Cyngor Deddfwriaethol Palesteina
 | |
| Enghraifft o: | deddfwrfa unsiambr  |
|---|---|
| Rhan o | Palestinian National Council |
| Dechrau/Sefydlu | 7 Mawrth 1996 |
| Yn cynnwys | Palestinian National Council |
| Rhagflaenydd | Palestinian Legislative Council (Gaza Strip), Palestinian National Council |
| Pencadlys | Ramallah |
| Enw brodorol | ٱلْمَجْلِسُ ٱلْتَشْرِيعِيُّ ٱللْفِلَسْطِينِيُّ |
| Gwladwriaeth | Gwladwriaeth Palesteina |
| Gwefan | https://pal-plc.org, https://plc.ps |
Cyngor Deddfwriaethol Palestina yw corff deddfwriaethol Palestina (Arabeg: المجلس التشريعي الفلسطيني, Saesneg: Palestinian Legislative Council) y cyfeirir ati weithiau fel Senedd Palesteina.
Cyngor Deddfwriaethol Cyntaf Palestina, 1996-2006
[golygu | golygu cod]Cynhaliwyd yr etholiad deddfwriaethol Palestina cyntaf ar 20 Ionawr 1996 yn unol â Deddf Etholiad Palestina Rhif 13 o 1995 a'i welliannau. Mabwysiadodd y gyfraith y system fwyafrif syml (ardaloedd). Fodd bynnag, boicotiwyd yr etholiad gan Hamas, ac enillodd Fatah 62 o'r 88 sedd. Cyfarfu'r CDP cyntaf am y tro cyntaf ar 7 Mawrth 1996.[1] Bwriad y Cyngor oedd disodli'r Awdurdod Palestina a reolir gan Arafat/Fatah, a sefydlwyd fel corff dros dro, hyd nes urddo'r Cyngor.[2] Fodd bynnag, ni throsglwyddodd Arafat ei bwerau i'r Cyngor Deddfwriaethol erioed. Mae hyn wedi arwain at ddryswch ers hynny.
Strwythur
[golygu | golygu cod]
Mae'n gorff unsiambr gyda 132 o aelodau, wedi'i ddewis o'r 16 rhanbarth etholiadol yn y Lan Orllewinol a Llain Gaza. Mae pencadlys Cyngor Deddfwriaethol Palestina wedi'i wasgaru dros Ramallah a Gaza.
Cyfarfu'r PLC cyntaf am y tro cyntaf ar 7 Mawrth 1996. O dan Gytundeb Oslo II, mae pwerau a chyfrifoldebau'r PLC wedi'u cyfyngu i faterion sifil a diogelwch mewnol yn Ardal A y Lan Orllewinol a Gaza, tra yn 'Ardal B' maent wedi'i gyfyngu i faterion sifil gyda materion diogelwch o dan reolaeth Lluoedd Amddiffyn Israel. Yn Ardal C, mae gan Israel reolaeth lawn.
Cymeradwyodd Cyngor Deddfwriaethol Palestina gyfraith newydd ym mis Mehefin 2005 lle cynyddodd nifer ei aelodau o 88 i 132, ac sydd hefyd yn nodi y byddai hanner yn cael ei ethol o dan system gynrychiolaeth gyfrannol a'r hanner arall yn ôl lluosogrwydd y bleidlais gyffredinol yn draddodiadol ardaloedd etholiadol. Cynhaliwyd yr etholiadau seneddol diwethaf ar 25 Ionawr 2006.
Etholiadau
[golygu | golygu cod]Dim ond dau etholiad cyffredinol sydd wedi eu cynnal yn ystod oes y Cyngor Deddfwriaethol ers 1996.
- Etholiad a Cyngor 1996 - 2006. Bu Yasser Arafat yn Arlywydd rhwng 1989 (teitl di-rym cyfansoddiadol) hyd nes ei farwolaeth yn y swydd yn swyddogol yn 11 Tachwedd 2004
- Etholiad a Chyngor 2006 - hyd yma. Dyrchafwyd Mahmoud Abbas yn Arlywydd ar 8 Mai 2005; ailetholwyd ef ar 23 Tachwedd 2008 ac bod sôn a disgwyl cyfansoddiadol ers hynny, gan gynnwys ym Mai 2021, ni gynhaliwyd un.
Trafferthion
[golygu | golygu cod]Nid yw Cyngor Deddfwriaethol Palestina wedi gallu arfer ei swyddogaethau’n llawn oherwydd carcharu Israel ar rai o’i aelodau, y gwrthdaro rhwng pleidiau Fatah a Hamas a gohirio amhenodol yr etholiadau gan arweinyddiaeth Fatah.[3] Trefnwyd 4 etholiad deddfwriaethol ar gyfer 2014 na chynhaliwyd. Yn 2018, penderfynodd yr Arlywydd Mahmoud Abbas ddiddymu’r Cyngor Deddfwriaethol trwy orchymyn llys. Rhybuddiodd Hamas y byddai'r symud i ddatgymalu Cyngor Deddfwriaethol Palestina a chynnal etholiadau o fewn chwe mis yn dod ag anhrefn ac yn dinistrio'r system wleidyddol. Honnodd Abbas fod diddymiad y Cyngor wedi'i anelu at bwyso ar Hamas i dderbyn y cynigion ar gyfer cymodi cenedlaethol. Ni chynhaliwyd yr etholiadau.[4] Roedd yr etholiadau seneddol cyntaf er 2006 wedi'u hamserlennu ar gyfer Mai 2021,[5] ond ym mis Ebrill 2021 gohiriodd yr Arlywydd Mahmoud Abbas nhw eto.[6]
Perthynas Gymleth CDP â Chyngor Cenedlaethol Palesteina (PNC)
[golygu | golygu cod]Tra bod Cyngor Deddfwriaethol Palesteina (CDP) yn cael ei ethol gan drigolion Palestinaidd tiriogaethau Palestina, nid senedd Gwladwriaeth Palesteina ydyw. Yn unol â hynny, nid llywodraeth Gwladwriaeth Palesteina yw Awdurdod Palesteina, ond cyfrwng llais hunan-lywodraethol trigolion y tiriogaethau.
I'r gwrthwyneb, mae'r PLO yn cael ei gydnabod gan y Cenhedloedd Unedig fel Llywodraeth Gwladwriaeth Palestina.[7] Mae gan y PLO ei senedd ei hun, Cyngor Cenedlaethol Palestina (PNC), a ddewisir yn ffurfiol gan bobl Palestina yn nhiriogaethau Palestina a'r tu allan iddynt. Yn unol â hynny, Pwyllgor Gweithredol PLO, a etholwyd yn ffurfiol gan y PNC, yw llywodraeth swyddogol Gwladwriaeth Palestina ar ran y PLO. Nid yw'r PLO ei hun yn sefyll ymgeiswyr ar gyfer y PLC, ond gall aelod-bleidiau neu garfanau o'r PLO ymgeiswyr maes. Y mwyaf o'r pleidiau hynny yw Fatah.
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ https://www.ndi.org/sites/default/files/324_ps_firstmonths_2_31_54.pdf
- ↑ Erthyglau I a XXXI o Gytuneb Oslo II
- ↑ "copi archif". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2011-06-07. Cyrchwyd 2021-08-30.
- ↑ "Hamas rejects Abbas’s plan to dissolve Palestinian parliament", Aljazeera, 23 Rhagfyr 2018; adalwyd 16 Hydref 2022
- ↑ "Palestinian elections: Abbas postpones rare polls", BBC News| 29 Ebrill 2021; adalwyd 16 Hydref 2022
- ↑ "Abbas delays Palestinian parliamentary polls, blaming Israel", Aljazeera 30 Ebrill 2021; adalwyd 16 Hydref 2022
- ↑ "copi archif". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-10-12. Cyrchwyd 2021-08-30.
Dolenni allanol
[golygu | golygu cod]- CDP, Gaza Archifwyd 2021-08-30 yn y Peiriant Wayback
- CDP, Lan Orllewinol Archifwyd 2016-03-03 yn y Peiriant Wayback
- Cyfraith Sylfaenol Palesteina
- Cynrycholwyr a etholwyd yn 2006
,_Ramallah,_West_Bank.jpg)
_(cropped).jpg)