Caerwedros (pentref)

Caerwedros

Ysgol y Castell, Caerwedros (Caewyd 2010).
Math	pentref
Daearyddiaeth
Sir	Ceredigion
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	52°10'36.8"N, 4°22'31.1"W
Gwleidyddiaeth
AC/au	Elin Jones (Plaid Cymru)
AS/au	Ben Lake (Plaid Cymru)
[golygwch ar Wicidata]

Erthygl am bentref Caerwedros yw hon. Am y cantref canoloesol gweler Caerwedros.

Pentref bychan gwledig yng nghanolbarth Ceredigion yw Caerwedros. Mae'n gorwedd tua dwy filltir a hanner i'r de o'r Ceinewydd a milltir a hanner o Gwmtydu ar lan Bae Ceredigion. Saif ar groesffordd ar godiad tir rhwng afonydd Soden a Ffynnon Ddewi. Mae'n rhan o gymuned a ward Llandysiliogogo. Roedd y pentref yn ganolbwynt i gwmwd canoloesol Caerwedros, un o bedwar cwmwd cantref Is Aeron.

Tyfodd y pentref o amgylch Castell Caerwedros. Codwyd y castell tomen a beili hwn gan yr Arglwydd Richard de Clare tua'r flwyddyn 1110 pan ymosododd y Normaniaid ar Geredigion. Llosgwyd y castell i'r llawr gan fyddin Owain Gwynedd yn 1136 yn ystod ei gyrch i Geredigion yn dial am farwolaeth ei chwaer, Gwenllian. Mae olion y domen dal i'w gweld yng nghanol y pentref. Bron i naw can mlynedd yn ddiweddarach mae nifer o drigolion brodorol yr ardal yn dal i gyfeirio at y pentref fel 'Y Castell'.

Heddiw, mae Neuadd Goffa Caerwedros yn ganolfan prysur i weithgareddau cymdeithasol y pentref a'r ardal gyfagos. Ailadeiladwyd y neuadd yn 2013 ar ôl i'r neuadd wreiddiol (codwyd yn 1953) losgi'n ulw yn dilyn cael ei tharo â mellten ar Ddydd Calan 2007. Caewyd yr ysgol gynradd, Ysgol y Castell, yn 2010 pan agorwyd ysgol fro newydd yn Post Mawr - Ysgol Bro Siôn Cwilt.

Mae'r pentrefi bychain cyfagos yn cynnwys Llwyndafydd, Nanternis a Cross Inn.

Cynrychiolir y pentref yn y Cynulliad Cenedlaethol gan Elin Jones (Plaid Cymru) a'r Aelod Seneddol yw Ben Lake (Plaid Cymru).

Cyfeiriadau

Mae gan Gomin Wikimedia
gyfryngau sy'n berthnasol i:

Gaerwedros

Trefi a phentrefi Ceredigion

Aberaeron  · Aberarth  · Aber-banc  · Aberffrwd  · Abermagwr  · Abermeurig  · Aberporth  · Aberteifi  · Aberystwyth  · Adpar · Alltyblaca  · Betws Bledrws  · Betws Ifan  · Betws Leucu  · Bethania  · Beulah  · Blaenannerch  · Blaenpennal  · Blaenplwyf  · Blaenporth  · Y Borth · Bow Street  · Bronant  · Bwlch-llan  · Capel Bangor  · Capel Cynon  · Capel Dewi  · Capel Seion  · Caerwedros  · Castellhywel  · Ceinewydd  · Cellan  · Cilcennin  · Ciliau Aeron  · Clarach  · Cnwch Coch  · Comins Coch  · Cribyn  · Cross Inn (1)  · Cross Inn (2)  · Cwm-cou  · Cwmystwyth  · Cwrtnewydd  · Dihewyd  · Dôl-y-bont  · Eglwys Fach  · Felinfach  · Y Ferwig  · Ffair-rhos  · Ffostrasol  · Ffos-y-ffin  · Ffwrnais  · Gartheli  · Goginan  · Y Gors  · Gwbert  · Henfynyw  · Henllan  · Horeb  · Llanafan  · Llanarth  · Llanbadarn Fawr  · Llanbedr Pont Steffan  · Llandre  · Llandyfrïog  · Llandysul  · Llanddeiniol  · Llanddewi Brefi  · Llanfair Clydogau  · Llanfarian  · Llanfihangel y Creuddyn  · Llangeitho  · Llangoedmor  · Llangrannog  · Llangwyryfon  · Llangybi  · Llangynfelyn  · Llangynllo  · Llanilar  · Llanio  · Llan-non  · Llanrhystud  · Llansantffraid  · Llanwenog  · Llanwnnen  · Llechryd  · Lledrod  · Llundain-fach  · Llwyncelyn  · Llwyndafydd  · Llwyn-y-groes  · Morfa  · Mwnt  · Nanternis  · Penbryn  · Penparc  · Penrhiwllan  · Penrhyn-coch  · Penuwch  · Pen-y-garn  · Plwmp  · Pontarfynach  · Ponterwyd  · Pontgarreg  · Pontrhydfendigaid  · Pontrhydygroes  · Pont-Siân  · Rhydlewis  · Rhydowen, Ceredigion  · Rhydyfelin  · Rhydypennau  · Salem  · Sarnau  · Southgate  · Swyddffynnon  · Synod Inn  · Talgarreg  · Tal-y-bont · Temple Bar · Trefenter  · Tregaron  · Trefilan  · Tremain  · Tre-saith  · Tre Taliesin  · Troedyraur  · Ysbyty Ystwyth  · Ystrad Aeron  · Ystrad Meurig  · Ystumtuen