Crwst gwenwynig
| Crwst gwenwynig Hebeloma crustuliniforme
| |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Agaricales |
| Teulu: | Cortinariaceae |
| Genws: | Hebeloma[*] |
| Rhywogaeth: | Hebeloma crustuliniforme |
| Enw deuenwol | |
| Hebeloma crustuliniforme (Bull.) Quél. | |
_Qu%C3%A9l_272561_crop.jpg)
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Cortinariaceae yw'r Crwst gwenwynig (Lladin: Hebeloma crustuliniforme; Saesneg: Poisonpie).[1] 'Y Crystiau' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Gelwir nhw'n 'gystiau' gan fod y ffwng yma'n fflat, yn ffurfio fel haen ar bren sy'n pydru, mewn fforestydd, a'r ymylon yn frown tywyll. Mae'r teulu Cortinariaceae yn gorwedd o fewn urdd yr Agaricales.
Mae'r cemegolion o fewn y ffwng yma'n wenwynig.
Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop a Gogledd America.
Lliw sborau'r fadarchen hon yw brown. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un umbonate mushroom cap. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: tegyll. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel mycorhisa.
Ffyngau[golygu | golygu cod]
Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Cortinariaceae[golygu | golygu cod]
Mae gan Crwst gwenwynig ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Cap gweog fioled | Cortinarius violaceus | _Gray_18241_crop.jpg) |
| Dermocybe alienata | Dermocybe alienata | |
| Dermocybe aurantiella | Dermocybe aurantiella | |
| Dermocybe canaria | Dermocybe canaria |  |
| Dermocybe cardinalis | Dermocybe cardinalis | |
| Dermocybe castaneodisca | Dermocybe castaneodisca | |
| Dermocybe cramesina | Dermocybe cramesina | |
| Dermocybe egmontiana | Dermocybe egmontiana | |
| Dermocybe icterinoides | Dermocybe icterinoides | |
| Dermocybe indotata | Dermocybe indotata |
Gweler hefyd[golygu | golygu cod]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Crwst gwenwynig gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.