Paulina Luisi

Oddi ar Wicipedia
Paulina Luisi
GanwydPaulina Luisi Janicki Edit this on Wikidata
22 Medi 1875 Edit this on Wikidata
Colón Edit this on Wikidata
Bu farw16 Gorffennaf 1950 Edit this on Wikidata
Montevideo Edit this on Wikidata
DinasyddiaethBaner Wrwgwái Wrwgwái
Alma mater
  • Universidad de la República Edit this on Wikidata
Galwedigaethathro, geinecolegydd, gwleidydd, swffragét, meddyg Edit this on Wikidata
Plaid WleidyddolPlaid Sosialaidd Wrwgwai Edit this on Wikidata
TadÁngel Luisi Pisano Edit this on Wikidata
MamMaría Teresa Josefina Janicki Edit this on Wikidata

Arweinydd y mudiad Ffeministaidd o Wrwgwái oedd Paulina Luisi (1875 - 1950) a oedd hefyd yn addysgwraig, geinecolegydd, gwleidydd a swffragét. Roedd nid yn unig yn feddyg benywaidd cynta'r wlad, ond hefyd yn athrawes ac yn brif olygydd y cylchgrawn Acción Femenina.

Fe'i ganed yn Colón yn 1875 a bu farw yn Montevideo yn 1950.[1][2][3][4]

Yn 1909, hi oedd y fenyw gyntf o Wrwgwái i ennill gradd feddygol yn Uruguay. Roedd hi'n uchel ei pharch a chynrychiolodd Wrwgwái mewn cynadleddau menywod rhyngwladol, a theithiodd ledled Ewrop. Mynegodd ei barn ar hawliau menywod, ac yn 1919, dechreuodd Paulina gorff i ymgyrchu dros hawliau menywod yn Wrwgwái. Erbyn 1922, roedd y Gynhadledd Menywod Pan-America wedi ethol Paulina Luisi yn Is-lywydd Anrhydeddus, a pharhaodd i fod yn ymgyrchydd nes i Wrwgwái roi'r hawl i fenywod bleidleisio. [5]

Ganwyd Paulina Luisi yn yr Ariannin ym 1875. Roedd ei mam, Maria Teresa Josefina Janicki o dras Pwylaidd a chredir bod ei thad, Angel Luisi o dras Eidalaidd. Derbyniodd Paulina Luisi radd baglor yn 1899 ac yn ddiweddarach hi oedd y meddyg a'r llawfeddyg benywaidd cyntaf a raddiodd o Ysgol Feddygaeth Universidad de la República (Prifysgol Wrwgwái, 1908). Ei chwaer, Clotilde Luisi, oedd y fenyw gyntaf o Wrwgwái i astudio yng Nghyfadran y Gyfraith Prifysgol y Weriniaeth.[6][7]

Roedd yn gymarol wleidyddol ei natur, ac yn ystod ei hoes bu'n aelod o Blaid Sosialaidd Wrwgwái.

Aelodaeth[golygu | golygu cod]

Bu'n aelod o Academi Brenhinol Galiseg am rai blynyddoedd.

Anrhydeddau[golygu | golygu cod]


Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. Rhyw: https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11154601g. ffeil awdurdod y BnF. dynodwr BnF: 11154601g. dyddiad cyrchiad: 30 Rhagfyr 2018.
  2. Dyddiad geni: https://www.anep.edu.uy/nacimiento-paulina-luisi.
  3. Dyddiad marw: https://pmb.parlamento.gub.uy/pmb/opac_css/index.php?lvl=cmspage&pageid=4&id_article=175.
  4. Man geni: https://elpais.com/internacional/2021-03-07/paulina-luisi-la-medica-pionera-que-lucho-por-el-derecho-al-voto-de-las-mujeres.html.
  5. Galwedigaeth: Národní autority České republiky. dyddiad cyrchiad: 16 Rhagfyr 2022.
  6. Luisi, 1950: 30–31, 55–56; 1948: 37–39 in Little 1975: 391
  7. Ehrick, 410