Chwarel Manod
(Ailgyfeiriad o Chwarel Bwlch y Slaters)
Chwarel lechi i'r dwyrain o dref Blaenau Ffestiniog yw Chwarel Manod neu Chwarel Bwlch y Slaters, a elwir yn awr yn Cwt y Bugail gan ei pherchenogion, cwmni Welsh Slate. Er gwaethaf yr enw newydd, mae'n hollol ar wahan i'r hen Chwarel Cwt y Bugail. Saif tua 1,500 troedfedd uwch lefel y môr ar y Manod Mawr.
Mae'r chwarel yn dyddio o ganol o 19g, a chysylltwyd hi a Tramffordd Rhiwbach yn 1866. Yn ystod yr Ail Ryfel Byd, symudwyd trysorau celfyddydol o'r Oriel Genedlaethol yn Llundain i'w cadw yn nhyllau Chwarel Manod er mwyn eu diogelu.