Clefyd y tafod glas
 | |
| Enghraifft o: | clefyd heintus  |
|---|---|
| Math | goat disease, sheep disease, Orbivirus infectious disease, bovine disease |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Mae clefyd y tafod glas yn glefyd feirysol anhalog a gludir gan bryfed ar anifeiliaid cnoi cil, yn bennaf defaid ac yn llai aml gwartheg, [1] iacod, [2] geifr, byfflo, ceirw, camelod, ac antelopau. Fe'i hachosir gan feirws y tafod glas. Mae'r feirws yn cael ei drosglwyddo gan y gwybed Culicoides imicola, Culicoides variipennis, a culicoids eraill.
Arwyddion
[golygu | golygu cod]
Mewn defaid, mae feirws y tafod glas yn achosi clefyd acíwt gyda llawer o forbidrwydd a marwolaethau. Mae feirws y tafod glas hefyd yn heintio geifr, gwartheg, ac anifeiliaid domestig eraill, yn ogystal ag anifeiliaid cnoi cil gwyllt.[3]
Y prif arwyddion yw twymyn uchel, poer gormodol, chwyddo'r wyneb a'r tafod, a syanosis y tafod. Mae chwyddo'r gwefusau a'r tafod yn rhoi ymddangosiad glas nodweddiadol i'r tafod, er mai mewn lleiafrif o'r anifeiliaid mae hyn yn digwydd. Gall arwyddion trwynol fod yn amlwg, gyda rhedlif trwynol ac anadlu stertorous.
Mae rhai anifeiliaid hefyd yn datblygu briwiau traed, gan ddechrau gyda coronitis, gyda chloffni o ganlyniad. Mewn defaid, gall hyn arwain at gerdded ar ben-glin. Mewn gwartheg, mae symud y traed yn gyson wedi arwain at roi'r llysenw y clefyd dawnsio i'r tafod glas.[4] Gwelir dirdro'r gwddf ( opisthotonos neu torticollis ) mewn anifeiliaid sydd wedi'u heffeithio'n ddifrifol.
Nid yw pob anifail yn datblygu arwyddion, ond mae pob un sy'n gwneud yn colli cyflwr yn gyflym, a'r rhai mwyaf sâl yn marw o fewn wythnos. Ymysg yr anifeiliaid yr effeithir arnynt nad ydynt yn marw, mae adferiad yn araf iawn, yn para sawl mis.
Cyfnod magu'r clefyd yw 5-20 diwrnod, ac mae pob arwydd fel arfer yn datblygu o fewn mis. Mae'r gyfradd marwolaethau yn isel fel arfer, ond mae'n uchel mewn bridiau o ddefaid sy'n agored i niwed. Yn Affrica, efallai na fydd bridiau lleol o ddefaid yn marw, ond mewn bridiau wedi'u mewnforio, gall fod hyd at 90%. [5]
Mewn gwartheg, geifr ac anifeiliaid cnoi cil, mae heintiad fel arfer yn asymptomatig er gwaethaf lefelau uchel o'r feirws yn y gwaed. Eithriad yw ceirw coch, ac ynddynt hwy fe all y clefyd fod mor enbyd ag mewn defaid. [6]
Gweler hefyd
[golygu | golygu cod]Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ "Q&A: Bluetongue disease". BBC. 2008-09-17. Cyrchwyd 2010-01-01.
- ↑ "Bluetongue in captive yaks". Emerging Infectious Diseases 14 (4): 675–676. April 2008. doi:10.3201/eid1404.071416. PMC 2570917. PMID 18394296. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=2570917.
- ↑ "Molecular Dissection of Bluetongue Virus". Animal Viruses: Molecular Biology. Caister Academic Press. 2008. tt. 305–54. ISBN 978-1-904455-22-6.
- ↑ "'Dancing' disease set for long run". BBC News. 29 September 2007. Cyrchwyd 2008-10-24.
- ↑ Handbook on Animal Eiseases in the Tropics (arg. 3rd). London: British Veterinary Association. 1976. ISBN 978-0-901028-10-5.
- ↑ Diseases of Sheep. Philadelphia: Lea and Febiger. 1982. ISBN 978-0-8121-0836-1.