Naturalis historia

Naturalis historia

Enghraifft o:	gwaith ysgrifenedig
Awdur	Plinius yr Hynaf
Gwlad	yr Ymerodraeth Rufeinig
Iaith	Lladin
Dechrau/Sefydlu	74
Lleoliad cyhoeddi	Rhufain hynafol
Prif bwnc	hanes naturiol
Statws hawlfraint	parth cyhoeddus, parth cyhoeddus
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Llyfr Lladin mewn 37 cyfrol gan Plinius yr Hynaf (23 OC – 79 OC) yw Naturalis historia (Lladin: "hanes natur"). Dyma'r gwaith mwyaf sydd wedi goroesi o gyfnod yr Ymerodraeth Rufeinig. Mae'n gasgliad o wybodaeth – llawer ohoni'n anghywir – gan awduron hynafol eraill. Mae gan y llyfr syniad eang iawn ar yr hyn a olygir wrth astudio "natur", ac mae'n cynnwys seryddiaeth, mathemateg, daearyddiaeth, ethnograffeg, anthropoleg, ffisioleg, swoleg, botaneg, amaethyddiaeth, garddwriaeth, ffarmacoleg, mwyngloddio, mwynyddiaeth, cerfluniaeth, celf, a glain. Er ei fod yn gwasanaethu pwrpas tebyg i wyddoniadur modern, mae ei strwythur yn wahanol iawn.

Dyma'r unig waith gan Plinius sydd wedi goroesi, a'r olaf a gyhoeddwyd ganddo. Cyhoeddwyd y deg llyfr cyntaf yn 77 OC. Nid oedd yr awdur wedi gorffen adolygu'r gweddill erbyn adeg ei farwolaeth yn ystod ffrwydrad Mynydd Feswfiws yn 79 OC. Cyhoeddwyd y gweddill ar ôl ei farwolaeth gan ei nai, Plinius yr Ieuengaf.

Roedd y llyfr yn ffynhonnell ysgolheigaidd bwysig am ganrifoedd drwy gydol yr Oesoedd Canol ac i mewn i'r Dadeni Dysg, er erbyn cyfnod y Chwyldro Gwyddonol cafodd ei wawdio fwyfwy am ei agwedd anwyddonol a di-feirniadaeth.

Dolenni allanol

• • Testun Lladin cyflawn gydag offer cyfieithu], Perseus Digital Library