Nicolas Louis de Lacaille

Nicolas Louis de Lacaille
Ganwyd	15 Mawrth 1713  Rumigny
Bu farw	21 Mawrth 1762  Paris
Man preswyl	Château de la Cour des Prés, Penrhyn Gobaith Da
Dinasyddiaeth	Teyrnas Ffrainc, Ffrainc
Alma mater	Collège de Lisieux Collège de Navarre
Galwedigaeth	seryddwr, mathemategydd, ysgrifennwr, athro
Swydd	diacon
Cyflogwr	Arsyllfa Paris Collège des Quatre-Nations
Adnabyddus am	Coelum Australe Stelliferum
Gwobr/au	Cymrawd y Gymdeithas Frenhinol

Seryddwr o Ffrainc oedd Nicolas Louis de Lacaille (hefyd La Caille; 15 Mawrth 1713 – 21 Mawrth 1762).

Cymerodd urddau eglwysig, ond ni chafodd ei ordeinio yn offeiriad. Yn 1736, daeth yn fyfyriwr i'r seryddwr Jacques Cassini yn Arsyllfa Paris. Wedi hynny bu'n weithgar iawn yn gwneud arsylwadau a chyfrifiadau llafurus.

O 1750 hyd 1754, arsyllodd ar yr awyr ym Mhenrhyn Gobaith Da (rhan o Dde Affrica heddiw). Yno cofnododd Lacaille dros 10,000 o sêr gan ddefnyddio telesgop plygiannol. Cyhoeddwyd ei gatalog o sêr y de, Coelum Australe Stelliferum, yn 1763 ar ôl ei farwolaeth. Tynnodd sylw at 14 cytser newydd sydd wedi dod yn safonol ers hynny:

• Antlia
• Caelum
• Circinus
• Fornax
• Horologium
• Mensa
• Microscopium
• Norma
• Octans
• Pictor
• Pyxis
• Reticulum
• Sculptor
• Telescopium

Rhannodd hefyd yr hen gytser anhylaw Argo Navis yn dair rhan, sef Puppis, Carina a Vela.

Cyhoeddiadau

• Leçons élémentaires de Mathématiques (1741)
• Leçons élémentaires de Mécanique (1743)
• Leçons élémentaires d'Astronomie (1746)
• Leçons élémentaires d'Optique (1750)
• Cyfrifiadau o eclipsau am 1,800 o flynyddoedd yn L'Art de vérifier les dates gan Charles Clémencet (1750)
• Tabulae Solares (1758)
• Coelum australe stelliferum (wedi ei farw, 1763)