Emilia Pardo Bazán
| Emilia Pardo Bazán | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | Emilia Antonia Socorro Josefa Amalia Vicenta Eufemia Pardo Bazán y de la Rúa-Figueroa  16 Medi 1851 A Coruña |
| Bu farw | 12 Mai 1921 Madrid |
| Dinasyddiaeth |  Galisia  Sbaen |
| Galwedigaeth | awdur ysgrifau, beirniad llenyddol, nofelydd, newyddiadurwr, perchennog salon, ysgrifennwr, bardd, golygydd, gastronomist |
| Adnabyddus am | Los pazos de Ulloa, La cuestión palpitante, La Quimera, Insolación, La dama joven, La madre naturaleza, Memorias de un solterón |
| Arddull | nofel, stori fer |
| Mudiad | realaeth |
| Tad | José Pardo Bazán |
| Priod | José Quiroga Pérez de Deza |
| Partner | Benito Pérez Galdós |
| Plant | Jaime Quiroga y Pardo Bazán, María de las Nieves Quiroga y Pardo Bazán, María del Carmen Quiroga y Pardo Bazán |
| Perthnasau | José Cavalcanti, Saturnino Esteban Miquel de Collantes |
| Llofnod | |
 | |
Awdures a ffeminist o Galisia (Sbaen heddiw) oedd Emilia Pardo Bazán (16 Medi 1851 - 12 Mai 1921) sy'n cael ei chofio fel awdur ysgrifau, beirniad llenyddol, nofelydd, newyddiadurwr, athro prifysgol mewn Sbaeneg a pherchennog salon.
Mae'n adnabyddus am gyflwyno naturiaetholdeb (naturalism) i lenyddiaeth Sbaeneg, am ei disgrifiadau manwl o realiti, ac am gwaith arloesol o ran syniadau ffeministaidd a'i dylanwad ar lenyddiaeth ei hoes. Gwnaeth ei syniadau am hawliau menywod o fewn y byd addysg hi hefyd yn ffigwr ffeministaidd amlwg.
Ganed Emilia Pardo Bazán yn A Coruña, Galisia, Sbaen ar 16 Medi 1851 a bu farw yn Madrid. Roedd ei theulu'n uchelwrol, cyfoethog. Rhoddodd ei thad, a gredai mewn cydraddoldeb rhwng dynion a merched, yr addysg orau bosibl iddi, gan ysbrydoli ei chariad at lenyddiaeth. Ysgrifennodd ei cherddi cyntaf pan oedd yn naw oed. Daeth yn rhugl mewn Ffrangeg, Saesneg ac Almaeneg. Ni chaniatawyd iddi fynychu'r coleg gan fod menywod yn cael eu gwahardd rhag astudio gwyddoniaeth ac athroniaeth, ond daeth yn gyfarwydd â'r pynciau hynny trwy ddarllen a siarad â ffrindiau ei thad.[1][2][3][4][5][6][7]
Yn 16 oed priododd José Antonio de Quiroga y Pérez de Deza, a oedd yn astudio'r gyfraith ar y pryd, ac roedd María de las Nieves Quiroga y Pardo Bazán a María del Carmen Quiroga y Pardo Bazán yn blant iddyn nhw.
Ymhlith y gwaith pwysig a nodedig yr ysgrifennodd y mae: Los pazos de Ulloa (1886) a La cuestión palpitante (1884).
Y llenor[golygu | golygu cod y dudalen]
Ysgrifennwyd ei nofel gyntaf, Pascual López: autobiografía de un estudiante de medicina (Pascual López: Bywgraffiad y Myfyriwr Meddygol), a ymddangosodd ym 1879, mewn arddull realistig, rhamantus. Cafodd ei hysbrydoli gan lwyddiant y llyfr, a dwy flynedd yn ddiweddarach, cyhoeddodd Un viaje de novios (Taith Bwrw Swildod), lle gellir arsylwi ar ei diddordeb blaengar mewn naturiaetholdeb Ffrengig, acachosodd y llyfr hwn gryn ddaeargryn llenyddol pan ddaeth o'r wasg! Datblygodd hyn ymhellach pan gyhoeddodd La tribuna (1883), a gafodd ei ddylanwadu'n fawr gan syniadau Émile Zola ac ystyrir yn eang mai hwn yw'r nofel naturiaethol Sbaeneg gyntaf.
Aelodaeth[golygu | golygu cod y dudalen]
Bu'n aelod o Academi Brenhinol Galiseg am rai blynyddoedd. [8]
Anrhydeddau[golygu | golygu cod y dudalen]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod y dudalen]
- ↑ Cyffredinol: http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12004268k; ffeil awdurdod y BnF; dyddiad cyrchiad: 10 Hydref 2015. https://www.wechanged.ugent.be/wechanged-database/.
- ↑ Disgrifiwyd yn: https://www.bartleby.com/library/bios/index12.html. https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-476-03702-2_286; dyddiad cyrchiad: 31 Gorffennaf 2022.
- ↑ Rhyw: (yn mul) Ffeil Awdurdodi Rhyngwladol, Dublin, Ohio: OCLC, OCLC 609410106, dynodwr VIAF 51699645, Wikidata Q54919, https://viaf.org/, adalwyd 4 Tachwedd 2018 Deutsche Nationalbibliothek; Berlin State Library; Bavarian State Library; Austrian National Library (yn de, en), Gemeinsame Normdatei, Wikidata Q36578, https://gnd.network/, adalwyd 27 Ebrill 2014 http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12004268k; ffeil awdurdod y BnF; dyddiad cyrchiad: 10 Hydref 2015. https://www.wechanged.ugent.be/wechanged-database/.
- ↑ Dyddiad geni: http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12004268k; ffeil awdurdod y BnF; dyddiad cyrchiad: 10 Hydref 2015. https://www.wechanged.ugent.be/wechanged-database/.
- ↑ Dyddiad marw: https://www.wechanged.ugent.be/wechanged-database/.
- ↑ Man geni: Deutsche Nationalbibliothek; Berlin State Library; Bavarian State Library; Austrian National Library (yn de, en), Gemeinsame Normdatei, Wikidata Q36578, https://gnd.network/, adalwyd 13 Rhagfyr 2014 https://www.wechanged.ugent.be/wechanged-database/.
- ↑ Man claddu: https://elpais.com/diario/2000/11/02/madrid/973167871_850215.html.
- ↑ Galwedigaeth: https://www.wechanged.ugent.be/wechanged-database/. https://www.lavozdegalicia.es/noticia/cultura/2021/07/18/emilia-pardo-bazan-gastronoma/00031626627183553986775.htm; dyddiad cyrchiad: 14 Awst 2022.
- Cyfeiriadau cuddiedig o Wicidata
- Rhestrau cuddiedig o Wicidata
- Beirniaid llenyddol Sbaenaidd
- Genedigaethau 1851
- Llenorion Sbaenaidd y 19eg ganrif
- Llenorion Sbaenaidd yr 20fed ganrif
- Llenorion straeon byrion Sbaenaidd yn yr iaith Sbaeneg
- Marwolaethau 1921
- Merched y 19eg ganrif
- Merched yr 20fed ganrif
- Newyddiadurwyr Sbaenaidd
- Nofelwyr Sbaenaidd yn yr iaith Sbaeneg
- Pobl o Galisia
- Ysgrifwyr a thraethodwyr Sbaenaidd yn yr iaith Sbaeneg