Juan Manuel Fangio

Juan Manuel Fangio
Ganwyd	24 Mehefin 1911  Balcarce
Bu farw	17 Gorffennaf 1995  Buenos Aires
Dinasyddiaeth	yr Ariannin
Galwedigaeth	entrepreneur, gyrrwr Fformiwla Un, gyrrwr ceir cyflym
Perthnasau	Juan Manuel Fangio II
Gwobr/au	diamond Konex award
Chwaraeon
Tîm/au	Alfa Romeo Racing, Mercedes F1 Team, Maserati, Scuderia Ferrari

Gyrrwr rasio Fformiwla Un o'r Ariannin oedd Juan Manuel Fangio (24 Mehefin 1911 – 17 Gorffennaf 1995). Cystadlodd yn Fformiwla Un o 1950 i 1958 gan enill bencampwriaeth y byd bum gwaith. Ef oedd gyrrwr mwyaf llwyddiannus ei oes. Ar adeg ei ymddeoliad, daliodd y record am y mwyafrif o fuddugoliaethau (24), polion cychwyn (29), lapiau cyflymaf (23), a podia (35), a hynny ar ôl cystadlu mewn dim ond 51 o rasys. Ef yw'r unig yrrwr yn hanes F1 i ennill teitlau gyda phedwar tîm gwahanol: Alfa Romeo (1951), Maserati (1954 a 1957), Mercedes-Benz (1954 a 1955), a Ferrari (1956).

Herwgipio

Yn 1957 sefydlodd Fulgencio Batista, arlywydd Ciwba, Grand Prix Ciwba yn La Habana. Enillodd Fangio ras 1957, a dychwelodd ar gyfer ras 1958. Ar 23 Chwefror 1958, herwgipiwyd Fangio o'i westy gan ddau o ddilynwyr Fidel Castro ym Movimiento 26 de julio. Roedd yr herwgipwyr yn gobeithio gorfodi canslo'r ras mewn ymgais i godi cywilydd ar lywodraeth Batista. Fodd bynnag gorchmynnodd Batista i'r ras gael ei chynnal tra bod tîm elitaidd o heddlu yn hela am yr herwgipwyr. Methodd ymchwil yr heddlu. Trosglwyddwyd Fangio gan y herwgipwyr i lysgenhadaeth yr Ariannin yn fuan ar ôl i'r ras ddod i ben. Fel canlyniad o'r digwyddiadau hyn daeth llawer o Giwbaiaid yn argyhoeddedig bod Batista yn colli ei afael ar bŵer. Collodd Batista rym ar ôl Chwyldro Ciwba yn Ionawr 1959, a chafodd Grand Prix Ciwba 1959 ei ganslo. Cafodd herwgipio Fangio ei dramateiddio mewn ffilm o 1999, Operación Fangio.

Llyfryddiaeth

• Gerald Donaldson, Fangio: The Life Behind the Legend (Llundain: Virgin, 2009)
• Karl Ludvigsen, Juan Manuel Fangio: Motor Racing's Grand Master (Sparkford: Haynes, 1999)