael ei ddenu at olau a blodau, ei blanhigion bwyd ac eraill.
Mae'r larfa yn bwydo ar flodau ystod eang o blanhigion (gweler y rhestr isod) ac mae hefyd wedi bod yn hysbys i fwydo ar larfa lepidoptera eraill. Mae'r rhywogaeth yn gaeafgysgu fel chwper.
Gweler hefyd
[golygu | golygu cod]
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Gwefan Cyngor Cefn Gwlad Cymru. Cyngor Cefn Gwlad Cymru. Adalwyd ar 29 Chwefror 2012.
- ↑ Geiriadur enwau a thermau ar Wefan Llên Natur. Adalwyd 13/12/2012.
- ↑ Vladimir Mironov: Gwyfynod Geometrid y Byd. Yn: Axel Hausmann (Hrsg.): Gwyfynod Geometrid Ewrop. 1. Auflage. Cyfrol 4: Larentiinae II. Perizomini ac Eupitheciini. Apollo Books, Stenstrup 2003, ISBN 87-88757-40-4