Mostyn (teulu)
Crewyd y teulu Mostyn gwreiddiol pan dynnwyd pum teulu llai (neu'r "Pum Llys") at ei gilydd yn y 14g a'r 15g: Pengwern (Llangollen), Mostyn (Sir y Fflint), Gloddaith (Llandudno) a Threcastell a Thregarnedd (y ddau o Ynys Môn). Y cyntaf i etifeddu'r Pum Llys oedd Thomas ap Richard (Thomas Mostyn I), yn 1541. Roeddent yn chwarae rhan amlwg iawn yn Eisteddfod Caerwys yn 1523 ac eilwaith yn 1567 a bu sawl cenhedlaeth o'r teulu'n noddi beirdd Cymraeg y cyfnod.
Ceir dwy gangen o'r hen deulu Cymreig Mostyn yn Sir y Fflint a cheir dwy farwniaeth wahanol:
| Teulu Mostyn o bentref Mostyn | |
 |
Crewyd y farwnigiaeth yn y teulu hwn yn 1660. Prif gartref y teulu: Plas Mostyn[1] Gellir olrhain y teulu i o leiaf 1301 (Ithel Mostyn) ac ymhlith aelodau cynnar y teulu mae Ieuan (Pengwern a Mostyn), a oedd yn gyfoeswr i Guto'r Glyn; ar ochr ei fam, roedd yn perthyn i Edmwnd a Siasbar Tudur. |
| Teulu Mostyn, Talacre | |
 |
Crewyd y farwnigiaeth yn y teulu hwn yn 1670.[2] Prif gartre'r teulu: Plas Talacre. Mae Mostyniaid Talacre (o ran y farwniaeth) yn disgyn o Peter (Peyrs neu Piers), mab Richard ap Howel a'i wraig Catherine, merch Thomas Salusbury yr hynaf, Lleweni |
Yn 2018 roedd y teulu'n dal tiroedd eang iawn, o bosib yn un o'r 'teuluoedd tiriog mwyaf blaenllaw Cymru'.[3] yn 1873 roedd gan y teulu 2,210ha o dir yn Sir y Fflint a 620ha yn Sir Gaernarfon.
Roedd Syr Roger Mostyn yn berchen ar lyfrgell o lawysgrifau Cymraeg pwysig; trosglwyddwyd y llyfrgell hon i'r Llyfrgell Genedlaethol ac i Brifysgol Bangor. Ŵyr i Syr Roger Mostyn oedd yr Arglwydd Mostyn cyntaf (teitl a grewyd yn 1831) ac erbyn ei farwolaeth yn 1854 roedd Llandudno yn datblygu fel tref glan y môr, ffasiynol iawn. Dan awdurdod Deddf Seneddol 1843, caewyd y tir comin gwastad yng nghysgod y Pen y Gogarth.
Barwniaeth Mostyn (1831)[golygu | golygu cod]
- Prif: Barwniaeth Mostyn
Teitl sy'n rhan o Bendefigaeth y Deyrnas Unedig yw Barwniaeth Mostyn, a gychwynwyd yn 1831 ar gyfer Edward Pryce Lloyd, Barwn 1af Mostyn. Cyn hynny roedd yn cynrychioli Bwrdeistrefi Fflint a Biwmares yn y Nhŷ'r Cyffredin, fel Aelod Seneddol.
Daeth ei fab, yr ail farwn, hefyd yn Aelod Seneddol Sir Fflint a Caerlwytgoed (Lichfield) ac fel Arglwydd Raglaw Meironnydd.
- Edward Pryce Lloyd, barwn 1af Mostyn (1768–1854)
- Edward Mostyn Lloyd-Mostyn, ail farwn Mostyn (1795–1884)
- Anrhyd. Thomas Edward Lloyd-Mostyn (1830–1861)
- Llewelyn Nevill Vaughan Lloyd-Mostyn, 3ydd barwn Mostyn (1856–1929)
- Edward Llewellyn Roger Lloyd-Mostyn, 4ydd barwn Mostyn (1885–1965)
- Roger Edward Lloyd Lloyd-Mostyn, 5fed barwn Mostyn (1920–2000)
- Llewellyn Roger Lloyd Lloyd-Mostyn, 6fed barwn Mostyn (1948–2011)
- Gregory Philip Roger Mostyn, 7fed barwn Mostyn (g. 1984)
Yr etifedd presennol yw Roger Hugh Lloyd-Mostyn (g. 1941), gor-gor-wyr yr AIl farwn.[4]
Yna, ceir yn etifedd:
Christopher Edward Lloyd-Mostyn (g. 1968)
Alexander James Lloyd-Mostyn (g. 2000)
Crewyd y Farwniaeth yn 1831 wedi i Farwnigion Pengwerra (1778) ddod i ben:
Barwnigion[golygu | golygu cod]
Lloyd - Barwnigion Pengwerra (1778)[golygu | golygu cod]
- Syr Edward Pryce Lloyd, Barwnig 1af (tua 1710-1795)
- Syr Edward Pryce Lloyd, 2il Farwnig (1768-1854) (crewyd yn Farwn Mostyn yn 1831)
- Prif: Barwnigiaeth Mostyn
Barwnigion Mostyn, o Fostyn (1660)[golygu | golygu cod]
- Nodyn: Mae 'barwnig' yn fath o farwn, gyda statws ychydig is.
- Syr Roger Mostyn, barwnig 1af (c. 1620 – c. 1690)
- Syr Thomas Mostyn, ail farwnig (1651–1692)
- Syr Roger Mostyn, 3ydd barwnig (1673–1739)
- Syr Thomas Mostyn, 4ydd barwnig (1704–1758)
- Syr Roger Mostyn, 5ed barwnig (1734–1796)
- Syr Thomas Mostyn, 6ed barwnig (1776–1831)
Teulu Mostyn, Talacre[golygu | golygu cod]
Aelod o'r teulu hwn oedd Francis Mostyn (1860 - 1939), pedwerydd mab yr 8fed barwnig (Syr Pyers Mostyn). Daeth ef yn Vicar Apostolic of Wales yn 1895; gwnaethpwyd ef yn esgob 'Menevia' yn 1898 ; a bu'n archesgob Caerdydd o 1921 hyd at ei farwolaeth ar 25 Hydref 1939.
Barwnigion Mostyn, o Dalacre (1670)[golygu | golygu cod]
- Syr Edward Mostyn, barwnig 1af (1636-1715)
- Syr Pyers Mostyn, ail farwnig (1655-1720)
- Syr Pyers Mostyn, 3ydd barwnig (1682-1735)
- Syr George Mostyn, 4ydd barwnig (1690-1746)
- Syr Edward Mostyn, 5ed barwnig (1725–1775)
- Syr Pyers Mostyn, 6ed barwnig (1749–1823)
- Syr Edward Mostyn, 7fed barwnig (1785–1841)
- Syr Pyers Mostyn, 8fed barwnig (1811–1882)
- Syr Pyers William Mostyn, 9fed barwnig (1846–1912)
- Syr Pyers Charles Mostyn, 10fed barwnig (1895–1917)
- Syr Pyers George Joseph Mostyn, 11fed barwnig (1893–1937)
- Syr Pyers Edward Mostyn, 12fed barwnig (1928–1955)
- Syr Basil Anthony Trevor Mostyn, 13ydd barwnig (1902–1956)
- Syr Jeremy John Anthony Mostyn, 14ydd barwnig (1933–1988)
- Syr William Basil John Mostyn, 15ed barwnig (g. 1975)
Yn 2018 etifedd yr ystad oedd Rohan Jeremy Mostyn (g. 2012), mab Basil John Mostyn, 15ed barwnig.
Gweler hefyd[golygu | golygu cod]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Y Bywgraffiadur Arlein; Llyfrgell Genedlaethol Cymru. Teitl: MOSTYN (TEULU), Mostyn Hall, Sir y Fflint
- ↑ Y Bywgraffiadur Arlein; Llyfrgell Genedlaethol Cymru; Teitl: MOSTYN (TEULU), Talacre, Sir y Fflint .
- ↑ Gwyddoniadur Cymru; gol: John Davies; Gwasg Prifysgol Cymru (2008); tud 640.
- ↑ "Archived copy". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2013-03-24. Cyrchwyd 2012-06-09. Unknown parameter
|deadurl=ignored (help)CS1 maint: archived copy as title (link)