Morgan John Rhys
Gweinidog gyda'r Bedyddwyr oedd Morgan John Rhys, neu Rhees (8 Rhagfyr 1760 – 7 Rhagfyr 1804). Roedd hefyd yn bropagandydd enwog dros ryddid, gan groesawu'r Chwyldro Ffrengig, ac yr oedd yn pregethu yn erbyn caethwasiaeth. Cafodd ei eni yn Llanbradach, Caerffili.
Yn 1794 ymfudodd i America wedi cael ei siomi gan yr ymateb i radicaliaeth ym Mhrydain. Yr oedd mewn perygl o gael ei arestio am ei feirniadaeth ar y llywodraeth yn ei erthyglau yn Y Cylchgrawn Cynmraeg [sic], y cyfnodolyn a ddechreuodd yn Nhrefeca yn yr un flwyddyn.
Yn America bu'n gyfrifol am brynu tir a sefydlu wladfa Gymreig yng ngorllewin Pennsylvania. Rhoddodd yr enw Cambria ar y wladfa newydd a'i brif dref oedd Beulah. Cyhoeddodd bapur newydd yno, The Western Sky. Cychwynnodd enwad newydd, Eglwys Crist, a cheisiai genhadu i'r brodorion Americanaidd.
Llyfryddiaeth[golygu | golygu cod y dudalen]
- J. J. Evans, Morgan John Rhys a'i Amserau (1935)
- Gwyn Alf Williams, The Search for Beulah Land (1980)
- E. Wyn James,‘ “Seren Wib Olau”: Gweledigaeth a Chenhadaeth Morgan John Rhys (1760-1804)’, Trafodion Cymdeithas Hanes y Bedyddwyr (2007), tt.5-37. ISSN 1462-9429
- E. Wyn James, 'Morgan John Rhys a Chaethwasiaeth Americanaidd', yn Canu Caeth: Y Cymry a’r Affro-Americaniaid, gol. Daniel G. Williams (Llandysul: Gwasg Gomer, 2010), 2-25. ISBN 978-1-84851-206-1.
|
