Flustra foliacea
| Flustra foliacea | |
|---|---|
| |
Dosbarthiad gwyddonol 
| |
| Unrecognized taxon (fix): | Flustra |
| Rhywogaeth: | F. foliacea |
| Enw deuenwol | |
| Flustra foliacea (Linnaeus, 1758) | |
| Cyfystyron | |
|
Eschara foliacea Linnaeus, 1758 | |
| Flustra foliacea | |
|---|---|
|
| |
| Scientific classification
| |
| Teyrnas: | Animalia |
| Ffylwm: | Bryozoa |
| Dobarth: | Gymnolaemata |
| Trefn: | Cheilostomatida |
| Teulu: | Flustridae |
| Genws: | Flustra |
| Rhywogaeth: | F. foliacea
|
| Enw binomial | |
| Flustra foliacea | |
| Cyfystyr | |
|
Eschara foliacea Linnaeus, 1758 | |
Mae Flustra foliacea (cornwymon yn y Gymraeg) yn rywogaeth o fryosoaid a geir yng ngogledd Cefnfor yr Iwerydd . Mae'n anifail cytrefol sy'n cael ei gamgymryd yn aml am wymon . Mae cytrefi yn dechrau fel matiau crawennog sydd ond yn cynhyrchu ffrondau rhydd ar ôl eu blwyddyn gyntaf o dyfiant. Gallant gyrraedd 20cm o hyd, a maen't yn arogli fel lemonau . Archwiliwyd ei strwythur microsgopig gan Robert Hooke a'i darlunwyd yn ei waith 1665 Micrographia .
Hanes tacsonomaidd[golygu | golygu cod]
Astudiwyd Flustra foliacea mor gynnar â 1665, pan gyhoeddodd Robert Hooke arsylwadau o wahanol organebau a deunyddiau a wnaed gyda microsgop cynnar . [1] Rhoddwyd enw binomaidd iddo gyntaf yn 1758, pan gynhwysodd Carl Linnaeus ef yn 10fed argraffiad ei Systema Naturae fel Eschara foliacea . [2] Mewn cyhoeddiadau diweddarach, rhannodd Linnaeus bryosoaid yn fwy nag un genws, ac felly daeth y rhywogaeth i gael ei galw'n Flustra foliacea . Dyma'r math o rywogaeth o'r genws Flustra . [3]
Disgrifiad[golygu | golygu cod]
Mae Flustra foliacea yn aml yn cael ei gamgymryd am wymon, ond mewn gwirionedd mae'n gytref o anifeiliaid. [4] Gall y ffrondau gyrraedd uchder o 20cm ac mae ganddynt ddau bennau crwn. [4] Mae ganddyn nhw arogl cryf o lemonau.[4] Er ei fod yn edrych yn debyg i'r Securiflustra securifrons, mae'n gwahaniaethu oherwydd tueddiad ei ganghennau'r ffrondiau i fynd yn sylweddol ehangach tuag at eu blaenau. [5] Mae pob söoid yn betryalog, gyda 4–5 pigyn byr yn y pen pellaf a 13–14 tentacl o amgylch y loffoffor.[4]
Dosbarthiad ac ecoleg[golygu | golygu cod]
Mae gan Flustra foliacea ddosbarthiad eang yng ngogledd Cefnfor yr Iwerydd, ar arfordiroedd Ewrop ac America. [5] Mae wedi'i gyfyngu i ddyfroedd isarforol oerach, ac yn cyrraedd ei derfyn deheuol yng ngogledd Sbaen . [6]
Mae ffrondau Flustra foliacea yn aml yn cael eu defnyddio gan anifeiliaid eraill fel swbstrad i fyw arno. Mae epibiontau o'r fath yn cynnwys bryosoa eraill megis Crista eburnea, hydroidau, mwydod gwrychog digoes a'r cranc porslen Pisidia longicornis. [4][7] Mae anifeiliaid eraill yn bwydo ar F. foliacea, gan gynnwys draenogod y môr Echinus esculentus a Psammechinus miliaris a'r nudibranch Crimora papillata ; mae'r pycnogonid Achelia echinata (copyn/corryn y traeth) yn bwydo'n dda ar F. foliacea . [7]
Cylch bywyd[golygu | golygu cod]
Dim ond yn y gwanwyn a'r haf y mae cytrefi Flustra foliacea yn tyfu, a all arwain at gylchoedd twf blynyddol gweladwy. [4] Mae bridio'n digwydd rhwng söoidau gwryw a benyw ar wahân yn y nythfa yn yr hydref a'r gaeaf. [4] Mae'r celloedd yn cynhyrchu alldyfiant a elwir yn ofwmgelloedd (ovicells), sy'n cynnwys embryonau ac yn weladwy o Hydref i Chwefror.[4] Mae'r larfa yn cael eu rhyddhau yn y gwanwyn ac, ar ôl cyfnod byr, yn setlo i'r swbstrad. Am y flwyddyn gyntaf, mae cytrefi'n tyfu ar hyd yr wyneb yn unig (crawennu), gyda ffrondau rhydd yn cael eu ffurfio yn y blynyddoedd dilynol yn unig.[4] Mae'r rhain yn cael eu cynhyrchu pan fydd dwy nythfa crawennog yn cyfarfod, a'r ddwy ymyl sy'n cysylltu yn dechrau tyfu i fyny, gefn wrth gefn.[7] Gall hyd oes nythfa gyrraedd 12 mlynedd.[4]Mae i'w ganfod yn aml wedi'i olchi i'r lan ar draethau ar ôl stormydd.[8]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ "Flustra foliacea (broad-leaved hornwrack): biology". Natural History Museum. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 8 November 2011.
- ↑ Hans G. Hansson (1999). "South Scandinavian marine "Lophophorata" check-list" (PDF). North East Atlantic Taxa. Tjärnö Marine Biological Laboratory. Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 2012-03-24. Cyrchwyd August 8, 2011.
- ↑ J. S. Ryland (1969). "A nomenclatural index to 'A history of the British Marine Polyzoa' by T. Hincks (1880)". Bulletin of the British Museum (Natural History) 17: 207–260. http://biostor.org/reference/59528.
- ↑ 4.00 4.01 4.02 4.03 4.04 4.05 4.06 4.07 4.08 4.09 John Fish & Susan Fish (2011). "Bryozoa (Ectoprocta)". A Student's Guide to the Seashore (arg. 3rd). Cambridge University Press. tt. 382–393. ISBN 978-0-521-72059-5.
- ↑ 5.0 5.1 Käre Telnes. "Greater Horn Wrack – Flustra foliacea". The Marine Flora & Fauna of Norway (yn Saesneg). Cyrchwyd 8 Awst 2011.
- ↑ "Flustra foliacea (broad-leaved hornwrack): distribution" (yn Saesneg). Natural History Museum. Cyrchwyd 8 Awst 2011.
- ↑ 7.0 7.1 7.2 "Hornwrack – Flustra foliacea – Importance". Marine Life Information Network (MarLIN). Marine Biological Association of the United Kingdom. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-03-04. Cyrchwyd August 8, 2011.
- ↑ "Flustra foliacea (broad-leaved hornwrack)" (yn Saesneg). Natural History Museum. Cyrchwyd 8 Awst 2011.
Dolenni allanol[golygu | golygu cod]
- Sally Rouse (9 Mehefin 2011). "Flustra foliacea (Linnaeus, 1758)". Bryozoa of the British Isles (yn Saesneg).
- B. E. Picton & C. C. Morrow (2010). "Flustra foliacea (Linnaeus, 1758)". Encyclopedia of Marine Life of Britain and Ireland (yn Saesneg). National Museums of Northern Ireland. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2022-12-28. Cyrchwyd 2022-12-28.
- Robert Hooke (1665). Micrographia: or Some Physiological Descriptions of Minute Bodies made by Magnifying Glasses with Observations and Inquiries thereupon. Llundain: John Martyn & James Allestry. Hefyd ar gael at Project Gutenberg