Gwastraff electronig

Gwastraff electronig

Math	sbwriel, dyfais electronig
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Offer electronig diffygiol a darfodedig

Mae gwastraff electronig neu e-wastraff yn disgrifio dyfeisiau trydanol neu electronig diangen sy'n cael eu taflu. Mae offer electroneg sydd wedi'i ddefnyddio sydd i fod i gael ei adnewyddu, ei ailddefnyddio, ei ailwerthu, ei ailgylchu trwy adfer deunyddiau, neu ei waredu hefyd yn cael ei ystyried yn e-wastraff. Gall prosesu e-wastraff yn anffurfiol mewn gwledydd sy'n datblygu arwain at effeithiau andwyol ar iechyd pobl a llygredd amgylcheddol.

Mae offer trydanol yn cynnwys oeriaduron, meicrodonau, ffonau, a batris, ac mae offer electronig yn cynnwys cyfrifiaduron, radios a chyfrifiaduron. Gelwir y ddau grwp yn e-wastraff. Ers diwedd yr 20g, cafwyd defnydd cynyddol o nwyddau electronig, oherwydd y 'chwyldro digidol' ac arloesiadau mewn gwyddoniaeth a thechnoleg, megis bitcoin. Arweiniodd hyn at broblem a pheryglon e-wastraff byd-eang. Mae'r cynnydd esbonyddol cyflym hwn mewn e-wastraff yn ganlyniad i'r arferiad o greu model newydd o'r gem, y cyfarpar neu'r ddyfais, ac yn cael ei ryddhau'n aml a phryniannau diangen o'r offer trydanol ac electronig, cylchoedd arloesi byr a chyfraddau ailgylchu isel, a gostyngiad yn oes cyfartalog cyfrifiaduron.

Mae gwastraff electronig yn aml yn cael ei allforio i wledydd sy'n datblygu.

Canolfan E-wastraff Agbogbloshie, Ghana, lle mae gwastraff electronig yn cael ei losgi a'i ddadosod heb unrhyw ystyriaethau diogelwch nac amgylcheddol.

Mae cydrannau sgrap offer electronig, megis CPUs, yn cynnwys deunyddiau a allai fod yn niweidiol fel plwm, cadmiwm, beriliwm, neu atalyddion fflam wedi'u bromineiddio. Gall ailgylchu a gwaredu e-wastraff olygu risg sylweddol i iechyd gweithwyr a'u cymunedau.

Yn yr Unol Daleithiau, mae Asiantaeth Diogelu'r Amgylchedd yr Unol Daleithiau (EPA) yn dosbarthu e-wastraff yn ddeg categori:

1. Offer cartref mawr, gan gynnwys offer oeri a rhewi
2. Offer cartref bach
3. Offer TG, gan gynnwys monitorau
4. Electroneg defnyddwyr, gan gynnwys setiau teledu
5. Lampau a goleuadau
6. Teganau
7. Offer
8. Dyfeisiau meddygol
9. Offerynnau monitro a rheoli a
10. Dosbarthwyr awtomatig

Nifer

Darn o fwrdd cylched wedi'i daflu.

Ystyrir mai e-wastraff yw'r "llif wastraff sy'n tyfu gyflymaf yn y byd" gyda 44.7 miliwn tunnell yn cael ei gynhyrchu yn 2016- sy'n cyfateb i 4500 o dyrau Eiffel. Yn 2018, adroddwyd amcangyfrif fod 50 miliwn tunnell o e-wastraff, a thrwy hynny bathwyd yr term 'tsunami o e-wastraff' a roddwyd gan y Cenhedloedd Unedig. Mae ei werth o leiaf $62.5 biliwn y flwyddyn.

Yn 2006, amcangyfrifodd y Cenhedloedd Unedig fod cyfanswm y gwastraff electronig byd-eang a deflir bob blwyddyn yn 50 miliwn o dunelli metrig. Yn ôl adroddiad gan UNEP o'r enw, Ailgylchu - o e-wastraff i Adnoddau gallai maint yr e-wastraff sy'n cael ei gynhyrchu - gan gynnwys ffonau symudol a chyfrifiaduron - godi cymaint â 500 y cant dros y degawd nesaf mewn rhai gwledydd, megis India. Yr Unol Daleithiau yw'r gwaethaf o ran cynhyrchu gwastraff electronig, gan daflu tua 3 miliwn o dunelli bob blwyddyn. Yn 2010 roedd Tsieina'n cynhyrchu tua 2.3 miliwn o dunelli, yn ddomestig, yr ail wlad waethaf. Ac, er gwaethaf gwahardd mewnforion e-wastraff, mae Tsieina yn parhau i fod yn faes dympio e-wastraff mawr i wledydd datblygedig.

E-wastraff yn 2021

Yn 2021, cynhyrchwyd amcangyfrif o 57.4 Mt o e-wastraff yn fyd-eang. Yn ôl amcangyfrifon yn Ewrop, lle mae'r broblem yn cael ei hastudio orau, mae 11 o bob 72 eitem electronig yn y cartref cyffredin bellach wedi torri neu'n dda i ddim. Bob blwyddyn fesul dinesydd, mae pob person yn cadw 4 i 5 kg arall o offer sydd wedi torri, neu'n eistedd yn gwneud dim, cyn eu taflu. Yn 2021, roedd llai nag 20 y cant o'r e-wastraff yn cael ei gasglu a'i ailgylchu.

Fframweithiau deddfwriaethol e-wastraff

Aeth yr Undeb Ewropeaidd i'r afael â mater gwastraff electronig drwy gyflwyno dau ddarn o ddeddfwriaeth. Daeth y gyntaf, y Gyfarwyddeb Offer Trydanol ac Electronig Gwastraff (Cyfarwyddeb WEEE) i rym yn 2003.[1] Prif nod y gyfarwyddeb hon oedd rheoleiddio a chymell ailgylchu ac ailddefnyddio gwastraff electronig mewn aelod-wladwriaethau ar yr adeg honno. Fe'i diwygiwyd yn 2008, gan ddod i rym yn 2014.[2] Ymhellach, mae'r UE hefyd wedi gweithredu'r Gyfarwyddeb ar gyfyngu ar y defnydd o sylweddau peryglus penodol mewn offer trydanol ac electronig o 2003 ymlaen [3] Cafodd y dogfennau hyn eu hadolygu yn 2012.[4]

Cytundebau rhyngwladol

Mae adroddiad gan Grŵp Rheoli Amgylchedd y Cenhedloedd Unedig yn rhestru prosesau a chytundebau allweddol a wnaed gan sefydliadau amrywiol yn fyd-eang mewn ymdrech i reoli e-wastraff. Gellir cael manylion am y polisïau yn y dolenni isod.

• Confensiwn Rhyngwladol er Atal Llygredd o Llongau (MARPOL) (73/78/97)
• Confensiwn Basel ar Reoli Symudiadau Trawsffiniol o Wastraffoedd Peryglus a'u Gwaredu (1989)
• Protocol Montreal ar Sylweddau sy'n Disbyddu'r Osôn (1989)
• Confensiwn y Sefydliad Llafur Rhyngwladol (ILO) ar Gemegau, yn ymwneud â diogelwch wrth ddefnyddio cemegau yn y gwaith (1990)
• Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd (OECD), Cytundeb Gwastraff Penderfyniad y Cyngor (1992)
• Confensiwn Fframwaith y Cenhedloedd Unedig ar Newid Hinsawdd (UNFCCC) (1994)
• Cynhadledd Ryngwladol ar Reoli Cemegau (ICCM) (1995)
• Confensiwn Rotterdam ar y Weithdrefn Caniatâd Gwybodus Ymlaen Llaw ar gyfer Cemegau a Phlaladdwyr Peryglus Penodol mewn Masnach Ryngwladol (1998)
• Confensiwn Stockholm ar Lygryddion Organig Parhaus (2001)
• Sefydliad Iechyd y Byd (WHO), Penderfyniadau Cynulliad Iechyd y Byd (2006–2016)
• Confensiwn Rhyngwladol Hong Kong ar gyfer Ailgylchu Llongau yn Ddiogel ac yn Gadarn yn Amgylcheddol (2009) Archifwyd 2020-01-23 yn y Peiriant Wayback. Archived
• Confensiwn Minamata ar Fercwri (2013)
• Cytundeb Hinsawdd Paris (2015) o dan Gonfensiwn Fframwaith y Cenhedloedd Unedig ar Newid Hinsawdd
• Agenda Connect 2020 ar gyfer Telathrebu Byd-eang/Datblygu TGCh (2014)