Cap inc aflêr
| Cap inc aflêr Coprinus comatus
| |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Agaricales |
| Teulu: | Agaricaceae |
| Genws: | Coprinus[*] |
| Rhywogaeth: | Coprinus comatus |
| Enw deuenwol | |
| Coprinus comatus (O.F.Müll.) Pers. (1797) | |
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Agaricaceae yw'r Cap inc aflêr (Lladin: Coprinus comatus; Saesneg: Shaggy Inkcap / Lawyer's Wig).[1] Capannau Inc yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Lluosog 'cap' yw 'capannau'. Mae'r teulu Agaricaceae yn gorwedd o fewn urdd yr Agaricales.
Defnyddir y ffwng hwn wedi'i goginio mewn bwydydd a gellir ei fwyta'n amrwd.
Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop ac Awstralia ac fe'i ceir hefyd yn Seland Newydd.
Lliw sborau'r fadarchen hon yw du. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un cap conig. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: tegyll. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel maethiad saproffytig, Nematophagous fungus.
Ffyngau[golygu | golygu cod]
Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Agaricaceae[golygu | golygu cod]
Mae gan Cap inc aflêr ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Cap blodiog perlaidd | Cystoderma carcharias |  |
| Cap blodiog priddlyd | Cystoderma amianthinum |  |
| Cystoderma arcticum | Cystoderma arcticum | |
| Cystoderma clastotrichum | Cystoderma clastotrichum | |
| Cystoderma fallax | Cystoderma fallax |  |
| Cystoderma granulosum | Cystoderma granulosum |  |
| Cystoderma haematites | Cystoderma haematites | |
| Cystoderma intermedium | Cystoderma intermedium | |
| Cystoderma simulatum | Cystoderma simulatum | |
| Floccularia luteovirens | Floccularia luteovirens | _Pouzar_411604.jpg) |
Gweler hefyd[golygu | golygu cod]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Cap inc aflêr gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.
| Gofal! |
|
Er bod rhai madarch yn fwytadwy, mae eraill yn fwytadwy gan rai pobl ond yn wenwyn i eraill! |