Noson yr Heliwr (ffilm)

Noson yr Heliwr

Enghraifft o:	ffilm Gymraeg
Dyddiad cynharaf	1991
Golygydd	Mali Evans
Gwlad	Cymru
Dyddiad cyhoeddi	25 Rhagfyr 1991
Math	ffilm
Darlunydd	Gerald Murphy
Genre	ffilm
Hyd	97 munud
Cyfarwyddwr/wyr	Peter Edwards
Cynhyrchydd/wyr	Peter Edwards, Dafydd Huw Williams a Brian Harris
Cwmni cynhyrchu	Lluniau Lliw Cyf.
Cyfansoddwr	Mark Thomas
Dosbarthydd	S4C
Iaith wreiddiol	Cymraeg
Sinematograffydd	Daf Hobson
Dynodwyr

Ffilm a gomisiynwyd gan S4C ym 1991 yw Noson yr Heliwr ac a gynhyrchwyd yn y Gymraeg a'r Saesneg, gefn-wrth-gefn gan Lluniau Lliw Cyf. A Mind to Kill yw enw'r fersiwn Saesneg, ac esgorodd y ffilm ar nofel a 4 cyfres ddrama deledu lwyddianus. Ar gyfer y cyfresi a ddarlledwyd gyntaf yn Gymraeg ar S4C, talfyrwyd yr enw i Heliwr. Siôn Eirian a Lyn Ebenezer oedd yn gyfrifol am y sgript, gyda Peter Edwards yn cynhyrchu a chyfarwyddo. Er na enwir y dref glan môr sydd yn y stori, [sydd â choleg-ger-y-lli], ffilmiwyd y cyfan yn Aberystwyth, ac fe ddiolchir i'r holl drigolion ar ddiwedd y ffilm.

Cast

• Hywel Bennett - Gareth D. Lewis
• Philip Madoc - D.C. Noel Bain
• Sue Jones-Davies - Mary Lewis
• Robin Davies - John Hammond
• Margaret John - Sarah Hammond
• Nicola Beddoe - Cath Rowlands
• Geraint Lewis - D.S. Carwyn Phillips
• Sharon Morgan - Margaret Edwards
• Huw Garmon - Dewi James
• Ffion Wilkins - Hannah Bain
• Nicolas Ros - D.C. Mal Evans
• Gillian Elisa - WPS Alison
• Jeremi Cockram - Neil Griffiths
• Helen Louise Davies - Lynette
• Sharon Roberts - Sally
• Maria Pride - Rhian Saunders
• Trefor Selway - Prif Oruchwylydd
• Robin Griffith - Swyddog y Wasg
• Emyr Morgan Evans - newyddiadurwr
• Gareth Morris - newyddiadurwr
• Valmai Jones - newyddiadurwr
• Robert Gwyn Davin - newyddiadurwr
• Deborah Manship - newyddiadurwr y Guardian
• Philip Brook - newyddiadurwr BBC
• Alun ap Brinley - P.C. Jones
• Elwyn Williams - Porthor y Neuadd
• Dennis Birch - ceidwad y siop
• Jâms Thomas - bachgen lleol
• Ian Staples - bachgen lleol
• Grûg-Maria Davies - myfyrwraig
• Lis Hughes Jones - mam Lynette
• Nia Samuel - darllenydd y Newyddion

Disgrifiad

Dilyn yr Heddlu a'r "D. C. Noel Bain" wna'r ffilm, wrth iddynt geisio datrys cyfres o lofruddiaethau mewn tref golegol yng Nghymru. Caiff Bain gymorth gan yr awdur a'r darlithydd "Gareth D. Lewis", sydd wedi astudio a chyhoeddi sawl cyfrol am lofruddwyr a'u meddylfryd. Ond mae'r gwaith yn gwrthdaro gyda bywyd personol a theuluol y ddau, gyda chanlyniadau trasig.

Cefndir

Mewn cyfweliad teledu ar y gyfres Heno ym 1991, nododd yr actor Hywel Bennett bod y ffilm a'r cymeriad Gareth D. Lewis wedi'i greu ar ei gyfer ef, gan Siôn Eirian.

Yn ei hail-hunangofiant, Actores a Mam [Lolfa 2023] noda Sharon Morgan bod gan ei hasiant ei "amheuon" ynghylch y syniad o gynhyrchu ffilm gefn-wrth-gefn yn y Gymraeg a'r Saesneg. "Allai neb fod wedi rhagweld llwyddiant ysgubol y syniad ar y pryd", ychwanega Sharon, "a dwi'n falch 'mod i wedi dilyn fy ngreddf a derbyn y gwaith", meddai.

Ond fel yr eglura Sharon, a fu'n rhan o'r ffilm a'r cyfresi a ddilynodd, enw gwrywaidd [Leonard] oedd yn y sgript wreiddiol, sef "rhan y patholegydd fforensig sy'n greiddiol i bob cyfres dditectif wrth drafod achos marwolaeth ac yn bwysicach na dim, ei amseriad". Roedd hi'n "ddryslyd", ond wedi galwad ffôn gan Peter Edwards "yn esbonio newid rhyw y cymeriad yn dilyn sylw Llinos Wyn Jones, yr oruchwylwraig sgript, bod angen menyw gref fel gwrthbwynt i'r ffaith fod cymaint o fenywod yn y ffilm yn cael ei cam-drin a'i lladd", derbyniodd y rhan. Treuliodd gyfnodau gyda'r patholegydd Dr Stephen Leadbetter "yn trafod, yn gofyn cwestiynau ac yn gwrando arno'n rhoi tystiolaeth i'r llys".

Cynhyrchu

• Gwisgoedd - Pamela Moore
• Colur - Carole Williams
• Cynlluydd - Gerald Murphy

Nododd Sharon Morgan mai darllen "llawer o'i eiriau oddi ar fwrdd du mawr" y bu Hywel Bennett, ar gyfer y fersiwn Gymraeg o'r ffilm. Cyflogwyd aml i actor tebyg iddo, "oherwydd yr ysfa i godi proffil y tu allan i Gymru".