Llaneirwg
_-_geograph.org.uk_-_1493859.jpg) | |
| Math | Dosbarth, pentref  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Dinas a Sir Caerdydd |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 51.5272°N 3.1041°W |
| Cod OS | ST235815 |
| Cod post | CF3 |
 | |
Maestref a chymuned yng Nghaerdydd yw Llaneirwg, neu Llaneurwg yn wreiddiol (Saesneg: St Mellons). Lleolir i'r gogledd-ddwyrain o'r ddinas yn agos i gyffordd Porth Caerdydd ar yr M4. Enw'r gymuned yw 'Pentref Llaneirwg'.
Hanes[golygu | golygu cod y dudalen]
Dechreuodd Llaneirwg fel canolfan masnachol bychan yn Sir Fynwy, gan ddibynu ar amaethyddiaeth a theithio. Roedd perchnogion y tafardai yn gwasanaethu teithwyr a oedd yn defnyddio'r ffordd A4161, sef Ffordd Casnewydd, yr hen Ffordd Rufeinig rhwng Caerdydd a Llundain.
Daeth Llaneirwg yn rhan o ddinas Caerdydd yn ardal De Morgannwg o dan ad-drefniad Deddf Llywodraeth Lleol 1972 ar 1 Ebrill 1974.
Clwb Pêl-droed[golygu | golygu cod y dudalen]
Cynrychiolir yr ardal gan glwb pêl-droed lleol sy'n chwareae yn uchel adranna Cymru, C.P.D. STM Sports. Mae'r STM yn sefyll am St Mellons, enw Saesneg y maestref.
Geirdarddiad[golygu | golygu cod y dudalen]
Dywed chwedl y bu bryn yn yr ardal yn gartref i Eurwg, Brenin Gwent, yn ystod y cyfnod Rhufeinig-Brydeinig, ac y newidiodd ei bobl i grefydd Cristnogol a cawsont eu bedyddio yn Afon Rhymni gerllaw. Codwyd eglwys Eurwg ger safle'r hen eglwys ym 1360 ac adnabyddwyd yr ardal fel Llaneirwg ers hynny.[1].
Credir y daw'r enw Saesneg, St Mellons, o Sant Melaine o'r 6g a ddaeth yn Esgob Rennes yn Llydaw, yn hytrach na'r Mellonius enwog, Esgob Rouen o'r 4g. Fe wyddwn y magwyd un o'r ddau esgob yn ardal ystad Llaneirwg, ond mae'r ddwy stori wedi cael eu plethu dros y blynyddoedd,[2] gan adael haneswyr yn ansicr a pa un yw p'run.
Yn aml, nid yw pobl yn cyfeirio at y Llaneirwg hynafol wrth ddefnyddio'r enw Llaneirwg, ond at yr ystad dai mwy sydd wedi cael ei adeiladu i'r de-ddwyrain. Adnabyddir yr ardal hynafol fel Pentre Llaneirwg yn gyffredinol (Saesneg: Old St Mellons), tra bod yr ystad wedi dwyn yr enw Llaneirwg. Mae nifer o adeiladau ym Mhentre Llaneirwg yn dyddio o'r 19g, tra bod y rhanfwyaf o adeiladau Llaneirwg wedi cael eu codi yn ystod yr 20g hwyr a'r 21ain ganrif cynnar.
Cyfrifiad 2011[golygu | golygu cod y dudalen]
Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[3][4][5][6]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod y dudalen]
- ↑ Heol Maes Eirwg. BBC.
- ↑ Darllewnch fwy am Melaine a Mellonius
- ↑ "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
- ↑ Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
- ↑ Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.
- ↑ Gwefan Llywodraeth Cymru; Ystadegau Economaidd Allweddol, Tachwedd 2010; Mae'r gyfradd gyflogaeth ymhlith pobl 16 – 64 oed yng Nghymru yn 67.1 y cant.; adalwyd 31 Mai 2013[dolen marw]
Gweler hefyd[golygu | golygu cod y dudalen]
- Croes Llaneirwg: croes eglwysig
- Adamsdown
- Caerau
- Castell
- Cathays
- Cyncoed
- Draenen Pen-y-Graig
- Yr Eglwys Newydd
- Gabalfa
- Glan'rafon
- Grangetown
- Llandaf
- Llanisien
- Llanrhymni
- Llys-faen
- Y Mynydd Bychan
- Llanedern
- Pentref Llaneirwg
- Pen-twyn
- Pen-tyrch
- Pen-y-lan
- Pontcanna
- Pontprennau
- Radur a Threforgan
- Rhiwbeina
- Y Rhath
- Sain Ffagan
- Y Sblot
- Tongwynlais
- Tre-biwt
- Tredelerch
- Treganna
- Trelái
- Tremorfa
- Trowbridge
- Y Tyllgoed
- Ystum Taf