Castell Caerffili
 Awyrlun o'r castell | |
| Math | castell  |
|---|---|
| Sefydlwyd |
|
| Daearyddiaeth | |
| Lleoliad | Caerffili |
| Sir | Caerffili |
| Gwlad |  Cymru |
| Arwynebedd | 1.2 ha |
| Uwch y môr | 94.9 metr |
| Cyfesurynnau | 51.576052°N 3.220333°W |
| Cod OS | ST1552787068 |
| Rheolir gan | Cadw |
 | |
| Perchnogaeth | Cadw |
| Statws treftadaeth | adeilad rhestredig Gradd I, heneb gofrestredig, Henebion Cenedlaethol Cymru |
| Sefydlwydwyd gan | Gilbert de Clare |
| Manylion | |
| Dynodwr Cadw | GM002 |
Castell yng nghanol tref Caerffili a adeiladwyd rhwng 1268 a 1271 yw Castell Caerffili. Castell tua 1.2ha cydganol yw e gyda ffos o'i gwmpas. Hwn yw'r castell mwyaf yng Nghymru a'r ail fwyaf yng ngwledydd Prydain.
Hanes
[golygu | golygu cod]Adeiladwyd y castell ar safle hen gaer Rufeinig gynharach, gan Gilbert de Clare, Arglwydd Morgannwg a oedd o dras Normanaidd. Yr amcan oedd rhwystro'r Tywysog Llywelyn ap Gruffudd rhag ychwanegu'r tiroedd i'w Dywysogaeth. Llwyddodd Llywelyn gipio'r castell ym 1270, ond mewn blwyddyn roedd de Clare yn dechrau ailadeiladu'r castell eto.[1]
Yn ystod gwrthryfel Llywelyn Bren yn 1316 ymosododd y Cymry ar y castell. Ymosododd rhan o fyddin Owain Glyndŵr arno hefyd.
Chafodd y castell ddim llawer o ddifrod adeg Rhyfel Cartref Lloegr (1642-1648) ar wahân i'r tŵr de-orllewinol a ddechreuodd wyro.
Adeiladwaith
[golygu | golygu cod]Mae Castell Caerffili yn gastell consentrig a amgylchynir gan ffosydd dŵr a chylchoedd o dir. Mae'r tŵr de-orllewinol yn 80 troedfedd o uchder ond yn gwyro allan 13 troedfedd.
Cadwraeth a mynediad
[golygu | golygu cod]Mae Castell Caerffili ar restr Cadw ac yn hawdd i gyrraedd o ganol tref Caerffili.
Llyfryddiaeth
[golygu | golygu cod]- William Rees, Caerphilly Castle, a history and description (1937)
- H. P. Richards, A History of Caerphilly (1975)
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Over Wales Pitkin Unichrome 2000