Cantel mewndro melfed
| Cantel mewndro melfed Tapinella atrotomentosa
| |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Boletales |
| Teulu: | Tapinellaceae |
| Genws: | Tapinella[*] |
| Rhywogaeth: | Tapinella atrotomentosa |
| Enw deuenwol | |
| Tapinella atrotomentosa | |
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Tapinellaceae yw'r Cantel mewndro melfed (Lladin: Tapinella atrotomentosa; Saesneg: Velvet Rollrim).[1] Y Cantelau yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Cantel yw'r rhan llorwedd o het, rim yn Saesneg. Gelwir 'silk hat yn Gymraeg yn 'het gantel lydan'. Mae'r teulu Tapinellaceae yn gorwedd o fewn urdd y Boletales.
Ceir cryn dystiolaeth, dros y blynyddoedd, na ellir bwyta'r ffyngau hyn.
Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop, Asia a Gogledd America.
Lliw sborau'r fadarchen hon yw buff. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un wedi'i wasgu. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: tegyll. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel maethiad saproffytig.
Ffyngau[golygu | golygu cod]
Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Tapinellaceae[golygu | golygu cod]
Mae gan Cantel mewndro melfed ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Bondarcevomyces taxi | Bondarcevomyces taxi | |
| Cantel mewndro melfed | Tapinella atrotomentosa |  |
| Cantel mewndro wystrys | Tapinella panuoides |  |
| Crawen oren | Pseudomerulius aureus |  |
| Pseudomerulius curtisii | Pseudomerulius curtisii | _Redhead_%26_Ginns_768121.jpg) |
| Pseudomerulius elliottii | Pseudomerulius elliottii | |
| Pseudomerulius montanus | Pseudomerulius montanus | |
| Tapinella corrugata | Tapinella corrugata | |
| Tapinella curtisii | Tapinella curtisii | |
| Tapinella curvatoides | Tapinella curvatoides |
Gweler hefyd[golygu | golygu cod]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Cantel mewndro melfed gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.