Sioux

Sioux
Enghraifft o'r canlynol	llwyth, grŵp ethnig
Math	pobloedd brodorol yr Amerig
	Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Defnyddir yr enw Sioux am nifer o grwpiau ethnig brodorol yn yr Unol Daleithiau. Rhennir hwy i dair prif adran:

Isanti ("Cyllell", yn wreiddiol o enw llyn yn Minnesota): yn byw yn nwyrain taleithiau Gogledd a De Dakota, yn Minnesota a gogledd Iowa. Gelwir hwy yn aml yn Santee neu'n Dakota.
Ihanktowan-Ihanktowana ("Pentref-yn-y-pen-draw" a "Pentref-bychan-yn-y-pen-draw", yn byw yn ardal Afon Minnesota. Ystyrir hwy fel y Sioux canol, ac yn aml gelwir hwy yn Yankton neu'n Dakota Gorllewinol.
Teton ("Preswylwyr y Paith"): y Sioux mwyaf gorllewinol, yn enwog fel helwyr a rhyfelwyr; gelwir hwy yn Lakota.

Heddiw mae tua 150,000 o Sioux, gyda gwarchodfeydd iddynt yng Ngogledd a De Dakota, Minnesota, Nebraska, a Manitoba a de Saskatchewan yng Nghanada.

Sioux enwog[golygu | golygu cod]

Taoyateduta (Little Crow) — Pennaeth yn ystod Rhyfel Dakota 1862
Tatanka Lyotake (Sitting Bull) — Pennaeth yn ystod Brwydr Little Bighorn
Gall (Pizi) — Pennaeth yn ystod Brwydr Little Bighorn
Thasuka Witco (Crazy Horse) — Enwog am ei ddewrder a'i arweiniad mewn rhyfel
Makhpiya-luta (Red Cloud) — Pennaeth yn ystod Rhyfel Red Cloud
Tasunkakokipapi (Young Man Afraid Of His Horses) — Pennaeth Oglala yn ystod Rhyfel Red Cloud
Ishtakhaba (Sleepy Eye) — Pennaeth y Sisseton yng nghanol y 19g
Hehaka Sapa (Black Elk) — Dyn sanctaidd Lakota, ffynhonnell Black Elk Speaks a llyfrau eraill
Tahca Ushte (Lame Deer) — Dyn sanctaidd Lakota