Morgan Owen (bardd a llenor)

Oddi ar Wicipedia
moroedd/dŵr (2019)

Bardd a llenor Cymreig sy'n hanu o Ferthyr Tudful yw Morgan Owen (ganed 13 Ionawr 1994).

Ym mis Rhagfyr 2019, enillodd Wobr Michael Marks am Farddoniaeth yn yr Ieithoedd Celtaidd am ei gasgliad moroedd/dŵr.[1]

Graddiodd gyda BA Cymraeg o Brifysgol Caerdydd yn 2016,[2] ac MA Astudiaethau Cymreig a Cheltaidd yn 2017, hefyd o Brifysgol Caerdydd, gan ymchwilio i ofodoldeb cerddi Dafydd ap Gwilym mewn perthynas â locus y goedwig.[3]

Barddoniaeth[golygu | golygu cod]

Mae'n rhan o gynllun 'Awduron wrth eu Gwaith' Gŵyl y Gelli.[4] Fis Hydref 2018, ef oedd un o bedwar bardd a gymerodd ran yn Her 100 Cerdd Llenyddiaeth Cymru,[5], ynghyd ag Osian Owen, Caryl Bryn, a Manon Awst; a'r un flwyddyn, ef oedd bardd preswyl Arddangosfa Bensaernïaeth Y Lle Celf yn Eisteddfod Genedlaethol Cymru Caerdydd 2018. Mae wedi cyhoeddi gwaith yn O'r Pedwar Gwynt,[6] Barddas, ac Y Stamp, ymysg llefydd eraill. Enillodd Dlws Coffa D Gwyn Evans yn 2017 a 2018,[7] sef tlws a roddir gan y Gymdeithas Gerdd Dafod am y gerdd orau mewn cystadleuaeth i feirdd dan 25 oed. Ym mis Ebrill 2018, dyfarnwyd iddo Ysgoloriaeth Gerallt gan Y Gymdeithas Gerdd Dafod i fynychu cwrs cynganeddu dwys yn y Tŷ Newydd; ac yn ddiweddarach yn y flwyddyn, fe’i comisiynwyd gan y Y Senedd i gyfansoddi cerddi yn ymateb i nodweddion pensaernïol yr adeilad. Fe'i penodwyd yn Fardd y Mis BBC Radio Cymru ar gyfer mis Ionawr 2019.[8]

Lansiwyd ei gasgliad cyntaf o gerddi, pamffled dan y teitl moroedd/dŵr, yng Ngŵyl Arall, Caernarfon, fis Gorffennaf 2019. Cerddi am foroedd a dyfrffyrdd yw cynnwys y pamffled; ceir yn y casgliad fyfyrio ynghylch y ffin annelwig rhwng afonydd a'r môr, a'r modd y gall aberoedd fod yn gyfrwng i brofiadau dyn. Cyhoeddwyd y pamffled gan Gyhoeddiadau'r Stamp, ac mae'n cynnwys delweddau gan yr artist Timna Cox mewn ymateb i rai o'r cerddi.[9] Enillodd y casgliad hwn wobr Michael Marks am Farddoniaeth yn yr Ieithoedd Celtaidd yn Rhagfyr 2019.[10]

Ym mis Awst, 2019, cyhoeddwyd taw ef oedd enillydd Her Gyfieithu Cyfnewidfa Lên Cymru/PEN Cymru yn Eisteddfod Genedlaethol Cymru Sir Conwy 2019.[11] Ym mis Medi 2019, enillodd gadair Eisteddfod Cwmystwyth, gyda cherdd yn y wers rydd ar y testun 'Bro'; fis yn ddiweddarach, enillodd gadair Eisteddfod Bancffosfelen a Chrwbin.

Ddiwedd mis Hydref 2019, cyhoeddwyd ei gasgliad hir cyntaf o gerddi, Bedwen ar y lloer, gan Gyhoeddiadau'r Stamp.[12] Mae'r cerddi hyn yn mynd i'r afael â phrofiadau a llefydd ôl-ddiwydiannol, gyda thref enedigol y bardd, Merthyr Tudful, yn ganolog i lawer ohonynt, a theimladau o ymddieithrwch a pherthyn. Maent hefyd yn archwilio coedwigoedd hynafol a mannau dinesig, ucheldiroedd cyn-hanesyddol ac ymylon cymdeithas. Ceir canu natur yn ogystal, a thipyn o bwyslais ar sut mae hanes a phrofiad yn ymwau â gwahanol ofodau.

Ddiwedd mis Chwefror 2020, enillodd gadair Eisteddfod Cymdeithas Ceredigion; ac ym mis Gorffennaf 2020, enillodd gadair cystadleuaeth agored arbennig Cymdeithas Eisteddfodau Cymru a gynhaliwyd yn ystod y pandemig Coronfeirws.

Daeth yn ail yng nghystadleuaeth y Stôl Farddoniaeth yn yr Ŵyl AmGen, sef y gystadleuaeth a gymerodd le'r gadair wedi i Eisteddfod Genedlaethol Tregaron 2020 gael ei gohirio.[13]

Ym mis Rhagfyr 2021, cyhoeddwyd pamffled o'i gerddi, Ysgall, gan Wasg Pelydr, gyda ffotograffau gan yr artist Catrin Menai.

Rhyddiaith[golygu | golygu cod]

Mae'n ysgrifwr toreithiog, ac wedi cyhoeddi nifer o ysgrifau ac adolygiadau mewn cyhoeddiadau megis O'r Pedwar Gwynt ac Y Stamp. Ym mis Ionawr, 2020, derbyniodd ysgoloriaeth awdur gan Llenyddiaeth Cymru er mwyn datblygu casgliad o ysgrifau ar themâu amrywiol, gan gynnwys tirwedd a'r amgylchedd, perthyn ac ymddieithriwch, ysgrifennu am natur a'r Gymru ôl-ddiwydiannol.[14]

Ym mis Rhagfyr 2020, hunan-gyhoeddodd bamffled o dair ysgrif fer, Ymgloi, sy'n olrhain profiadau'r cyfnod clo.[15]

Ddechrau 2021, cafodd ei ddewis i fod yn un o breswylwyr y rhaglen lenyddol Ulysses' Shelter a gynhelir gan Literature Across Frontiers.[16]

Ef oedd enillydd cystadleuaeth yr Ysgrif yn Eisteddfod AmGen 2021. Enillodd gystadleuaeth yr Ysgrif hefyd yn Eisteddfod Genedlaethol Cymru Llŷn ac Eifionydd 2023.

Dramâu[golygu | golygu cod]

Daeth yn ail agos yng nghystadleuaeth Medal Ddrama Eisteddfod yr Urdd yn 2018. Cyhoeddwyd detholiad o'r ddrama honno, 'Y Gweundir', fel atodiad i rifyn Haf 2018 o gylchgrawn Y Stamp.

Cyhoeddiadau[golygu | golygu cod]

  • Ysgall (pamffled o gerddi) - Gwasg Pelydr - Rhagfyr 2021
  • Ymgloi (pamffled o ysgrifau) - Hunan-gyhoeddedig - Rhagfyr 2020
  • Bedwen ar y lloer (cyfrol o gerddi) - Cyhoeddiadau'r Stamp - Hydref 2019
  • moroedd/dŵr (pamffled o gerddi) - Cyhoeddiadau'r Stamp - Gorffennaf 2019
  • Y Gweundir (detholiad o ddrama) - atodiad i gylchgrawn Y Stamp, Haf 2018

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. "Gwobr genedlaethol i fardd o Ferthyr". BBC Cymru Fyw. 2019-12-11. Cyrchwyd 2020-08-01.
  2. Emerita, Yr Athro Sioned Davies Athro. "Dathlu ar Ddiwrnod Graddio'r Ysgol". Prifysgol Caerdydd. Cyrchwyd 2020-08-01.
  3. https://darganfod.llyfrgell.cymru/discovery/fulldisplay?docid=alma99903743102419&context=L&vid=44WHELF_NLW:44WHELF_NLW_NUI_CY&lang=cy&search_scope=In_The_Library&adaptor=Local%20Search%20Engine&tab=In_The_Library&query=any,contains,gofodoldeb&offset=0
  4. https://www.hayfestival.com/writers-at-work/
  5. https://www.literaturewales.org/our-projects/her-100-cerdd/
  6. "O'r Pedwar Gwynt". pedwargwynt.cymru. Cyrchwyd 2020-08-01.
  7. https://www.barddas.cymru/bardd/morgan-owen/
  8. https://www.bbc.co.uk/programmes/p06x0jww
  9. "Cerdd a chyhoeddiad: moroedd/dŵr - Morgan Owen". Cylchgrawn y Stamp. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2019-07-15. Cyrchwyd 2019-07-15.
  10. "Gwobr genedlaethol i fardd o Ferthyr". 2019-12-11. Cyrchwyd 2019-12-11.
  11. "Her Gyfieithu 2019: Cyhoeddi'r Enillydd – Wales PEN Cymru". Cyrchwyd 2019-08-09.
  12. "Cyhoeddiad a cherdd: Bedwen ar y Lloer - Morgan Owen". ystamp-1. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2019-11-01. Cyrchwyd 2020-08-01.
  13. "Terwyn Tomos yw enillydd Stôl Farddoniaeth Gŵyl AmGen". BBC Cymru Fyw. 2020-07-31. Cyrchwyd 2020-08-01.
  14. "Amrywiaeth o leisiau rhyfeddol". Llenyddiaeth Cymru. Cyrchwyd 2020-08-01.
  15. https://twitter.com/morgowen/status/1331950296172535808
  16. "Announcing the names of Ulysses' Shelter residents for 2021 - Literature Across Frontiers". www.lit-across-frontiers.org. Cyrchwyd 2021-07-27.