Ywen
| Taxus baccata | |
|---|---|
| |
| Statws cadwraeth | |
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Plantae |
| Rhaniad: | Pinophyta |
| Urdd: | Pinales |
| Teulu: | Taxaceae |
| Genws: | Taxus |
| Rhywogaeth: | T. baccata |
| Enw deuenwol | |
| Taxus baccata Carl Linnaeus | |
Mae'r gair cyffredin Yr ywen yn cyfeirio at un o rywogaethau'r coed canolynol, sydd fel arfer o fewn y genws Taxus:
- Ywen Ewropeaidd (Taxus baccata) - hon sydd i'w gweld ym mynwentydd gwledydd Prydain.
- Ywen Gorllewinol (Taxus brevifolia)
- Ywen Canada (Taxus canadensis)
- Ywen Tsieina (Taxus chinensis)
- Ywen Japan (Taxus cuspidata)
- Ywen Fflorida (Taxus floridana)
- Ywen Mecsico (Taxus globosa)
- Ywen Sumatra (Taxus sumatrana)
- Ywen Himalaya (Taxus wallichiana)
- Wedi diflannu: Taxus masonii (ffosiliau o'r cyfnod Eosen)
Defnyddir yr enw hefyd ar gyfer planhigion conifferaidd amrywiol yn y ddau deulu: Taxaceae a Cephalotaxaceae:
- Ywen Euron Gwynion (Pseudotaxus chienii)
- Ywen Caledonia Newydd (Austrotaxus spicata)
- Ywen Cynffon-wyn-bach (Amentotaxus sp.)
- Ywen yr Eirinen (Cephalotaxus sp.)
Rhinweddau meddygol[golygu | golygu cod]
Datblygwyd dau gyffur cemotherapi o'r goeden hon, sef Docetaxel (wedi ei wneud ar un adeg o'r nodwyddau ond bellach yn synthetig) a Paclitaxel (o'r rhisgl). Bu'n arferiad ar un adeg gan rai cwmnïau gasglu torion ywen i gynhyrchu cyffuriau[1]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ The Times 30 Hydref 2020 (tud. 3)