Muammar al-Gaddafi

Muammar al-Gaddafi
Ganwyd	7 Mehefin 1939  Qasr Abu Hadi
Bu farw	20 Hydref 2011  o Lynsio  Sirte
Dinasyddiaeth	Libia
Addysg	Doctor of Sciences
Alma mater	Benghazi Military University Academy University of Libya Joint Services Command and Staff College Fu Hsing Kang College, National Defense University
Galwedigaeth	gwleidydd, ysgrifennwr, swyddog milwrol
Swydd	Brotherly Leader and Guide of the Revolution, Chairperson of the African Union, Prif Weinidog Libia
Adnabyddus am	The Green Book
Taldra	185 centimetr
Plaid Wleidyddol	Arab Socialist Union, Libyan Arab Socialist Union
Mudiad	Pan-Arabism, anticolonialism
Tad	Mohammed Abdus-Salam
Mam	Aisha Ben Niran
Priod	Fethiye Nuri al-Khaled, Safia Farkash
Plant	Al-Saadi Gaddafi, Saif al-Islam al-Gaddafi, Hannibal Muammar Gaddafi, Mutassim Gaddafi, Saif al-Arab Gaddafi, Khamis al-Gaddafi, Muhammad Gaddafi, Ayesha Gaddafi
Llinach	Qadhadhfa
Gwobr/au	Urdd y Llew Gwyn, Order of the Yugoslavian Great Star, Urdd Stara Planina, Order of Bohdan Khmelnytsky, Urdd dros ryddid, Xirka Ġieħ ir-Repubblika, Order of the Republic of The Gambia, Allwedd Aur Madrid, Order of Good Hope, Urdd Teilyngdod Gweriniaeth Gwlad Pwyl, Order of the National Flag, 1st class, Urdd Tywysog Yaroslav Gall, Dosbarth 1af, National Maltese Order of Merit, Order of the 7th November 1987, Ribbon bar of the Kagera River Medal, National Order of Chad, Order of the Federal Republic, National Order of Mali, Urdd José Martí, Urdd Umayyad, Order of Courage, Urdd y Seren Iwgoslaf, National Order of Niger, National Order of the Leopard, Order of Merit of Benin, Friendship Order, Urdd Cyfeillgarwch, Urdd seren Romania, Korean Buddhist Human Rights Award, Star of the Socialist Republic of Romania, Order of Bohdan Khmelnytskyi, 1st class
Llofnod

Arweinydd Libia oedd Muammar Mohammad Abu Minyar al-Gaddafi (7 Mehefin 1942 – 20 Hydref 2011), neu'r Milwriad Gaddafi (Arabeg : معمر القذافي, Muʿammar Al-Qaḏâfî ; ceir sawl ffurf arall ar ei enw wedi'i drawslythrennu o'r Arabeg).

Cafodd ei eni yn Sirt, Libia, yn fab i fugail tlawd. Ef oedd arweinydd de facto Libia ers 1970 yn sgîl gwrthdroi'r llywodraeth yn 1969 mewn coup d'état a ddiorseddodd y Brenin Idris. Nid oedd yn dal swydd wleidyddol fel y cyfryw, gan adael gwleidyddion eraill i fod yn arlywydd a gweinidogion swyddogol, ac mae'n cael ei adnabod fel "Tywysydd Chwyldro Mawr Gweriniaeth Boblogaidd Sosialaidd Arabaidd Fawr Libia" neu "y Brawd-dywysydd". Fel arweinydd mae Gaddafi wedi cynnig "trydydd lwybr" i'r gwledydd sy'n datblygu a'r byd Arabaidd, athroniaeth a geir yn ei lyfr adnabyddus Y Llyfr Gwyrdd.

Gwrthryfel 2011

Prif erthygl: Gwrthryfel Libia, 2011

Yn Chwefror 2011 llifodd ton ar ôl ton o brotestiadau gwleidyddol drwy'r Dwyrain Canol; ffynhonnell y protestiadau hyn oedd Tiwnisia ac yna'r Aifft yn Ionawr 2011 a gwelwyd ymgyrch gref drwy Lybia i gael gwared â'r unben Gaddafi. Erbyn 23ain o Chwefror roedd Gaddafi wedi colli rheolaeth o lawer iawn o drefi'r wlad ac yn ôl nifer o adroddiadau roedd dros fil o bobl wedi marw. Anerchodd y dorf sawl gwaith i geisio eu tawelu. Bu farw Gaddafi yn ei ddinas enedigol, Sirt, yn dilyn ymladd rhwng y ddwy ochr. Bu farw ei fab Moatassem Gaddafi yn y frwydr hon. Bu farw ei fab ieuaf Khamis al-Gaddafi yn 2012.