Maes Awyr Rhyngwladol y Frenhines Alia
 | |
| Math | maes awyr rhyngwladol, maes awyr, erodrom traffig masnachol  |
|---|---|
| Enwyd ar ôl | Frenhines Alia f Jordan |
| Agoriad swyddogol | 1983 |
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Ardal Lywodraethol Amman |
| Gwlad |  Gwlad Iorddonen |
| Uwch y môr | 2,395 troedfedd |
| Cyfesurynnau | 31.7225°N 35.9933°E |
| Nifer y teithwyr | 7,837,501 |
 | |
Maes Awyr Rhyngwladol y Frenhines Alia (IATA: AMM, ICAO: OJAI) (Arabeg: مطار الملكة علياء الدولي ; wedi'i drawslythrennu : Matar Al-Malikah Alia Ad-Dowali) yw prif faes awyr Gwlad Iorddonen. Mae wedi'i leoli yn Zizya 30 kilometre (20 mi) i'r de o'r brifddinas, Amman. Fe'i henwyd ar ôl y Frenhines Alia, a fu farw mewn damwain hofrennydd ym 1977. Mae'r maes awyr yn gartref i awyrennau sy'n hedfan dan faner genedlaethol y wlad: Cwmni Hedfan Frenhinol yr Iorddonen ac mae'n gweithredu fel canolbwynt mawr i Awyrennau Gwlad Iorddonen.
Cafodd terfynell newydd o'r radd flaenaf ei sefydlu ym mis Mawrth 2013 i ddisodli dwy derfynfa teithwyr hŷn y maes awyr ac un derfynfa cargo.[1] Cafodd y tri therfyn gwreiddiol eu darfod unwaith i'r derfynfa newydd ddechrau gweithredu'n swyddogol. Yn 2014, derbyniodd y maes awyr newydd y wobr “Gwelliant Gorau yn ôl Rhanbarth: y Dwyrain Canol” a gwobr “Maes Awyr Gorau yn ôl Rhanbarth: Dwyrain Canol” gan y Cyngor Maes Awyr Rhyngwladol. Rhoddir y gwobrau i'r meysydd awyr a darparodd y boddhad cwsmeriaid uchaf yn yr Arolwg ASQ.[2]
Ystadegau[golygu | golygu cod]
Gweld ymholiadau Wicidata a chyfieithu.
Hanes[golygu | golygu cod]
Cafodd Maes Awyr Rhyngwladol y Frenhines Alia (QAIA) ei adeiladu ym 1983 [3] mewn ymateb i'r cynnydd mewn traffig y maes awyr. Doedd Maes Awyr Sifil Amman yn methu darparu ar ei gyfer. Ar y pryd, roedd traffig teithwyr yn cynyddu uwchlaw'r cyfartaledd rhyngwladol, gan gofnodi twf 25-30% y flwyddyn a rhoi pwysau sylweddol ar gyfleusterau'r maes awyr er gwaethaf ehangu a datblygu parhaus. Ym 1981, roedd nifer y teithwyr a oedd yn cyrraedd, yn gadael ac yn teithio dros 2.3 miliwn, tra bod traffig cargo wedi cyrraedd 62,000 o dunelli a thraffig awyrennau, ar ei frig, wedi cyrraedd 27,000 o symudiadau.[4]
Ymgymerodd Gweinidogaeth Trafnidiaeth Gwlad Iorddonen i adeiladu maes awyr rhyngwladol newydd gyda digon o gapasiti i ymdopi â'r galw yn y dyfodol agos. Cafodd QAIA ei adeiladu ar amcangyfrif o gyfanswm cost o 84 miliwn doller Iorddonaidd. Cynlluniwyd cyfleusterau teithwyr i wasanaethu 3.5 miliwn o deithwyr y flwyddyn.[4]
Ers hynny mae QAIA wedi tyfu i fod yn brif borth rhyngwladol y deyrnas ac yn fan sefyll i gwmnïau hedfan rhyngwladol yn y Dwyrain Canol. Erbyn 2012, roedd QAIA yn gwasanaethu dros 6 miliwn o deithwyr a 40 o gwmnïau hedfan ar draws y byd ar gyfartaledd.[4]
Yn 2007 dewisodd Llywodraeth Gwlad Iorddonen Grŵp Maes Awyr Rhyngwladol (AIG) drwy dendr agored i weithredu, ailsefydlu a rheoli QAIA dan gytundeb consesiwn 25 mlynedd. Mewn ymateb i'r ymchwydd parhaus mewn traffig teithwyr ar y pryd, bu AIG hefyd yn gyfrifol am adeiladu terfynell newydd. Terfynell byddai, nid yn unig yn ehangu capasiti blynyddol y maes awyr o 3.5 miliwn o deithwyr, ond byddai hefyd yn cyflwyno "profiad teithio unigryw" i helpu i hyrwyddo sefyllfa QAIA fel canolbwynt tramwy arbenigol yn y rhanbarth.[5][6][7]
Yn unol â hynny, buddsoddodd AIG amcangyfrif o US $ 750 miliwn wrth adeiladu'r derfynfa newydd.[8]
Mae'r derfynfa newydd hefyd yn addas ar gyfer traffig teithwyr blynyddol cynyddol, gan gymryd capasiti gwreiddiol y maes awyr o 3.5 miliwn o deithwyr y flwyddyn i 7 miliwn.
Wedi'i sefydlu ar 14 Mawrth 2013, gan y Brenin Abdullah II,[7] lansiwyd y maes awyr newydd yn swyddogol yn dilyn trosglwyddiad gweithredol dros nos. Gadawodd yr awyren olaf o'r hen derfynfa am 10:05 pm ar 20 Mawrth 2013, wedyn symudwyd yr holl weithrediadau i'r derfynfa newydd, lle gadawodd yr hediad cyntaf am 2:30 am ar 21 Mawrth 2013.[9]
Ar 20 Ionawr 2014, lansiodd AIG ail gam ehangu QAIA, wedi'i brisio ar gyfanswm cost o fwy nag US $ 100 miliwn. Wedi'i gwblhau yn 2016, cododd yr ail gam ehangu capasiti traffig teithwyr blynyddol QAIA i hyd at 12 miliwn ac fe'i prisiwyd yn $ 1 biliwn,[10] gan ddilyn hynny trwy gefnogi nodau strategaeth twristiaeth Iorddonen i fod yn ganolbwynt tramwy rhanbarthol ar gyfer teithio hamdden a busnes. Y nod yw galluogi'r hwb ymdopi a 16 miliwn o deithwyr yn flynyddol erbyn diwedd y cyfnod amser consesiwn yn 2032.[11] Yn dilyn ehangu'r maes awyr, gweithredodd Emirates wasanaeth Airbus A380 i Amman, gan ddathlu 30 mlynedd o weithrediad Emirates i'r Iorddonen. Roedd y super jumbo (rhif cofrestru A6-EUC) yn gweithredu EK901 / EK902 ar Fedi 25, 2016, a hwn oedd y gwasanaeth A380 cyntaf erioed i'r Lefant.[12]
Terfynell[golygu | golygu cod]
Crëwyd dyluniad newydd QAIA gan benseiri Foster and Partners.[13] Ei brif nodwedd yw'r to a ysbrydolwyd gan bebyll Bedouin ac mae'n cynnwys 127 cromen goncrid, pob un yn pwyso hyd at 600 tunnell fetrig.[14]
Mae gan y maes awyr dair lolfa. Gweithredir un gan Awyrennau Brenhinol Gwlad Iorddonen ar gyfer teithwyr busnes a dosbarth cyntaf. Mae un yn cael ei weithredu gan Airport Hotel wrth ymyl Cynulliad y Gogledd. Mae'r olaf a redir gan y gweithredwr telathrebu Zain Jordan ar gyfer ei gwsmeriaid VIP. Ehangwyd gofod manwerthu o 25% yn y derfynfa newydd, gan gynnwys dros 6,000 square metre (65,000 tr sg). Mae'r derfynfa yn cynnwys nifer o leoliadau bwyd a diod ryngwladol sy'n cynnwys bwytai, archfarchnadoedd a rhostir cnau; ardal fwy di-doll; lle chwarae i blant; siopau ychwanegol; a chysylltedd rhyngrwyd.
Rheolaeth y maes awyr[golygu | golygu cod]
Mae Grŵp Rhyngwladol yr Iorddonen (AIG) yn gwmni Iordonaidd a ffurfiwyd i adsefydlu, ehangu a gweithredu Maes Awyr Rhyngwladol y Frenhines Alia o dan gytundeb consesiwn Adeiladu-Gweithredu-Trosglwyddo 25 mlynedd o hyd.[5] Dyfarnwyd y consesiwn i AIG yn 2007 gan Lywodraeth Gwlad Iorddonen ar ôl tendr rhyngwladol agored a oruchwyliwyd gan Gorfforaeth Cyllid Rhyngwladol Banc y Byd yn gweithredu fel cynghorydd i'r Llywodraeth. Mae cyfranddeiliaid AIG yn bartneriaid Ffrengig, Gwlff Persia, a Phalestina. O 2018, mae 51% o'r cyfranddaliadau yn eiddo i Aéroports de Paris (ADP). Y cyfranddeiliaid eraill yw Buddsoddiadau Meridiam Gorllewin Ewrop (32%), Mena Airport Holding Ltd (a ariennir gan yr IDB; 12.75%) a'r Grŵp EDGO (sy'n eiddo i'r teulu al-Masri; 4.75%).
Drwy'r fframwaith partneriaeth cyhoeddus-preifat, mae'r Llywodraeth yn cadw perchnogaeth y maes awyr ac yn derbyn 54.47% o refeniw gros y maes awyr am y chwe blynedd gyntaf, a 54.64% o'r refeniw gros ar gyfer y 19 mlynedd sy'n weddill o dymor 25 mlynedd y cytundeb .[15]
Fel rhan o'i bartneriaeth gyhoeddus-breifat â Llywodraeth Gwlad Iorddonen, mae AIG yn cydweithio'n agos â'r Llywodraeth o ddydd i ddydd ar yr holl faterion sy'n ymwneud â'r maes awyr. Mae uned rheoli prosiect penodol o fewn Gweinidogaeth Trafnidiaeth Gwlad Iorddonen yn goruchwylio'r prosiect ar gyfer y Llywodraeth. Mae'r Weinyddiaeth Drafnidiaeth yn derbyn datganiadau ariannol blynyddol llawn yn ogystal ag adroddiadau ariannol a gweithredol chwarterol.
Cargo[golygu | golygu cod]
Mae gan Faes Awyr y Frenhines Alia symiau amrywiol o draffig cargo, heb eu trefnu a'u trefnu. Mae amryw o gwmnïau awyrennau, gan gynnwys Cwmni Cargo Brenhinol Gwlad Iorddonen, yn gweithredu teithiau awyrennau heb eu trefnu i mewn ac allan o Faes Awyr y Frenhines Alia i wahanol rannau o'r byd. O 2015, daeth y Frenhines Alia yn ganolbwynt i rai o deithiau contract milwrol yr Unol Daleithiau a oedd yn cyflenwi peiriannau ac offer i'r rhanbarth.
Ystadegau[golygu | golygu cod]
| Blwyddyn | Cyfanswm teithwyr | Twf |
|---|---|---|
| 2002 | 2,334,779 | |
| 2003 | 2,358,475 | 1% |
| 2004 | 2,988,174 | 21% |
| 2005 | 3,301,510 | 9% |
| 2006 | 3,506,070 | 6% |
| 2007 | 3,861,126 | 9% |
| 2008 | 4,477,811 | 14% |
| 2009 | 4,770,769 | 6% |
| 2010 | 5,422,301 [16] | 12% |
| 2011 | 5,467,726 | 1% |
| 2012 | 6,250,048 | 13% |
| 2013 | 6,502,000 [17] | 4% |
| 2014 | 7,089,008 [18] | 9% |
| 2015 | 7,095,685 [19] | 0% |
| 2016 | 7,410,274 [20] | 4.4% |
| 2017 | 7,914,704 [21] | 6.8% |
| 2018 | 8,425,026 [21] | 6.5% |
| Blwyddyn | Cyfanswm symudiadau Awyrennau |
|---|---|
| 2007 | 44,672 |
| 2008 | 51,314 |
| 2009 | 57,726 |
| 2010 | 62,863 |
| 2011 | 63,426 |
| 2012 | 67,190 |
| 2014 [18] | 73,125 |
| 2015 | 73,584 |
| 2016 | 73,784 |
| 2017 [21] | 74,044 |
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Ghazal, Mohammad (14 Mawrth 2013). "King Abdullah Opens New Queen Alia Airport Terminal". The Jordan Times. Amman, Jordan: Jordan Press Foundation. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 11 Mai 2014. Cyrchwyd 4 Chwefror 2014.
- ↑ "Middle East". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2017-03-14. Cyrchwyd 4 Mehefin 2015.
- ↑ "Arab Passengers' Airlines Framework and Performance" (PDF). Economic Research Forum. Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 23 Ebrill 2014. Cyrchwyd 4 Chwefror 2014.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 Tribute to King Abdullah II of Jordan – Celebrating 15 Years of Leadership, "Celebrating 30 Years of Queen Alia International Airport".
- ↑ 5.0 5.1 "QAIA Project". Airport International Group. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2019-04-12. Cyrchwyd 4 Chwefror 2014.
- ↑ "Queen Alia International Airport Takes Jordan's Aviation Industry to New Horizons" (Press release). Amman, Jordan: Airport International Group. 14 Tachwedd 2011. Archifwyd o y gwreiddiol ar 2019-04-12. https://web.archive.org/web/20190412232152/http://www.aig.aero/en/content/queen-alia-international-airport-takes-jordans-aviation-industry-new-horizons. Adalwyd 4 Chwefror 2014.
- ↑ 7.0 7.1 Maslen, Richard (27 Mawrth 2013). "New Terminal Opening Boosts Queen Alia Airport's Capacity". Routesonline. Manchester, United Kingdom: UBM Information Ltd. Cyrchwyd 4 Chwefror 2014.
- ↑ "AIG Makes Substantial Headway in the Renovations of QAIA's Warehouses" (Press release). Amman, Jordan: Airport International Group. 28 Awst 2012. Archifwyd o y gwreiddiol ar 2019-04-12. https://web.archive.org/web/20190412232306/http://www.aig.aero/en/content/aig-makes-substantial-headway-renovations-qaias-warehouses. Adalwyd 4 Chwefror 2014.
- ↑ "New QAIA Terminal Officially Launches Full Operations" (Press release). Amman, Jordan: Airport International Group. 21 Mawrth 2013. Archifwyd o y gwreiddiol ar 2019-04-12. https://web.archive.org/web/20190412232317/http://www.aig.aero/en/content/new-qaia-terminal-officially-launches-full-operations. Adalwyd 4 Chwefror 2014.
- ↑ "Upgraded airport greets 8m passengers". The Business Report. Cyrchwyd 14 Tachwedd 2018.
- ↑ "New phase of airport expansion completed, inaugurated". 6 Medi 2016. Cyrchwyd 20 Mai 2018.
- ↑ "Queen Alia International Commences Second Phase of US$100m Expansion Project". Passenger Terminal Today.Com. Cyrchwyd 20 Mai 2014.
- ↑ "Official Opening of Queen Alia International Airport in Amman, Jordan" (Press release). Amman, Jordan: Foster + Partners. 21 Mawrth 2013. http://www.fosterandpartners.com/news/archive/2013/03/official-opening-of-queen-alia-international-airport-in-amman-jordan/. Adalwyd 4 Chwefror 2014.
- ↑ Dalgamouni, Rand (9 Mawrth 2013). "New QAIA Terminal Gears Up for Opening Day". The Jordan Times. Amman, Jordan: Jordan Press Foundation. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 11 Mawrth 2014. Cyrchwyd 4 Chwefror 2014.
- ↑ "Queen Alia International Airport Project, Jordan" (PDF). Norton Rose Fulbright. Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 22 Ebrill 2014. Cyrchwyd 4 Chwefror 2014.
- ↑ "Jordan Times". www.jordantimes.com. Cyrchwyd 20 Mai 2018.
- ↑ "Queen Alia International Airport (QAIA)". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-01-07. Cyrchwyd 4 Mehefin 2015.
- ↑ 18.0 18.1 "خبرني : أسواق : مطار الملكة علياء يستقبل 7 ملايين مسافر بـ 2014". Cyrchwyd 4 Mehefin 2015.
- ↑ "خبرني : أسواق : مطار الملكة علياء يستقبل 7 ملايين مسافر بـ 2014".
- ↑ "مطار الملكة علياء الدولي يسجل أعلى حركة مسافرين في تاريخه". Cyrchwyd 20 Mai 2018.
- ↑ 21.0 21.1 21.2 "Queen Alia International Airport Welcomes Over 7.9 Million Passengers in 2017". Airline International Group. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2020-08-03. Cyrchwyd 20 Mai 2018.