Cronomedr morol
 | |
| Math | cloc  |
|---|---|
| Dyddiad darganfod | 1736 |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Cloc manwl iawn sy'n cael ei gludo gan long yw cronomedr morol. Mae'n rhan hanfodol o'r offer a ddefnyddir i gyfrifo lleoliad y llong ar y Ddaear. Mae'r cronomedr wedi'i osod i Amser Safonol Greenwich,[1] ac mae hyn yn cael ei gymharu â'r amser lleol fel y'i gwirir gan arsylwadau o'r haul neu'r sêr. O'r gwahaniaeth hwn mae'n bosibl cyfrifo hydred y llong. Offeryn a ddefnyddiwyd yn unig ar gyfer llywio yw y cronomedr. Mae gweithgareddau beunyddiol y llong yn cael eu trefnu yn ôl amser yr haul lle bynnag y'i lleolir.
Her dechnegol fawr oedd dylunio cloc mecanyddol a allai gadw amser cywir yn ystod yr wythnosau lawer o fordaith hir a allai fynd trwy eithafion hinsawdd a moroedd garw. Pan gyflawnwyd dyluniad ymarferol o'r diwedd yn y 18g, cafodd mordwyo ei chwyldroi. Y cronomedr cyntaf yng ngwir ystyr y gair oedd gwaith un dyn, John Harrison (1693–1776), a dreuliodd 31 mlynedd yn gwneud dyluniadu arbrofol a'u profi.
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ "Rates of chronometers and watches on trial at the Observatory, 1766–1915". Royal Observatory Greenwich (yn Saesneg). Cyrchwyd 6 May 2025.