Powdr coco

Oddi ar Wicipedia
Powdr coco
Enghraifft o'r canlynolcynhwysyn bwyd Edit this on Wikidata
Mathbwyd, bwyd powdr Edit this on Wikidata
Lliw/iaubrown Edit this on Wikidata
Deunyddcocoa bean, chocolate liquor Edit this on Wikidata
CynnyrchCacao Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Pwdr coco Proses Iseldireg (chwith) a Coco naturiol
Un o'r defnyddiau'r powdr yw fel addurn yn crwst wyneb pwdin fel tiramisu o'r Eidal

Powdr coco (hefyd powdr cocao) yw'r rhan o gneuen goco heb ei fenyn. Gwneir powdr coco trwy leihau’r menyn (braster) trwy ddefnyddio gweisg hydrolig a thoddyddion bwyd arbennig, sydd fel arfer yn alcalïau, i gyflawni gwead powdrog.

Hanes[golygu | golygu cod]

Y cemegydd o’r Iseldiroedd, Coenraad Johannes van Houten, oedd y cyntaf mewn cyfres o ddyfeiswyr, a lwyddodd i foderneiddio cynhyrchu siocled. Dechreuodd y broses ar gyfer gwneud siocled solet ar ddechrau'r 20g.[1] Roedd gwelliannau technolegol yn bosibl nid yn unig 'powdr coco', ond hefyd ymddangosiad siocled tywyll mewn tabledi a siocled llaeth. Mae pob un ohonynt yn siocledi lle roedd y prosesau mecanyddol a chemegol yn caniatáu rheoli'r cynnwys braster. Arweiniodd powdr coco at goco ar unwaith.

Ceir y cyfeiriad cyntaf yn y Gymraeg i coco neu cocao yn 1800.[2] ac o "cnau coco" o 1736 yn 'Almanaciau' John Rhydderch.[3]

Ymhelaethu[golygu | golygu cod]

Gwneir powdr coco gan ddefnyddio llawer o'r ffa coco. Unwaith y bydd llawer, nid yw maint cyfartalog y grawn yn fwy na thair milimetr. Mae'r lot yn cael hydoddiant alcalïaidd sy'n hydoddi'r braster coco ar dymheredd cymharol isel. Mae cwestiwn tymheredd yn bwysig oherwydd cyn y 19g gwnaed y gweithrediad hwn o wahanu brasterau gyda siocled poeth. Priodweddau ffisiocemegol powdr coco yw ei weithgaredd dŵr (aW) sy'n amrywio o 0.1-0.35, y pH sy'n dibynnu ar gynnwys coco ond sydd rhwng 5 a 6.5 yn gyffredin, canran y lleithder sydd o 1-1,8% a yn olaf, tymheredd cadwraeth y silff sydd rhwng 30-39°C.

Priodweddau'r Prosesu[golygu | golygu cod]

Nid yw'n hawdd toddi powdr coco mewn dŵr neu laeth.[1] Weithiau mae'r powdr coco hwn yn gymysg ag olewau llysiau er mwyn gwella ei hydoddedd mewn llaeth neu ddŵr. Mae powdr coco fel arfer yn cynnwys rhai symiau o gaffein a theobromine yn ei fàs powdrog. Mae dau fath o broses wrth gynhyrchu powdr coco:

  • Proses Broma - Mae'r broses broma, fel y'i gelwir (o theobroma) yn nodweddiadol ac yn cynhyrchu blas mwy chwerw ac asidig, yn gyffredinol o pH isel a golau mewn lliw. Mae'r cynnyrch a gafwyd o ansawdd da ac fe'i defnyddir yn anad dim mewn ryseitiau lle mae'n gymysg â sodiwm deucarbonad, alcali. Mae defnyddio sylweddau alcalïaidd yn gwneud i'r gymysgedd dyfu wrth goginio. Mae ryseitiau sydd â llawer o fraster neu siwgr fel "Brownies" yn elwa mwy o ddefnyddio coco naturiol, gan fod y blas a geir yn ddwysach. Dyma'r broses a ddefnyddir gan gwmni "Nestlé".
  • Proses Iseldiraidd - Yn y broses o'r Iseldiroedd ychwanegir coco at doddydd alcalïaidd, fel y'i dyfeisiwyd yn wreiddiol gan van Houten. Datblygwyd ei ddyfais gan y cwmni o'r Iseldiroedd sy'n cynhyrchu siocled brand "Droste". Yn gyffredinol, mae gan y math hwn o siocled lai o asidedd, mae'n dywyllach ac mae ganddo flas mwynach. Defnyddir y coco a geir trwy'r "broses Iseldireg" i wneud y ddiod siocled poeth. Y rheswm yw ei fod yn fath o goco sy'n cymysgu'n dda iawn â hylifau, ond mae'r broses hon yn dinistrio'r rhan fwyaf o'r fflafonoidau (Gwrthocsidyddion) sy'n bodoli mewn coco yn naturiol.

Defnyddiau[golygu | golygu cod]

Defnyddir powdr coco yn aml yn y diwydiant siocled fel cam canolradd ar gyfer gwneud jamiau siocled, taeniadau (Nocilla, Nutella, suropau siocled, ac ati). Y fersiwn fwyaf poblogaidd o bosibl yw gwneud diodydd sy'n aml yn gymysg â llaeth (ysgytlaeth) gyda'r bwriad o gyflasu siocled llaeth. Mewn melysion fe'i defnyddir fel elfen addurnol mewn pwdinau fel tiramisu, yn ogystal ag mewn diodydd fel caffè mocha, cappuccino, ac ati.

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. 1.0 1.1 Sophie D. Coe, The True History of Chocolate (Llundain: Thames & Hudson, 1996)
  2.  cocoa. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 11 Awst 2022.
  3.  cnau_coco. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 11 Awst 2022.

Dolenni allanol[golygu | golygu cod]

  • Fideo, 'Dutch Process Cocoa Powder vs. Natural Cocoa Powder- Kitchen Conundrums with Thomas Joseph'
  • Fideo, 'Understanding COCOA POWDER: Labels, Cookbooks, Comparisons | Dutched vs. Natural and More'
  • Hamel, PJ (10 Ionawr 2014). "The A-B-C's of cocoa". Flourish. King Arthur Flour. Cyrchwyd 30 Mai 2015.