Christiana Figueres

Oddi ar Wicipedia
Christiana Figueres
Ganwyd7 Awst 1956 Edit this on Wikidata
San José, Costa Rica Edit this on Wikidata
DinasyddiaethBaner Costa Rica Costa Rica
Alma mater
Galwedigaethdiplomydd, economegydd, gwleidydd, ymgyrchydd hinsawdd, podcastiwr Edit this on Wikidata
SwyddYsgrifennydd Gweithredol Ysgrifenyddiaeth UNFCCC Edit this on Wikidata
Cyflogwr
Plaid WleidyddolAnnibynnwr Edit this on Wikidata
TadJosé Figueres Ferrer Edit this on Wikidata
MamKaren Olsen Beck Edit this on Wikidata
Gwobr/auUwch Groes Dosbarth 1af Urdd Teilyngdod Gwladwriaeth Ffederal yr Almaen, doctor honoris causa Prifysgol Concordia, honorary doctor of Georgetown University, Nature's 10, Gwobr Four Freedoms, Gwobr 100 Merch y BBC, Edinburgh Medal Edit this on Wikidata
Gwefanhttp://christianafigueres.com/#/ Edit this on Wikidata

Mae Karen Christiana Figueres Olsen (ganwyd 7 Awst 1956) yn ddiplomydd o Costa Rica sydd wedi arwain trafodaethau polisiau ar newid hinsawdd yn genedlaethol, rhyngwladol ac yn amlochrog. Fe'i penodwyd yn Ysgrifennydd Gweithredol Confensiwn Fframwaith y Cenhedloedd Unedig ar Newid Hinsawdd (UNFCCC) yng Ngorffennaf 2010,[1][2] chwe mis ar ôl methiant y COP15 yn Copenhagen.[3] Yn ystod y chwe blynedd dilynol bu’n gweithio i ailadeiladu’r broses drafod newid hinsawdd fyd-eang yn hynod o lwyddiannus,[4] gan arwain at Gytundeb Paris 2015, a gydnabyddir yn eang fel cyflawniad hanesyddol.[5]

Dros y blynyddoedd mae Figueres wedi gweithio ym meysydd newid hinsawdd, datblygu cynaliadwy, ynni, defnyddio tir, a chydweithrediad technegol ac ariannol. Yn 2016, hi oedd ymgeisydd Costa Rican ar gyfer Ysgrifennydd Cyffredinol y Cenhedloedd Unedig[6] ond penderfynodd dynnu'n ôl pan na chafodd fawr o gefnogaeth.[7] Mae hi'n un o sylfaenwyr y grŵp Global Optimism[8] a gyd-awdurodd â Tom Rivett-Carnac o The Future We Choose: Surviving the Climate Crisis[9] (2020), ac yn gyd-westeiwr y podlediad poblogaidd Outrage and Optimism.[10]

Bywyd cynnar[golygu | golygu cod]

Ganed Figueres yn San José, Costa Rica. Roedd ei thad, José Figueres Ferrer, yn Arlywydd Costa Rica [11] deirgwaith. Gwasanaethodd mam Figueres, Karen Olsen Beck, fel Llysgennad Costa Rican i Israel ym 1982 ac roedd yn aelod o'r Cynulliad Deddfwriaethol rhwng 1990 a 1994. Roedd gan y cwpl bedwar o blant. Roedd brawd hŷn Figueres, José Figueres Olsen, hefyd yn Llywydd Costa Rica (1994-1998).[12]

Gan dyfu i fyny yn La Lucha, mynychodd Figueres ysgol ramadeg leol Cecilia Orlich. Symudodd i'r Almaen Humboldt Schule yn y brifddinas ac yn ddiweddarach graddiodd o Ysgol Uwchradd Lincoln. Mynychodd Goleg Swarthmore yn Pennsylvania, gan raddio yno yn 1979.[13] Fel rhan o'i hastudiaethau anthropolegol, bu'n byw yn Bribri, Talamanca, pentref brodorol anghysbell ar lwyfandir De-ddwyreiniol Costa Rica am flwyddyn. Yna aeth i Ysgol Economeg Llundain lle derbyniodd radd meistr mewn anthropoleg gymdeithasol yn 1981. Ganed merch Figueres Naima yn Gwatemala ym Mawrth 1988, a ganed merch Yihana yn Washington DC yn Rhagfyr 1989.[14][15]

Gyrfa gynnar[golygu | golygu cod]

Dechreuodd Figueres ei gyrfa mewn gwasanaeth cyhoeddus fel Gweinidog Cwnselydd yn Llysgenhadaeth Costa Rica yn Bonn, Gorllewin yr Almaen, o 1982 i 1985.[16]

Dychwelodd i Costa Rica ym 1987, ac enwyd Figueres yn Gyfarwyddwr Cydweithrediad Rhyngwladol yn y Weinyddiaeth Gynllunio.[17] Yno cynlluniodd a chyfarwyddodd negodi rhaglenni cydweithredu ariannol a thechnegol cynhwysfawr gydag wyth o wledydd Ewropeaidd, a goruchwyliodd y gwerthusiad o'r holl geisiadau cymorth technegol ac ariannol cenedlaethol. Gwasanaethodd fel Pennaeth Staff y Gweinidog Amaethyddiaeth rhwng 1988 a 1990.[18] Goruchwyliodd weithrediad 22 o raglenni cenedlaethol yn ymwneud â hyfforddiant, credyd a marchnata.[19]

Yn 1989 symudodd Figueres gyda'i gŵr i Washington DC, ac am sawl blwyddyn ymroddodd i fagu eu dwy ferch. Ym 1994, ailddechreuodd Figueres fywyd proffesiynol a daeth yn Gyfarwyddwr y fenter Ynni Adnewyddadwy yn America (REIA), a leolir heddiw yn Sefydliad Gwladwriaethau America (OAS).[20]

Figueres gyda Ban Ki-Moon yng nghynhadledd Cancun

Ym 1995 sefydlodd a daeth Figueres yn Gyfarwyddwr Gweithredol y Ganolfan Datblygu Cynaliadwy yn yr Americas, sefydliad dielw sy'n ymroddedig i hyrwyddo cyfranogiad gwledydd America Ladin yn y Confensiwn Newid Hinsawdd.[21][17] Gweithiodd yno fel cyfarwyddwr gweithredol am wyth mlynedd.[22]

Trafodwr rhyngwladol[golygu | golygu cod]

Gan gynrychioli Llywodraeth Costa Rica, negododd Christiana Figueres Gynhadledd y Cenhedloedd Unedig ar Newid Hinsawdd 2015.[18][23] Ym 1997 darparodd strategaeth ryngwladol hollbwysig ar gyfer sicrhau cefnogaeth gwledydd sy'n datblygu a chymeradwyaeth i Brotocol Kyoto a'r Mecanwaith Datblygu Glân (CDM). Rhwng 2007 a 2009 bu'n Is-lywydd Biwro[24] y Confensiwn Hinsawdd, gan gynrychioli America Ladin a'r Caribî. Dros y blynyddoedd bu’n cadeirio amrywiol drafodaethau rhyngwladol:[25]

  • Cyd-Gadeirydd y Grŵp Cyswllt ar Ganllawiau i Fwrdd Gweithredol CDM: Nairobi, Rhagfyr 2006;[26] Poznan, Rhagfyr 2008; Copenhagen, Rhagfyr 2009.[27]
  • Cyd-Gadeirydd y Grŵp Cyswllt ar fecanweithiau hyblygrwydd ar gyfer y gyfundrefn ôl-2012, Bonn ym Mehefin 2008,[28] Accra, Ghana[29] yn Awst 2008, a Poznan yn Rhagfyr 2008.[27]
  • Aelod o Grŵp Cyfeillion y Cadeirydd a drafododd Gynllun Gweithredu Bali ar gyfer cydweithredu hirdymor yr holl genhedloedd, Bali, Indonesia, Rhagfyr 2007.[30]

Arwain Confensiwn Fframwaith y Cenhedloedd Unedig ar Newid Hinsawdd[golygu | golygu cod]

Yn dilyn methiant cynhadledd newid hinsawdd COP15 yn Copenhagen,[31] [21]Caroit, Jean-Michel (2010-12-02). "A Cancun, le baptême du feu de Christiana Figueres, nouvelle "Madame Climat" des Nations unies". Le Monde (yn Ffrangeg). Cyrchwyd 2020-09-23.</ref> penododd Ysgrifennydd Cyffredinol y Cenhedloedd Unedig Christiana Figueres yn Ysgrifennydd Gweithredol newydd Confensiwn Fframwaith y Cenhedloedd Unedig ar Newid Hinsawdd, gan ddechrau ei thymor cyntaf yng Ngorffennaf 2010.[2] Ar ddechrau’r rôl, bu’n eiriol dros newid mewn strategaeth: symud o resymeg o’r brig i lawr Protocol Kyoto i resymeg o’r gwaelod i fyny, yn seiliedig ar ragamcanion gwyddonol.[21]Caroit, Jean-Michel (2010-12-02). "A Cancun, le baptême du feu de Christiana Figueres, nouvelle "Madame Climat" des Nations unies". Le Monde (yn Ffrangeg). Cyrchwyd 2020-09-23.Caroit, Jean-Michel (2 December 2010). "A Cancun, le baptême du feu de Christiana Figueres, nouvelle "Madame Climat" des Nations unies". Le Monde (in French). Retrieved 23 September 2020.</ref>

Yn ystod ei chyfnod fel Ysgrifennydd Gweithredol, bu’n arwain Ysgrifenyddiaeth Newid Hinsawdd y Cenhedloedd Unedig o chwe sesiwn drafod fyd-eang flynyddol yn olynol, gan arwain at Gytundeb Paris hanesyddol yn Rhagfyr 2015.[32][33] Darparodd ei chysylltiad agos â llywyddiaethau blynyddol (Mecsico,[34] De Affrica,[35] Qatar,[36] Gwlad Pwyl,[37] Periw[38] a Ffrainc[39] ) y fframwaith a'r parhad angenrheidiol a oedd yn caniatáu adeiladu tir cyffredin yn gynyddol gadarn.

Llyfrau[golygu | golygu cod]

  • Cyd-awdur gyda Tom Rivett-Carnac, The Future We Select: Surviving the Climate Crisis (Manilla Press, 2020)ISBN 9780525658351 . [40] [8]

Gweler hefyd[golygu | golygu cod]

  • An Inconvenient Sequel: Truth to Power

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. ↑ "Christiana Figueres appointed new UN climate chief to continue global talks". The Guardian. 18 May 2010. Cyrchwyd 5 November 2020.
  2. ↑ 2.0 2.1 "Secretary-General Appoints Christiana Figueres of Costa Rica as Executive Secretary of United Nations Framework Convention on Climate Change". United Nations. 17 May 2010.
  3. ↑ Dvorsky, George (January 7, 2010). "Five simple reasons why the Copenhagen Climate Conference failed". Sentient Developments.
  4. ↑ Parfitt, Ben (19 February 2016). "Nicholas Stern responds to news that Christiana Figueres will step down from UNFCCC role". Grantham Research Institute, London School of Economics.
  5. ↑ Worland, Justin (December 12, 2015). "World Approves Historic 'Paris Agreement' to Address Climate Change".
  6. ↑ Harvey, Fiona (2016-07-07). "Christiana Figueres nominated for post of UN secretary general". The Guardian (yn Saesneg). ISSN 0261-3077. Cyrchwyd 2020-08-10.
  7. ↑ "The battle for the UN's top job". Foreign Brief (yn Saesneg). 2016-09-26. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2021-07-28. Cyrchwyd 2020-08-10.
  8. ↑ 8.0 8.1 Carrington, Damian (2020-02-15). "Christiana Figueres on the climate emergency: 'This is the decade and we are the generation'". The Observer (yn Saesneg). ISSN 0029-7712. Cyrchwyd 2020-08-16.
  9. ↑ "The Future We Choose | Climate Crisis & Solutions Book | Global Optimism".
  10. ↑ "Outrage + Optimism Podcast". Cyrchwyd 14 October 2022.
  11. ↑ "365 days: Nature's 10". Nature 528 (7583): 459–467. December 2015. Bibcode 2015Natur.528..459.. doi:10.1038/528459a. PMID 26701036. https://www.nature.com/news/365-days-nature-s-10-1.19018?WT.mc_id=SFB_NNEWS_1508_RHBox. Adalwyd 5 November 2020.
  12. ↑ Germani, Clara (2014-09-21). "Climate change summitry's force of nature: Christiana Figueres". The Christian Science Monitor. ISSN 0882-7729. Cyrchwyd 2020-08-12.
  13. ↑ "UN Climate Chief Christiana Figueres '79 Fights to Reduce Global Emissions". Swarthmore College. 19 August 2015. Cyrchwyd 21 May 2020.
  14. ↑ Snow, Deborah (2015-09-02). "Ray of hope: Christiana Figueres". The Sydney Morning Herald (yn Saesneg). Cyrchwyd 2020-08-13.
  15. ↑ Fogarty, David (2015-12-07). "UN climate chief Christiana Figueres close to finish line". The Straits Times (yn Saesneg). Cyrchwyd 2020-08-13.
  16. ↑ "CLIMATE CHANGE AND SUSTAINABILITY DAY". Inter-American Development Bank. Cyrchwyd 12 February 2015.
  17. ↑ 17.0 17.1 Brzoska, Michael; Scheffran, Jürgen; Günter Brauch, Hans; Michael Link, Peter (2012). Climate Change, Human Security and Violent Conflict: Challenges for Societal Stability. London: Springe Heidelberg Dordrecht. t. 828. ISBN 9783642286254. Cyrchwyd 10 October 2014.
  18. ↑ 18.0 18.1 "Christiana Figueres". United Nations Framework Convention on Climate Change. Cyrchwyd 2020-09-23.
  19. ↑ "CHRISTIANA FIGUERES". Organisation of American States (OAS). August 2009. Cyrchwyd 20 February 2015.
  20. ↑ "Costa Rica nominates Christiana Figueres for UN secretary-general". The Tico Times (yn Saesneg). July 7, 2016. Cyrchwyd 2020-09-23.
  21. ↑ 21.0 21.1 21.2 Caroit, Jean-Michel (2010-12-02). "A Cancun, le baptême du feu de Christiana Figueres, nouvelle "Madame Climat" des Nations unies". Le Monde (yn Ffrangeg). Cyrchwyd 2020-09-23.
  22. ↑ "Christiana Figueres". World Resources Institute (yn Saesneg). 2017-02-01. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2020-09-24. Cyrchwyd 2020-09-23.
  23. ↑ "Costa Rican Figueres named successor as UN climate secretary | DW |". Deutsche Welle (yn Saesneg). 18 May 2010. Cyrchwyd 2020-09-25.
  24. ↑ "Daily Programme for Tuesday, 9 December 2008" (PDF). United Nations Framework Convention on Climate Change. Cyrchwyd 16 January 2012.
  25. ↑ "SUMMARY OF THE COPENHAGEN CLIMATE CHANGE CONFERENCE – 7–19 DECEMBER 2009 – Copenhagen – Denmark". Earth Negotiations Bulletin (International Institute for Sustainable Development) 12. http://www.iisd.ca/vol12/enb12459e.html. Adalwyd 16 January 2012.
  26. ↑ "Twelfth session of the Conference of the Parties to the Climate Change Convention and second meeting of the Parties to the Kyoto Protocol". Linkages (International Institute for Sustainable Development). 10 November 2006. 17 November 2006. https://enb.iisd.org/climate/cop12/nov10.html. Adalwyd 16 January 2012.
  27. ↑ 27.0 27.1 "COP 14 Highlights". Earth Negotiations Bulletin (International Institute for Sustainable Development) 12 (388). 3 December 2008. https://enb.iisd.org/vol12/enb12388e.html. Adalwyd 16 January 2012.
  28. ↑ "Bonn Climate Change Talks, 29 March-8 April 2009, Bonn, Germany, Highlights from Thursday, 2 April". International Institute for Sustainable Development. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 5 February 2012. Cyrchwyd 16 January 2012.
  29. ↑ "Accra Climate Change Talks, 21-27 August 2008, Accra, Ghana, Highlights from Saturday, 23 August". Earth Negotiations Bulletin (International Institute for Sustainable Development) 12. https://enb.iisd.org/climate/ccwg2/23august.htm. Adalwyd 16 January 2012.
  30. ↑ Report of the Conference of the Parties on its thirteenth session, held in Bali from 3 to 15 December 2007 (PDF). UN Framework Convention on Climate Change. 2007.
  31. ↑ "Why did Copenhagen fail to deliver a climate deal?". BBC News (yn Saesneg). 2009-12-22. Cyrchwyd 2020-09-23.
  32. ↑ "175 nations sign historic Paris climate deal on Earth Day". USA Today. April 22, 2016.
  33. ↑ "Christiana Figueres: Top UN climate bod". The Road to Paris. International Council for Science.
  34. ↑ "Cancun Climate Change Conference - November 2010". United Nations Framework Convention on Climate Change.
  35. ↑ "Durban Climate Change Conference - November/December 2011". United Nations Framework Convention on Climate Change.
  36. ↑ "Doha Climate Change Conference - November 2012". United Nations Framework Convention on Climate Change.
  37. ↑ "Warsaw Climate Change Conference - November 2013". United Nations Framework Convention on Climate Change.
  38. ↑ "Lima Climate Change Conference - December 2014". United Nations Framework Convention on Climate Change.
  39. ↑ "Paris Climate Change Conference - November 2015". United Nations Framework Convention on Climate Change.
  40. ↑ "Christiana Figueres on why women are vital to the climate fight". CNN. 8 March 2020. Cyrchwyd 2020-03-08.
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Christiana_Figueres&oldid=11926015"