Colombia

Colombia
Arwyddair	Freedom and Order
Math	gwladwriaeth sofran, gweriniaeth, gwladwriaeth seciwlar, gwlad
Enwyd ar ôl	Christopher Columbus
	Lb-Kolumbien.ogg, LL-Q150 (fra)-Fabricio Cardenas (Culex)-Colombie.wav, LL-Q7913 (ron)-KlaudiuMihaila-Columbia.wav
Prifddinas	Bogotá
Poblogaeth	49,065,615
Sefydlwyd	1810 ;
Anthem	Himno Nacional de la República de Colombia
Pennaeth llywodraeth	Iván Duque
Cylchfa amser	UTC−05:00, America/Bogota
Iaith/Ieithoedd; swyddogol	Sbaeneg
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	De America
Gwlad	Colombia
Arwynebedd	1,141,748 ±1 km²
Uwch y môr	223 metr
Yn ffinio gyda	Ecwador, Panama, Periw, Feneswela, Brasil, Nicaragwa
Cyfesurynnau	4°N 73.25°W
Gwleidyddiaeth
Corff gweithredol	Government of Colombia
Corff deddfwriaethol	Congress of Colombia
Swydd pennaeth; y wladwriaeth	President of Colombia
Pennaeth y wladwriaeth	Iván Duque
Swydd pennaeth; y Llywodraeth	President of Colombia
Pennaeth y Llywodraeth	Iván Duque
Arian	Colombian peso
Canran y diwaith	9.4 %
Cyfartaledd plant	1.897
Mynegai Datblygiad Dynol	0.747
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Gwlad yng ngogledd-orllewin De America yw Gweriniaeth Colombia neu Colombia (Sbaeneg: República de Colombia, / re'puβ̞lika ð̞e ko'lombja/). Mae'n ffinio â Feneswela a Brasil i'r dwyrain, Ecwador a Pheriw i'r de, y Cefnfor Iwerydd i'r gogledd (trwy Fôr y Caribî), a Phanama a'r Cefnfor Tawel i'r gorllewin. Colombia yw'r unig wlad yn Ne America gydag arfordiroedd â'r Cefnforoedd Iwerydd a Thawel.

Colombia yw'r wlad fwyaf ond tri yn Ne America yn nhermau arwynebedd (yn dilyn Brasil, yr Ariannin a Pheriw), a'r mwyaf ond un yn nhermau poblogaeth (yn dilyn Brasil). Mae'r mwyafrif o Golombiaid yn byw yng ngorllewin mynyddig y wlad, lle lleolir y brifddinas Bogotá a'r rhan fwyaf o ddinasoedd eraill. Mae daearyddiaeth amrywiol gan Golombia, o gopaon eiraog yr Andes i wastatiroedd twym, llaith Afon Amazonas.

Am y pedair degawd diwethaf, dioddefa Colombia gwrthdaro arfog ar raddfa fechan sy'n cynnwys mudiadau gwrthryfelwyr herwfilwrol, milisiâu, a masnachu cyffuriau. Dechreuodd y gwrthdaro tua 1964-1966, pan sefydlwyd yr FARC a'r ELN a dechreuont eu hymgyrchoedd gwrthryfelgar herwfilwrol yn erbyn y llywodraethau olynol. Ers etholiad Álvaro Uribe fel Arlywydd Colombia, mae sefyllfa diogelwch y wlad wedi gwella rhywfaint.