Cynhadledd Casablanca

Oddi ar Wicipedia
Cynhadledd Casablanca
Enghraifft o'r canlynolcynhadledd Edit this on Wikidata
GwladBaner UDA UDA
Baner Ffrainc Ffrainc
Baner Prydain Fawr Prydain Fawr
Dechreuwyd14 Ionawr 1943 Edit this on Wikidata
Daeth i ben24 Ionawr 1943 Edit this on Wikidata
GwladwriaethMoroco Edit this on Wikidata
RhanbarthCasablanca Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Roedd Cynhadledd Casablanca yn gyfarfod cyfrinachol a barhaodd rhwng 14-24 Ionawr 1943, gyda'r nod o gynllunio strategaeth y Cynghreiriaid ynghylch yr Ail Ryfel Byd yn Ewrop. Cynhaliwyd y gynhadledd yng ngwesty'r "Anfa" yn ninas Casablanca, Moroco (oedd yn drefedigaeth Ffrengig ar y pryd). Yn bresennol roedd Arlywydd yr Unol Daleithiau, Franklin D. Roosevelt, Prif Weinidog y Deyrnas Unedig Winston Churchill a Cadfridog Charles de Gaulle ar ran "Ffrainc Rydd".

Gwahoddwyd unben yr Undeb Sofietaidd, Joseph Stalin hefyd, ond gwrthododd ddod, gan fethu â gadael y wlad adeg Brwydr Stalingrad. Gwrthododd de Gaulle ddod i ddechrau hefyd, nes i Churchill fygwth cydnabod Henri Giraud fel arweinydd y Ffrancwyr Rhydd. Roedd tensiwn rhwng y Ffrancwyr yn amlwg yn bresennol yn Casablanca yn ystod y trafodaethau.

Deilliadau bras y Gynhadledd:[golygu | golygu cod]

  1. cydnabuwyd ildiad diamod yr Echel fel nod yr Ail Ryfel Byd
  2. cytunwyd i helpu'r Undeb Sofietaidd trwy greu ail ffrynt yn Ewrop ym 1944
  3. cytunwyd i feddiannu Sisili a'r Eidal
  4. sefydlwyd cyd-reolaeth Ffrainc Rydd gan De Gaulle a Giraud
  5. cytunwyd y byddai bomio'r Almaen yn dwysáu

Ildiad Diamod[golygu | golygu cod]

Arweinwyr lluoedd y "Ffranwyr Rhydd": General Henri Giraud (Ch) a Cadfridog General Charles de Gaulle yn y Gynhadledd. Bu'n rhaid gorfodi iddynt ysgwyd llaw ddwywaith gan bod yr ymgais gyntaf mor fyr oherwydd diffyg hoffter y ddau Ffrancwr o'i gilydd.

Cynhyrchodd y gynhadledd ddatganiad o bwrpas unedig, "Datganiad Casablanca". Cyhoeddodd i'r byd na fyddai'r Cynghreiriaid yn derbyn dim llai nag "ildiad diamod" gan bwerau'r Echel. Roedd Roosevelt wedi benthyg y term gan y Cadfridog Ulysses S. Grant (a elwir yn Grant "Ildio Diamod"), a oedd wedi cyfleu'r safiad hwnnw i bennaeth Byddin y Taleithiau Cydffederal yn ystod Rhyfel Cartref America.[1][2] Felly nododd Roosevelt yn y gynhadledd i'r wasg olaf ar 24 Ionawr fod y Cynghreiriaid yn mynnu "ildio diamod" gan yr Almaenwyr, yr Eidalwyr a'r Japaneaid. [3]

Mewn anerchiad radio ar Chwefror 12, 1943, eglurodd Roosevelt beth oedd ildio diamod yn ei olygu: "we mean no harm to the common people of the Axis nations. But we do mean to impose punishment and retribution upon their guilty, barbaric leaders".[4][5]

Cyhoeddodd yr Arlywydd Roosevelt ganlyniadau’r gynhadledd i Americanwyr mewn araith radio ar 12 Chwefror 1943.

Fe'i dilynwyd gan gynadleddau Cairo, Cairo II, Moscow, Tehran, Yalta a Potsdam.

Materion ymarferol y Rhyfel[golygu | golygu cod]

  1. Cam nesaf rhyfel Ewrop
  2. Byddai pob cymorth posibl yn cael ei ddarparu i Rwsia
  3. Asesiad o berygl llongau tanfor yr Almaen yn yr Iwerydd
  4. Gwaredu llongau, awyrennau, milwyr yn y gwahanol theatrau rhyfel
  5. Byddai Joseph Stalin a Chiang Kai-shek yn cael gwybod yn llawn am agenda'r gynhadledd a'r cytundebau oedd yn deillio o hynny

Cynlluniau ar gyfer gogledd Affrica wedi'r rhyfel[golygu | golygu cod]

Y diwrnod cyn y gynhadledd, daeth Roosevelt yn Arlywydd cyntaf yr UDA i ymweld ag Affrica pan arhosodd yn ninas Bathurst, Gambia. Cynyddodd sefyllfa ffiaidd Gambiaid o dan yr Ymerodraeth Brydeinig ei deimladau gwrth-wladychiaeth ymhellach, gan ei arwain i drafod a chreu ymhellach ar Churchill yr angen am system ymddiriedolaeth ryngwladol a fyddai’n hyrwyddo cytrefi fel Gambia tuag at annibyniaeth.[6]

Yn ystod y Gynhadledd, siaradodd Roosevelt â chadfridog preswyl Ffrainc yn Rabat, Moroco, am annibyniaeth ôl-rhyfel a'r Iddewon yng Ngogledd Affrica. Cynigiodd Roosevelt:

"dylai'r nifer o Iddewon sy'n ymwneud ag ymarfer y proffesiynau (y gyfraith, meddygaeth, ac ati) fod yn gyfyngedig yn bendant i'r ganran y mae'r boblogaeth Iddewig yng Ngogledd Affrica yn ei dwyn i holl boblogaeth Gogledd Affrica .... byddai ei gynllun yn dileu ymhellach y cwynion penodol a dealladwy a ysgwyddodd yr Almaenwyr tuag at yr Iddewon yn yr Almaen, sef, er eu bod yn cynrychioli rhan fach o'r boblogaeth, roedd dros 50 y cant o'r cyfreithwyr, meddygon, athrawon ysgol, athrawon coleg, ac ati, yn yr Almaen yn Iddewon."[7][8]

Roedd y gwarediad hwn o'r boblogaeth Iddewig yn mynd yn ôl i feddylfryd a gyfathrebwyd ynghynt i Roosevelt gan lysgennad America i'r Almaen, William Dodd (1933-37). Roedd Dodd wedi gwerthuso gormes yr Almaen ar yr Iddewon, ac wrth ysgrifennu at Roosevelt, dywedodd: "Roedd yr Iddewon wedi dal llawer mwy o'r swyddi allweddol yn yr Almaen na bod gan eu nifer neu eu doniau hawl iddynt."[9]

Dolenni[golygu | golygu cod]

Cynadleddau Pwysig Eraill[golygu | golygu cod]

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. ↑ Middleton, Drew, On This Day, "Roosevelt, Churchill Map 1943 War Strategy," January 24, 1943, retrieved August 27, 2012
  2. ↑ Yale Law School, "The Avalon Project: The Casablanca Conference: 1943," retrieved November 19, 2013[dolen marw]
  3. ↑ Roberts 2009, t. 343.
  4. ↑ [1] Archifwyd 2018-06-15 yn y Peiriant Wayback., Yale Law School, "The Avalon Project: The Casablanca Conference: 1943," retrieved August 27, 2012
  5. ↑ "Casablanca Conference," Radio address, February 12, 1943, (The Public Papers of F.D. Roosevelt, Vol. 12, p. 71), retrieved November 19, 2013
  6. ↑ "That Hell-hole Of Yours |". www.americanheritage.com (yn Saesneg). Cyrchwyd 2018-06-04.
  7. ↑ Manfred Jonas, Harold D. Langley, and Francis L. Lowenheim, eds., Roosevelt and Churchill: Their Secret Correspondence, New York: E.P. Dutton & Co., Saturday Review Press, 1975, p. 308. This quote is taken from a conversation memorandum prepared by Captain John L. McCrae, Roosevelt's naval aide.
  8. ↑ "The American Experience.America and the Holocaust.Teacher's Guide - PBS". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2017-03-19. Cyrchwyd 2020-05-08.
  9. ↑ Larson, Erik, "In the Garden of Beasts," Crown, 2011, p. 39
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Cynhadledd_Casablanca&oldid=12375375"