Neidio i'r cynnwys

Delyth Evans

Oddi ar Wicipedia
Delyth Evans
Llun swyddogol, 2000
Dirprwy Weinidog dros Faterion Gwledig, Diwylliant a'r Amgylchedd[a]
Mewn swydd
24 Gorffennaf 2000 – 1 Mai 2003
Prif WeinidogRhodri Morgan[b]
Rhagflaenwyd ganCarwyn Jones
Dilynwyd ganDiddymwyd y swydd
Aelod Cynulliad dros Canolbarth a Gorllewin Cymru
Mewn swydd
1 Mai 2000 – 1 Mai 2003
Yn gwasanaethu gyda Nick Bourne, Glyn Davies a Cynog Dafis
Rhagflaenwyd ganAlun Michael
Dilynwyd ganLisa Francis
Manylion personol
Ganed (1958-03-17) 17 Mawrth 1958 (67 oed)
Caerdydd
Plaid gwleidyddolLlafur
PriodEd Richards
Plant2
Alma materColeg Prifysgol Cymru, Aberystwyth (BA Anrh)
Llofnod

Gweithredwr busnes o Gymru a chyn wleidydd yw Margaret Delyth Evans (ganwyd 17 Mawrth 1958). Gwasanaethodd fel Dirprwy Weinidog dros Faterion Gwledig, Diwylliant a'r Amgylchedd yng Nghynulliad Cenedlaethol Cymru rhwng 2000 a 2003. Yn aelod o’r Blaid Lafur, bu’n Aelod Cynulliad (AC) dros Ganolbarth a Gorllewin Cymru o 2000 hyd ei hymddeoliad o’r Cynulliad Cenedlaethol yn 2003. Yn 2010, daeth yn brif weithredwr yr elusen Dress For Success London, lle arhosodd tan 2014.[c]Mae hi hefyd wedi bod yn gyfarwyddwr yn Asiantaeth Ffilm Cymru, yn ymddiriedolwr i’r elusen United Response, ac wedi bod yn aelod o fwrdd Chwaraeon Cymru ers 2019. Cyhoeddwyd ym mis Mawrth 2025 mai hi oedd yr ymgeisydd a ffefrir gan y Llywodraeth ar gyfer swydd cadeirydd y sianel deledu S4C.[1]

Ganed Evans yng Nghaerdydd. Ymunodd â’r Blaid Lafur ym 1984, lle bu’n gweithio’n ddiweddarach fel ymgynghorydd i’r arweinydd Llafur John Smith rhwng 1992 a 1994. Fe'i dewiswyd gan Lafur i sefyll yn etholiad Cynulliad Cenedlaethol Cymru 1999 fel yr ail ymgeisydd atodol ar restr y blaid ar gyfer rhanbarth Canolbarth a Gorllewin Cymru, y tu ôl i arweinydd Llafur Cymru, Alun Michael. Wedi ymddiswyddiad Michael o'r cynulliad yn 2000, fe wnaeth Evans ei olynu yn awtomatig fel AC Canolbarth a Gorllewin Cymru yn unol â system etholiadol y cynulliad. O fis Gorffennaf 2000, bu’n gwasanaethu yng ngweinyddiaeth Rhodri Morgan fel Dirprwy Ysgrifennydd Amaethyddiaeth, Llywodraeth Leol a’r Amgylchedd, gan wasanaethu’n ddiweddarach fel Dirprwy Weinidog dros Faterion Gwledig, Diwylliant a’r Amgylchedd ar ôl ad-drefnu’r swyddfa ym mis Hydref 2000. Sefodd lawr cyn etholiad y cynulliad yn 2003 i dreulio mwy o amser gyda’i theulu. Yn 2013, cafodd ei dewis fel ymgeisydd y Blaid Lafur ar gyfer etholaeth Tŷ’r Cyffredin Gorllewin Caerfyrddin a De Sir Benfro yn etholiad cyffredinol 2015, lle collodd i Simon Hart o’r Blaid Geidwadol, yr aelod seneddol presennol ar y pryd.

Bywyd cynnar a gyrfa

[golygu | golygu cod]

Ganed Margaret Delyth Evans[2] yng Nghaerdydd, ar 17 Mawrth 1958. Addysgwyd hi yn Ysgol Gyfun Rhydfelen, ger Pontypridd, ac yng Ngholeg Prifysgol Cymru, Aberystwyth, lle enillodd radd BA Anrhydedd mewn Ffrangeg.[3] Mae hi'n siaradwr Cymraeg iaith gyntaf.[4] Mae hi wedi dweud iddi gael ei magu yn Sir Gaerfyrddin a cael ei chodi yn y ffydd anghydffurfiol.[5][6] Mae ganddi hefyd chwaer, Carys Evans, a fu’n gweithio yn uned bolisi Cynulliad Cenedlaethol Cymru yn ystod arweinyddiaeth Alun Michael gyda chefndir yn Nhrysorlys EM.[7]

Cyn dechrau ei gyrfa mewn gwleidyddiaeth, roedd Evans yn newyddiadurwr ac yn ymgynghorydd rheoli.[3] Fel newyddiadurwr, bu’n gweithio i’r BBC, ITN, HTV Cymru a Sky News.[7][8] Yn y BBC, bu’n gweithio ar The World at One a rhaglenni’r prynhawn.[9] Ym 1984, ymunodd â'r Blaid Lafur, gan weithio'n ddiweddarach ar ymgyrch lwyddiannus Margaret Beckett ar gyfer dirprwy arweinydd ym 1992. Yn yr un flwyddyn, daeth yn gynorthwyydd i'r canghellor cysgodol Gordon Brown ac yn gynghorydd polisi, ymchwilydd ac ysgrifennwr areithiau i arweinydd Llafur y DU John Smith.[10][3] Daeth Evans hefyd yn aelod o uned bolisi Smith ochr yn ochr â'r cynghorwyr Dave Ward a Pat McFadden, lle y lluniodd bolisïau ar gyfer y cabinet cysgodol.[11][12] Rhoddodd y gorau i gynghori'r arweinyddiaeth Lafur yn 1994 cyn dod yn gynghorydd arbennig ac yn ysgrifennwr areithiau[7] i Alun Michael, prif weinidog cyntaf Cymru, yn 1999.[3][13] Ym mis Gorffennaf 1999, fe'i cyflogwyd gan Michael fel un o bedwar ymgynghorydd arbennig i Gabinet Cymru, ynghyd â Julie Crowley, Gareth Williams ac Andrew Bold.[14]

Cynulliad Cenedlaethol Cymru

[golygu | golygu cod]

Ym mis Chwefror 1999, dewiswyd Evans fel ail ymgeisydd atodol y Blaid Lafur ar restr y blaid ar gyfer rhanbarth Canolbarth a Gorllewin Cymru yn etholiad Cynulliad Cenedlaethol Cymru 1999, y tu ôl i arweinydd y blaid yng Nghymru, Alun Michael.[2][9] Roedd Evans wedi cefnogi Michael yn etholiad arweinyddiaeth Llafur Cymru 1999 dros ei wrthwynebydd Rhodri Morgan, gan nodi ei fod yn "gymwys iawn" ac yn y sefyllfa orau i sefydlogi'r blaid a datganoli Cymreig yn ei gyfanrwydd yn dilyn ymddiswyddiad yr arweinydd blaenorol Ron Davies ym mis Hydref 1998.[15] Roedd dewis Evans yn ddadleuol gyda chefnogwyr Morgan, a honnodd fod yr arweinyddiaeth Lafur yn pentyrru rhestrau atodol Llafur yn annheg gyda chefnogwyr Michael.[16] O dan y system aelodau ychwanegol o gynrychiolaeth gyfrannol a ddefnyddwyd gan y cynulliad, rhoddwyd seddau ychwanegol i bleidiau gwleidyddol ym mhob rhanbarth yn dibynnu ar nifer y pleidleisiau a fwriwyd iddynt, i wneud canlyniadau etholiad yn fwy cyfrannol, gyda'r pleidiau'n dewis pa rai o'u hymgeiswyr a gymerodd y seddi a roddwyd iddynt trwy eu trefn ar restrau plaid ar gyfer pob rhanbarth.[17][18][19] Yn etholiad y cynulliad ym mis Mai 1999, enillodd Llafur ddigon o bleidleisiau yng Nghanolbarth a Gorllewin Cymru i sicrhau un sedd atodol, a roddwyd i Michael oherwydd ei le ar frig rhestr y blaid.[20][21][22] Ni chafodd Evans a'r ddau ymgeisydd arall, yn is ar restr y blaid, gan gynnwys Vaughan Gething, eu hethol i'r cynulliad.[23][24]

Ym mis Mai 2000, ar ymddiswyddiad Alun Michael o’i swydd, fe'i olynwyd yn awtomatig gan Evans fel Aelod Cynulliad (AC) Canolbarth a Gorllewin Cymru (llun mewn coch) gan mai hi oedd yr ail ymgeisydd ar restr plaid Llafur ar gyfer y rhanbarth, yn unol â rheolau’r cynulliad.

Ar 1 Mai 2000, sefodd Michael i lawr o'r cynulliad ar ôl i gynnig o ddiffyg hyder yn ei arweinyddiaeth a basiwyd ym mis Chwefror 2000 ei orfodi i ymddiswyddo fel ysgrifennydd cyntaf.[25][9] Roedd rheolau'r Cynulliad yn golygu bod Evans yn olynu Michael yn awtomatig fel AC Canolbarth a Gorllewin Cymru ar yr un diwrnod oherwydd mai hi oedd ymgeisydd nesaf Llafur ar restr y blaid ar gyfer y rhanbarth hwnnw.[9][26][22]Nid oedd angen isetholiad yn ôl y rheolau, a chafodd Evans ei dyngu i'w swydd fel AC Canolbarth a Gorllewin Cymru ar 8 Mai 1999.[27] Yn y rôl hon, bu’n gwasanaethu ochr yn ochr â’r ACau Ceidwadol Nick Bourne a Glyn Davies ac AC Plaid Cymru Cynog Dafis, a gynrychiolodd yr un rhanbarth.[22] Roedd ei hetholiad i'r cynulliad yn golygu bod mwy na hanner ACau Llafur bellach yn fenywod. Hi hefyd oedd yr unig aelod Llafur yn y cynulliad i ddod oddi ar restr plaid.[28][29] Ar fater datganoli, ochrodd Evans ei hun â charfan ddatganolaidd y grŵp Llafur yn y cynulliad.[30]

Ar 24 Gorffennaf 2000, penodwyd Evans i weinyddiaeth dros dro Rhodri Morgan yn Ddirprwy Ysgrifennydd Amaethyddiaeth, Llywodraeth Leol a’r Amgylchedd, gan olynu Carwyn Jones. Yn dilyn ffurfio partneriaeth y glymblaid yn ddiweddarach y flwyddyn honno, ad-drefnwyd ei swydd ac ar 17 Hydref daeth yn Ddirprwy Weinidog dros Faterion Gwledig, Diwylliant a'r Amgylchedd, gan aros yn y rôl hon tan etholiad y cynulliad ym mis Mai 2003.[31][32] Rhoddodd y rôl hwn gyfrifoldeb iddi yn cynorthwyo’r Gweinidog dros Faterion Gwledig, [d] y Gweinidog dros Ddiwylliant, Chwaraeon a’r Gymraeg [e] a Gweinidog yr Amgylchedd [f]yn eu gwaith ac wrth weithredu polisi’r llywodraeth yn ymwneud â’u portffolios.[33]

Ym mis Chwefror 2001, gofynnodd Evans i ffermwyr yng Nghymru fod yn effro i'r posibilrwydd o ledaeniad i Gymru o glwy'r traed a'r genau a oedd wedi cydio yn Lloegr. Fe'i hannogodd i gadw golwg am symptomau'r clefyd yn eu da byw.[34] Ym mis Rhagfyr 2001, cyhoeddodd adolygiad i bolisi grantiau'r cynulliad ar gyfer plannu coed.[35] Yn 2002, bu’n gadeirydd Grŵp Gorchwyl a Gorffen ar Gyhoeddi yn Llywodraeth Cynulliad Cymru ar ran Jenny Randerson, y gweinidog dros ddiwylliant, chwaraeon a’r Gymraeg, a argymhellodd gyfres o fesurau i wneud llyfrau Cymraeg yn fwy masnachol hyfyw ac apelgar i’r farchnad.[36][37] Cyflwynodd hefyd gynlluniau ariannol newydd i alluogi Cyngor Llyfrau Cymru i gefnogi cyhoeddwyr i gomisiynu awduron adnabyddus, penodi golygyddion creadigol a sefydlu mentrau refeniw gwerthadwy. Ystyriwyd yn gyffredinol bod y mesurau hyn yn gwella seilwaith y diwydiant cyhoeddi Cymraeg ac yn arwain at ei broffesiynoli.[37]

Ym mis Mawrth 2002, cyhoeddodd Evans ei bwriad i ymddiswyddo o'r Cynulliad Cenedlaethol yn etholiad y cynulliad yn 2003.[38] Dywedodd ei bod yn teimlo nad oedd yn treulio digon o amser gyda'i phlant a'i bod felly wedi penderfynu ymddiswyddo i dreulio mwy o amser gyda nhw.[39][28][40] Erbyn hyn, roedd yn cael ei hystyried yn seren gynyddol yn y Blaid Lafur a dywedir ei bod wedi cael ei chlustnodi ar gyfer rôl yn y cabinet pe bai Llafur yn ennill yr etholiad. Dywedodd ei bod yn agored i ddychwelyd i wleidyddiaeth rheng flaen rywbryd yn y dyfodol, ond nid am yr ychydig flynyddoedd nesaf.[40] Ar yr un diwrnod a’i chyhoeddiad, arestiwyd dau ymgyrchydd o Gymdeithas yr Iaith Gymraeg am fandaleiddio swyddfa etholaeth Evans yn Llanelli a’i chwistrellu â phaent du. Beirniadodd Evans eu gweithred.[39] Ar ôl i'r AC Llafur Ron Davies gyhoeddi ym mis Mawrth 2003 y byddai'n rhoi'r gorau i'w swydd yn etholiad y cynulliad, cafodd Evans ei ystyried fel cystadleuydd posib yn etholiad ymgeisydd Llafur ar gyfer ei etholaeth yng Nghaerffili. Fodd bynnag, diystyrodd ei hun o'r gystadleuaeth.[41] Fel y cynlluniwyd, ni safodd Evans yn etholiad 2003, a chipiwyd ei sedd yng Nghanolbarth a Gorllewin Cymru gan y gwleidydd Ceidwadol Lisa Francis.[22]

Ym mis Tachwedd 2007 argymhellodd yr AC Ceidwadol Glyn Davies, a wasanaethodd gydag Evans fel AC Canolbarth a Gorllewin Cymru pan oedd yn y Cynulliad Cenedlaethol, y dylai dderbyn arglwyddiaeth.[42][43] Yn ddiweddarach y mis hwnnw, awgrymodd arweinydd Plaid Cymru Dafydd Wigley hefyd y dylai Evans dderbyn arglwyddiaeth, fel rhan o’i gynllun i atal Tŷ’r Arglwyddi rhag rhwystro deddfau oedd yn cael eu pasio gan y cynulliad drwy benodi cyn ACau oedd yn cefnogi rhaglen Llywodraeth Cynulliad Cymru yn arglwyddi.[43]

Gyrfa ddiweddarach

[golygu | golygu cod]

Gyrfa broffesiynol

[golygu | golygu cod]

Ym mis Tachwedd 2009, penodwyd Evans i fwrdd cyfarwyddwyr Asiantaeth Ffilm Cymru, y corff cyhoeddus sy'n gyfrifol am hyrwyddo diwydiant ffilm Cymru.[44][45] Gwasanaethodd hefyd fel ymddiriedolwr yn United Response, elusen ar gyfer y rhai ag anableddau dysgu, cyn gadael y sefydliad rywbryd cyn Mehefin 2012.[46][5]

Yn 2010, gadawodd Evans wleidyddiaeth i ddod yn brif weithredwr Dress For Success London,[47][48] elusen a oedd â'r nod o gefnogi menywod oedd ar incwm isel neu'n ddi-waith. Roedd yr elusen yn eu hyfforddi ar gyfer cyfweliadau swyddi ac anrhegu gwisg ffurfiol oedd angen arnynt i'w mynychu.[49][5] Ym mis Awst 2013, ailfrandiodd yr elusen i Smart Works i ddynodi ehangiad yn eu gwaith. Dywedodd Evans y byddai'r ailfrandio yn rhoi "rhyddid i ni adeiladu ein perthnasoedd ar draws y DU i helpu menywod incwm isel hyd eithaf ein gallu."[50] Ym mis Medi 2013, cyhoeddodd yr elusen bartneriaeth gyda'r cyflenwr dillad Kwinnet.[51] Yn 2014, gadawodd Evans yr elusen i ailafael yn ei gweithgareddau gwleidyddol.[52]

Ym mis Tachwedd 2016 penododd Kirsty Williams, ysgrifennydd cabinet Cymru dros addysg, Evans yn gadeirydd Grŵp Gorchwyl a Gorffen y Coleg Cymraeg Cenedlaethol Llywodraeth Cymru, a gafodd y dasg o adolygu trefniadau cyllido’r Coleg Cymraeg Cenedlaethol yn y dyfodol.[53] Gorffennodd y grŵp ei adolygiad ym mis Gorffennaf 2017 a gwnaeth nifer o argymhellion, gan gynnwys parhad cyllid y coleg gan Lywodraeth Cymru ac ehangu ei ddyletswyddau i ddysgu seiliedig ar waith ac addysg bellach, ymhlith eraill.[54] Ym mis Awst 2019, penododd Llywodraeth Cymru Evans i fwrdd Chwaraeon Cymru, y corff cyhoeddus sy’n gyfrifol am hyrwyddo chwaraeon yng Nghymru.[55]

Ym mis Mawrth 2025 cyhoeddwyd Evans gan Ysgrifennydd Diwylliant llywodraeth y DU Lisa Nandy fel yr ymgeisydd a ffefrir gan y Llywodraeth i gadeirio bwrdd y darlledwr gwasanaeth cyhoeddus Cymraeg, S4C. Beirniadwyd y cam hwn gan yr Aelod Seneddol Ceidwadol Cymreig Andrew RT Davies a ddywedodd fod y penodiad yn bleidiol oherwydd cefndir Evans.[56] Byddai Delyth Evans yn cymryd yr awenau oddi wrth Guto Bebb a gafodd ei benodi dros dro oherwydd argyfwng arweinyddiaeth o fewn y darlledwr.[57] Cadarnhawyd y penodiad gan Lisa Nandy, Ysgrifennydd Diwylliant San Steffan ar 12 Mai 2025. [58]

Ymgeisiadau Seneddol

[golygu | golygu cod]

Ar 1 Mai 2006, safodd Evans yn yr ornest ddethol ar gyfer darpar ymgeisydd seneddol Llafur yn is-etholiad seneddol Blaenau Gwent ym mis Mehefin yn dilyn marwolaeth yr AS Peter Law.[59][60] Yn ôl y blaid, roedd Evans eisoes wedi lleisio ei diddordeb yn y posibilrwyd o sefyll i Lafur yn yr etholaeth, cyn marwolaeth Law.[60] Cyrhaeddodd y rhestr fer ar gyfer ei dewis gan y blaid ar 8 Mai ond collodd allan yn y penderfyniad terfynol i Owen Smith,[61] a safodd dros Lafur yn yr etholiad ond a gollodd i ymgeisydd Llais y Bobl Blaenau Gwent Dai Davies o 2,484 o bleidleisiau.[62] Roedd Evans hefyd ar y rhestr fer ar gyfer ymgeisyddiaeth Llafur yn etholaeth seneddol Pontypridd cyn etholiad cyffredinol 2010 ond collodd allan eto i Smith,[63][64] a aeth ymlaen i ddal y sedd i Lafur yn yr etholiad gyda mwyafrif llai o 2,785 o bleidleisiau.[65]

Ym mis Medi 2013, dewiswyd Evans yn ddarpar ymgeisydd seneddol y Blaid Lafur ar gyfer etholaeth Tŷ’r Cyffredin Gorllewin Caerfyrddin a De Sir Benfro yn etholiad cyffredinol 2015.[66] Roedd yr etholaeth wedi cael ei ddal gan y Blaid Geidwadol ers etholiad cyffredinol 2010, pan sicrhaodd y Ceidwadwyr gogwydd o 6.9% o'r AS Llafur Nick Ainger.[67][66][68] Lansiodd Evans ei hymgyrch etholiadol ym mis Ebrill 2015 ar yr un wythnos â’i phrif wrthwynebydd, yr Aelod Seneddol Ceidwadol ar y pryd, Simon Hart, cyn yr etholiad ym mis Mai. Roedd lansiad ei hymgyrch yn canolbwyntio ar bolisïau cenedlaethol Llafur megis diddymu’r dreth ystafell wely a chreu prentisiaethau newydd i’r ifanc.[68] Mewn cyfweliad gyda’r Pembrokeshire Herald ym mis Chwefror 2015, dywedodd Evans y byddai’n blaenoriaethu cefnogi pobl ifanc a busnesau a mynd i’r afael â difaterwch pleidleiswyr pe bai’n cael ei hethol yn AS. Dywedodd mai’r prif fater sy’n wynebu Gorllewin Caerfyrddin a De Sir Benfro oedd ei heconomi ranbarthol, gan nodi bod angen i’r llywodraeth gymryd agwedd fwy ymyraethol tuag at yr economi yn hytrach na gadael ei rheolaeth i’r farchnad fel y mae ar hyn o bryd.[6] Yn yr etholiad, collodd Evans i Hart o 6,054 o bleidleisiau, gyda symudiad o 4.0% i ffwrdd oddi wrth Lafur a 2.6% tuag at y Ceidwadwyr.[69]

Safbwyntiau gwleidyddol

[golygu | golygu cod]

Mae Evans yn aelod o'r Blaid Lafur, ar ôl ymuno â'r blaid yn 1984.[3] Mae hi’n gefnogwr o ddatganoli, ac fe ochrodd â charfan ddatganolaidd y Blaid Lafur yng Nghynulliad Cenedlaethol Cymru.[30] Mewn memorandwm ysgrifenedig i Gomisiwn Richard o fis Mehefin 2003, mynegodd ei chefnogaeth i roi pwerau newydd i Gynulliad Cenedlaethol Cymru wneud deddfwriaeth sylfaenol. Dywedodd y byddai’n diogelu pwerau democrataidd y cynulliad pe bai plaid wrth-ddatganoliadol yn ffurfio Llywodraeth y DU, ond galwodd hefyd am agwedd ofalus tuag at roi pwerau datganoledig pellach i’r cynulliad gan nad oedd, yn ei barn hi, yn cael ei chefnogi’n eang eto.[30]

Mynegodd Evans ei gwrthwynebiad i annibyniaeth i Gymru mewn araith o 2017, gan nodi, er nad oedd yn nodi’n bersonol ei bod yn Brydeiniwr, roedd hi “bob amser wedi credu bod Cymru’n well ei byd o fod yn rhan o’r ddadl newydd iawn o sefydlu annibyniaeth y DU. Mae ffiniau, ac apeliadau at genedlaetholdeb, yn gwbl amherthnasol i’r heriau economaidd a chymdeithasol sy’n ein hwynebu ym Mhrydain heddiw”. Yn yr un araith, soniodd hefyd am ei gwrthwynebiad i Brexit ac annibyniaeth i’r Alban.[70] Mewn ymateb i’r “adduned” a wnaed gan arweinwyr pleidiau’r DU cyn refferendwm annibyniaeth yr Alban yn 2014 i gadw fformiwla ariannu Barnett ar gyfer gweinyddiaethau datganoledig pe bai’r Alban yn pleidleisio i aros yn y Deyrnas Unedig, dywedodd Evans fod yr addewid i gadw’r fformiwla yn “anghywir” ac y byddai’n “meithrin drwgdeimlad”. Ar y pryd, roedd y fformiwla yn cael ei gweld yn gyffredinol fel rhywbeth o fudd i’r Alban tra’n gadael Cymru heb ddigon o gyllid, safbwynt a gefnogwyd gan arweinydd Llafur Cymru Carwyn Jones.[71][72]

Gwrthwynebodd Evans gynigion ar gyfer deddf iaith newydd yn 2000 a fyddai'n ei gwneud yn ofynnol i fusnesau yng Nghymru ddarparu'r Gymraeg, gan nodi y gallai hyn "anfon y neges anghywir" ac atal cwmnïau rhag buddsoddi yng Nghymru.[73] Yn 2002, targedwyd ei swyddfa etholaeth gan ymgyrchwyr Cymdeithas yr Iaith a’i chwistrellodd â phaent du.

Bywyd personol

[golygu | golygu cod]

Mae Evans yn briod ag Ed Richards, cyn brif weithredwr Ofcom.[26][52][74] Mae ganddynt ddau o blant ac maent yn byw ym Mhenarth.[13][38] Mewn araith o 2017, disgrifiodd ei hun fel "Cymraes falch iawn. Dydw i ddim wir yn meddwl amdanaf fy hun fel bod yn Brydeiniwr heblaw pan fydd angen fy mhasbort [...] nid yw'r syniad o Brydeindod yn golygu llawer iawn i mi... Ar y llaw arall, rwyf wedi credu erioed bod Cymru'n well bod yn rhan o'r DU".[70]

Nodiadau a chyfeiriadau

[golygu | golygu cod]

Nodiadau

[golygu | golygu cod]
  1. ↑ Fel Dirpwy Ysgrifennydd dros Amaethyddiaeth, Llywodraeth Leol a'r Amgylchedd rhwng 24 Gorffennaf 2000 a 17 Hydref 2000.
  2. ↑ Fel Prif Weinidog Cymru rhwng 24 Gorffennaf i 17 Hydref 2000.
  3. ↑ Ail-frandiwyd ac ail-enwyd Dress for Success London fel Smart Works yn 2013, tra fod Evans yn brif weithredwr.
  4. ↑ Carwyn Jones o 2000 i 2002 a Mike German o 2002 i 2003.
  5. ↑ Jenny Randerson.
  6. ↑ Sue Essex.

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. ↑ "S4C: Ex-Labour politician Delyth Evans to chair Welsh broadcaster". www.bbc.com (yn Saesneg). 2025-04-16. Cyrchwyd 2025-04-24.
  2. ↑ 2.0 2.1 "Welsh assembly contenders". Carmarthen Journal. 14 Ebrill 1999. t. 34. Cyrchwyd 20 Chwefror 2024.
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 "People in the Assembly: Delyth Evans". BBC News. 4 Gorffennaf 2000. Cyrchwyd 19 Chwefror 2024.
  4. ↑ "Update: Labour selections in Yorkshire, Scotland and Wales target seats". LabourList. 10 Medi 2013. Cyrchwyd 19 Chwefror 2024.
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 Ross-Southall, Mika (29 Mehefin 2012). "How to give it: Delyth Evans". Financial Times. Cyrchwyd 28 Chwefror 2024.
  6. ↑ 6.0 6.1 Sinclair, Tom (23 Chwefror 2015). "Delyth Evans: Business and young people a priority". The Pembrokeshire Herald. Cyrchwyd 28 Chwefror 2024.
  7. ↑ 7.0 7.1 7.2 Osmond, John (Rhagfyr 1999). Devolution: 'A Dynamic, Settled Process'? (PDF). Monitoring the National Assembly, July to December 1999. Institute of Welsh Affairs. tt. 7–8. ISBN 978-1-8717-2651-0. Cyrchwyd 19 Chwefror 2024.
  8. ↑ "Wales and Ofcom: A Report by an Advisory Group to the Minister for Culture, Sport and the Welsh Language, Welsh Assembly Government" (PDF). Welsh Assembly Government. 27 Mawrth 2003. t. 4. Cyrchwyd 19 Chwefror 2024.
  9. ↑ 9.0 9.1 9.2 9.3 Gibbs, Geoffrey (17 Mawrth 2000). "Former Welsh Labour leader to quit assembly". The Guardian. t. 15. Cyrchwyd 19 Chwefror 2024 – drwy Newspapers.com.
  10. ↑ Webster, Phillip (28 Medi 1992). "Four musketeers lead shadow army". The Times (64, 449). t. 6. Cyrchwyd 19 Chwefror 2024 – drwy Archive.org.
  11. ↑ Fletcher, Nigel (22 Rhagfyr 2023). Institutionalised Dissent: The Official Opposition in the UK since 1935 (yn Saesneg). Taylor & Francis. t. 118. ISBN 978-1-003-82509-8. Cyrchwyd 28 Chwefror 2024.
  12. ↑ Stuart, Mark (2005). John Smith: A Life (yn Saesneg). Politico's. t. 239. ISBN 978-1-84275-126-8. Cyrchwyd 19 Chwefror 2024.
  13. ↑ 13.0 13.1 "Labour stifles criticism, says outgoing AM". WalesOnline. 4 Ebrill 2003. Cyrchwyd 19 Chwefror 2024.
  14. ↑ "Price for advice put at £130,000". South Wales Echo. 26 Gorffennaf 1999. t. 6. Cyrchwyd 5 Mai 2024 – drwy Findmypast.
  15. ↑ Percival, Jenny (19 Chwefror 1999). "Welsh leadership battle outcome will reveal strength of 'the Blair machine'". The Scotsman. t. 6. Cyrchwyd 5 Mai 2024 – drwy Findmypast.
  16. ↑ Percival, Jenny (12 Chwefror 1999). "Welsh switch to backing Morgan". The Scotsman. t. 10. Cyrchwyd 5 Mai 2024 – drwy Findmypast.
  17. ↑ White, Michael (5 Mai 1999). "Welsh leader at risk in poll". The Guardian. Cyrchwyd 30 Awst 2024.
  18. ↑ Deans, David (3 Mai 2016). "The Welsh Assembly elections: Everything you need to know". BBC News. Cyrchwyd 30 Awst 2024.
  19. ↑ Gibbs, Geoffrey (7 Mai 1999). "Upbeat Michael awaits his fate". The Guardian. Cyrchwyd 30 Awst 2024.
  20. ↑ Evans, Adam (3 Ebrill 2023). "Birth pangs or a honeymoon from hell? The long annus horribilis for Welsh devolution, 1998–2000" (yn en). Contemporary British History 37 (2): 192–215. doi:10.1080/13619462.2023.2167077. ISSN 1361-9462. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/13619462.2023.2167077. Adalwyd 30 Awst 2024.
  21. ↑ Gibbs, Geoffrey (8 Mai 1999). "Shocked Labour in call for calm". The Guardian. Cyrchwyd 30 Awst 2024.
  22. ↑ 22.0 22.1 22.2 22.3 "Welsh assembly election region: Mid and West Wales". BBC News. 2003. Cyrchwyd 12 Rhagfyr 2018.
  23. ↑ "Wales vote '99: Constituency & Regions results: Mid and West Wales". BBC News. Cyrchwyd 30 Awst 2024.
  24. ↑ Quinn, Ben (16 Gorffennaf 2024). "First black leader of any European country: Vaughan Gething's political career". The Guardian. Cyrchwyd 30 Awst 2024.
  25. ↑ "Michael quits Assembly for Commons". BBC News. 1 Mai 2000. Cyrchwyd 20 Chwefror 2024.
  26. ↑ 26.0 26.1 Rawlings, Rick; Osmond, John (May 2000). "The Assembly". Devolution in Transition (PDF). Monitoring the National Assembly, February to May 2000. Institute of Welsh Affairs. t. 26. ISBN 978-1-8717-2658-9. Cyrchwyd 19 Chwefror 2024.
  27. ↑ "Michael's successor is sworn in". BBC News. 8 Mai 2000. Cyrchwyd 20 Chwefror 2024.
  28. ↑ 28.0 28.1 Osmond, John (May 2002). Engaging With Europe (PDF). Monitoring the National Assembly for Wales, March to June 2002. University College London. tt. 12, 51. ISBN 1-871726-80-8. Cyrchwyd 28 Chwefror 2024.
  29. ↑ Changed Voting Changed Politics: Lessons of Britain's Experience of PR since 1997 (PDF). Independent Commission on PR. Ebrill 2003. t. 86. ISBN 1-903903-29-7. Cyrchwyd 8 Mai 2024.
  30. ↑ 30.0 30.1 30.2 Osmond, John (Awst 2003). Wales Unplugged (PDF). Monitoring the National Assembly for Wales, June to August 2003. Institute of Welsh Affairs. t. 25. ISBN 1-871726-99-9. Cyrchwyd 10 Mai 2024.
  31. ↑ "Key Events in the Development of the National Assembly for Wales, First Assembly: 1999 – 2003" (PDF). National Assembly for Wales. 2012. tt. 25, 27. Cyrchwyd 20 Chwefror 2024.
  32. ↑ Rawlings, Richard (2003). Delineating Wales: Constitutional, Legal and Administrative Aspects of National Devolution (yn Saesneg). University of Wales Press. t. 102. ISBN 978-0-7083-1739-6. Cyrchwyd 20 Chwefror 2024.
  33. ↑ The Political Companion 2002. HM Stationery Office. 2002. t. 709. ISBN 978-0-11-702270-6. Cyrchwyd 6 Mai 2024.
  34. ↑ "Farmers urged to check for disease". BBC News. 22 Chwefror 2001. Cyrchwyd 6 Mai 2024.
  35. ↑ Coleman, Sheila (4 Rhagfyr 2001). "Assembly to look again at tree planting incentives". Western Mail. Cyrchwyd 28 Chwefror 2024 – drwy The Free Library.
  36. ↑ Randerson, Jenny (2002). "Letter from Jenny Randerson on Task and Finish Group on Publishing". National Assembly for Wales. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2006-02-15. Cyrchwyd 6 Mai 2024.CS1 maint: BOT: original-url status unknown (link)
  37. ↑ 37.0 37.1 Krause, Helgard; Thomas, M. Wynn; Sheppard, Lisa; James, Eirian; Hughes, Bethan (6 Tachwedd 2021). Two Rivers from a Common Spring: The Books Council of Wales at 60. Cyngor Llyfrau Cymru. tt. 98–99. ISBN 978-1-914981-04-3. Cyrchwyd 6 Mai 2024.
  38. ↑ 38.0 38.1 "Talented deputy minister quits Assembly to spend more time with family". Western Mail. 12 Mawrth 2002. ProQuest 341187519. Cyrchwyd 29 Chwefror 2024 – drwy ProQuest.
  39. ↑ 39.0 39.1 "Language activists arrested after vandalism". WalesOnline. 13 Mawrth 2002. Cyrchwyd 6 Mai 2024.
  40. ↑ 40.0 40.1 Mason, Toby (12 Mawrth 2002). "Rising Labour star decides to quit Assembly". Western Mail. ProQuest 341234600. Cyrchwyd 28 Chwefror 2024 – drwy Proquest.
  41. ↑ "Race begins for Ron Davies job". BBC News. 11 Mawrth 2003. Cyrchwyd 6 Mai 2024.
  42. ↑ Williamson, David (20 Tachwedd 2007). "Wigley's dream team for the Lords". WalesOnline. Cyrchwyd 8 Mai 2024.
  43. ↑ 43.0 43.1 Shipton, Martin (26 Tachwedd 2007). "Wigley calls for peer 'coalition team'". WalesOnline. Cyrchwyd 8 Mai 2024.
  44. ↑ "The Film Agency for Wales expands board to 14". Screen Daily. 2 Tachwedd 2009. Cyrchwyd 8 Mai 2024.
  45. ↑ Barry, Sion (4 Tachwedd 2009). "Film Agency for Wales expands board at 'crucial time' for industry". WalesOnline. Cyrchwyd 8 Mai 2024.
  46. ↑ "Five new members at Sport Wales". Sport Wales. 21 Awst 2019. Cyrchwyd 8 Mai 2024.
  47. ↑ Jones, Liz (27 Gorffennaf 2012). "Cast-offs that change lives". Independent Online. Cyrchwyd 8 Mai 2024.
  48. ↑ Brannen, Aimee (11 Ionawr 2013). "Islington charity Dress for Success giving women the best chance to secure a brighter future". Islington Gazette. Cyrchwyd 8 Mai 2024.
  49. ↑ Barnett, Emma (18 Hydref 2012). "Dress for Success: the charity quietly getting British women back into work". The Daily Telegraph. Cyrchwyd 8 Mai 2024.
  50. ↑ "Interview clothes charity Dress For Success London to expand as Smart Works". Recruiter. 30 Awst 2013. Cyrchwyd 8 Mai 2024.
  51. ↑ Morrison, Michael (24 Medi 2013). "Accrington company to boost work prospects for local women". Lancashire Telegraph. Cyrchwyd 8 Mai 2024.
  52. ↑ 52.0 52.1 Marlow, Ben (2 Hydref 2014). "Ofcom chief Ed Richards steps down". The Telegraph. Cyrchwyd 19 Chwefror 2024.
  53. ↑ Davies, Laura Beth (5 Mehefin 2017). "What is the Coleg Cymraeg Cenedlaethol and what is its future?". Senedd Research. Cyrchwyd 8 Mai 2024.
  54. ↑ "Argymell ymestyn rôl y Coleg Cymraeg Cenedlaethol". BBC Cymru Fyw. 2017-07-25. Cyrchwyd 2024-05-08.
  55. ↑ "5 New Board Members at Sport Wales". Business News Wales. 29 Awst 2019. Cyrchwyd 8 Mai 2024.
  56. ↑ "S4C: Delyth Evans yn cael ei ffafrio i fod yn gadeirydd". BBC Cymru Fyw. 2025-04-16. Cyrchwyd 2025-04-26.
  57. ↑ "Bebb eisiau 'S4C sefydlog', ond ddim am fod yn gadeirydd parhaol". BBC Cymru Fyw. 2024-04-11. Cyrchwyd 2025-04-26.
  58. ↑ "Cadarnhau mai Delyth Evans yw cadeirydd newydd S4C". Golwg360. 2025-05-12. Cyrchwyd 2025-05-12.
  59. ↑ "Labour '100% in charge of candidate choice'". WalesOnline. 5 Mai 2006. Cyrchwyd 8 Mai 2024.
  60. ↑ 60.0 60.1 "Unseated MP plots Commons comeback". WalesOnline. 2 Mai 2006. Cyrchwyd 8 Mai 2024.
  61. ↑ Shipton, Martin (8 Mai 2006). "Fury over Law tribute by councillor". WalesOnline. Cyrchwyd 8 Mai 2024.
  62. ↑ Shipton, Martin (3 Hydref 2007). "Labour loser says no to Blaenau". WalesOnline. Cyrchwyd 8 Mai 2024.
  63. ↑ Powys, Betsan (1 Mawrth 2010). "The trouble with shortlists ..." BBC News. Cyrchwyd 8 Mai 2024.
  64. ↑ Shipton, Martin (2 Mawrth 2010). "Four Islwyn councillors quit Labour in 'parachuting' protest". WalesOnline. Cyrchwyd 8 Mai 2024.
  65. ↑ "Pontypridd: 2010 General Election". UK Parliament. Cyrchwyd 8 Mai 2024.
  66. ↑ 66.0 66.1 "Update: Labour selections in Yorkshire, Scotland and Wales target seats". LabourList. 10 Medi 2023. Cyrchwyd 6 Mai 2024.
  67. ↑ Williamson, David (10 Mawrth 2015). "Wales could have 11 female MPs after this year's general election". WalesOnline. Cyrchwyd 6 Mai 2024.
  68. ↑ 68.0 68.1 Sinclair, Tom (13 Ebrill 2015). "Carmarthen West & South Pembrokeshire Parties begin election campaigns". Herald.Wales. Cyrchwyd 8 Mai 2024.
  69. ↑ "Carmarthen West and South Pembrokeshire: 2015 General Election". UK Parliament. Cyrchwyd 8 Mai 2024.
  70. ↑ 70.0 70.1 Evans, Delyth (2 Tachwedd 2017). "Delyth Evan's speech at the launch of These Islands". These Islands. Cyrchwyd 20 Awst 2024.
  71. ↑ Williamson, David (16 Medi 2014). "Scottish independence referendum: Does the pledge to keep the Barnett formula in Scotland mean the push for fair funding for Wales has failed?". WalesOnline. Cyrchwyd 24 Awst 2024.
  72. ↑ Masters, Adrian (16 Medi 2014). "Leaders' vow to Scotland could cost Wales". ITV News. Cyrchwyd 24 Awst 2024.
  73. ↑ Osmond, John (Medi 2000). Devolution Looks Ahead (PDF). Monitoring the National Assembly, May to August 2000. Institute of Welsh Affairs. t. 26. ISBN 1-871726-63-8. Cyrchwyd 24 Awst 2024.
  74. ↑ Tryhorn, Chris (5 Hydref 2006). "Ed Richards: the anointed one". The Guardian. Cyrchwyd 19 Chwefror 2024.

Dolenni allanol

[golygu | golygu cod]
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Delyth_Evans&oldid=13652270"