Baile a' Mhanaich
.jpg) | |
| Math | pentref  |
|---|---|
| Poblogaeth | 530 |
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Ynysoedd Allanol Heledd |
| Gwlad |  Yr Alban |
| Cyfesurynnau | 57.47°N 7.38°W |
| Cod OS | NF775555 |
 | |
Pentref ar ynys Beinn na Faoghla yn awdurdod unedol Na h-Eileanan Siar (Ynysoedd Allanol Heledd), yr Alban, yw Baile a' Mhanaich[1] (Saesneg: Balivanich).[2]
Yn 2001 roedd y boblogaeth yn 443 gyda 74.94% o’r rheiny wedi’u geni yn yr Alban a 18.06% wedi’u geni yn Lloegr.[3]
Hanes[golygu | golygu cod]
Mae'n bosibl bod yr enw sy'n golygu "tref y mynach" yn ymwneud â mynachlog a sefydlwyd yma o bosibl mor gynnar ag yn ystod y 6g. Dichon fod Teampall Chaluim Chille, eglwys hynafol a gysegrwyd i Sant Colum Cille, yn rhan o'r fynachlog hon; mae ei olion i'w gweld i'r de o'r pentref hyd heddiw.[4] Daeth awyrfa i'r gogledd, a adeiladwyd yn ystod yr Ail Ryfel Byd, yn ganolfan reoli ar gyfer cyfres rocedi Ynysoedd Heledd, a sefydlwyd ym 1957 ar anterth y Rhyfel Oer. Mae bellach yn leoliad Maes Awyr Benbecula.
Gwaith[golygu | golygu cod]
Yn 2001 roedd 207 mewn gwaith. Ymhlith y prif waith yn y gymuned roedd:
- Amaeth: 0.97%
- Cynhyrchu: 4.83%
- Adeiladu: 9.18%
- Mânwerthu: 12.08%
- Twristiaeth: 5.31 %
- Eiddo: 14.01%
Addysg[golygu | golygu cod]
Ers i'r hen ysgol gynradd gael ei difrodi'n arw yn ystod storm, mae plant o Balivanich a'r cymunedau cyfagos wedi bod yn mynychu Ysgol newydd Balivanich (Sgoil Bhaile a' Mhanaich) ers mis Awst 2011. Mae tua 140 o fechgyn a merched 1 – 12 oed yn cael gofal. ar gyfer neu a addysgir yno mewn 3 dosbarth cyn-ysgol a 6 dosbarth ysgol gynradd. Mae ysgol uwchradd wedi'i lleoli yn nhref gyfagos Liniclate.
Maes Awyr[golygu | golygu cod]
Mae Maes Awyr Benbecula (Port Adhair Bheinn na Fadhla) (IATA : BEB , ICAO: EGPL ) wedi ei leoli ar ymyl gogleddol y pentref. Y gweithredwr yw'r Highlands and Islands Airports Limited sydd wedi'i leoli yn Inverness.
Mae gweithrediadau'n cynnwys hediadau wedi'u hamserlennu i'r Mainland (Inverness trwy Stornoway a Glasgow International) a hediadau cargo drwy'r post. Yn ogystal, mae'r maes awyr yn cael ei ddefnyddio, oherwydd ei leoliad canolog yn agos i'r ysbyty, fel man glanio ar gyfer hofrenyddion achub ac awyrennau.[5] Defnyddir peth tir hefyd i'r Awyrlu Brenhinol ail-lenwi â thanwydd ac at ddibenion trafnidiaeth a logisteg.
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Gwefan Ainmean-Àite na h-Alba Archifwyd 2022-05-06 yn y Peiriant Wayback.; adalwyd 6 Mai 2022
- ↑ British Place Names; adalwyd 6 Mai 2022
- ↑ Gwefan Cofnodion Cenedlaethol yr Alban Archifwyd 2009-01-05 yn y Peiriant Wayback.; adalwyd 15/12/2012.
- ↑ Catriona Garbutt, Jean Newman: "Teampull Chaluim Chille - Balivanich's Scheduled Monument" In: Am Pàipear - Balivanich - No. 315, April 2012, p. 20–21.
- ↑ "Benbecula Airport". Highland & Islands Airports. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 28 December 2014. Cyrchwyd 28 December 2014.